احکام قسم خوردن
مسأله 2679- اگر قسم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند مثلاً قسم بخورد که روزه بگیرد،یا دود استعمال نکند،چنانچه عمداً مخالفت کند،باید کفاره بدهد؛یعنی یک بنده آزاد کند،یا ده فقیر را سیر کند،یا آنان را بپوشاند،و اگر اینها را نتواند باید سه روز،روزه بگیرد.
مسأله 2680- قسم چند شرط دارد:
اول: کسی که قسم میخورد باید بالغ و عاقل باشد و از روی قصد و اختیار قسم بخورد،پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کردهاند،درست نیست،و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن،بیقصد قسم بخورد.
دوم: کاری را که قسم میخورد انجام دهد،باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که قسم میخورد ترک کند،باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی را بهجا آورد باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد کار
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 547
مباحی را ترک کند باید انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد.
سوم: به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته نمیشود مانند خدا و اللّٰه و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم میگویند ولی به قدری به خدا گفته میشود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید،ذات مقدس حق در نظر میآید،مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحیح است.
چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.
پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد و اگر موقعی که قسم میخورد ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود،از وقتی که عاجز میشود،قسم او بههم میخورد و همچنین است اگر عمل کردن به نذر به قدری مشقت پیدا کند که نشود آن را تحمل کرد.
مسأله 2681- اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری کند،یا شوهر از قسم خوردن زن جلوگیری نماید،قسم آنان صحیح نیست.
مسأله 2682- اگر فرزند بدون اجازۀ پدر و زن بدون اجازۀ شوهر قسم بخورد،پدر و شوهر میتوانند قسم آنان را بههم بزنند.
مسأله 2683- اگر انسان از روی فراموشی،یا ناچاری به قسم عمل نکند،کفاره بر او واجب نیست.و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید.و قسمی که
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 548
آدم وسواسی میخورد،مثل این که میگوید و اللّٰه الآن مشغول نماز میشوم و به واسطۀ وسواس مشغول نمیشود،اگر وسواس او طوری باشد که بیاختیار به قسم عمل نکند کفاره ندارد.
مسأله 2684- کسی که قسم میخورد ،اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ میباشد،ولی اگر برای این که خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد،قسم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهی واجب میشود،اما اگر بتواند توریه کند؛یعنی موقع قسم خوردن طوری نیت کند که دروغ نشود،بنابر احتیاط واجب باید توریه نماید،مثلاً اگر ظالمی بخواهد کسی را اذیت کند و از انسان بپرسد که او را ندیدهای و انسان یک ساعت قبل او را دیده باشد،احتیاط آن است که بگوید او را ندیدهام و قصد کند که از پنج دقیقه پیش ندیدهام.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 549