احکام قسم خوردن

‏‏ ‏

‏‏احکام قسم خوردن‏

‏‏         مسأله 2679- اگر قسم بخورد که کاری را انجام دهد یا ترک کند مثلاً قسم بخورد که ‏‎ ‎‏روزه بگیرد،یا دود استعمال نکند،چنانچه عمداً مخالفت کند،باید کفاره بدهد؛یعنی ‏‎ ‎‏یک بنده آزاد کند،یا ده فقیر را سیر کند،یا آنان را بپوشاند،و اگر اینها را نتواند باید سه ‏‎ ‎‏روز،روزه بگیرد.‏

‏‏مسأله 2680- قسم چند شرط دارد:‏

‏‏         اول: کسی که قسم می‌خورد باید بالغ و عاقل ‏‎[1]‎‏باشد و از روی قصد و اختیار قسم ‏‎ ‎‏بخورد،پس قسم خوردن بچه و دیوانه و مست و کسی که مجبورش کرده‌اند،درست ‏‎ ‎‏نیست،و همچنین است اگر در حال عصبانی بودن،بی‌قصد قسم بخورد.‏

‏‏         دوم: کاری را که قسم می‌خورد انجام دهد،باید حرام و مکروه نباشد و کاری را که ‏‎ ‎‏قسم می‌خورد ترک کند،باید واجب و مستحب نباشد و اگر قسم بخورد که کار مباحی ‏‎ ‎‏را به‌جا آورد باید ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نیز اگر قسم بخورد کار ‏‎ ‎
‏‎

‏‏         سوم: به یکی از اسامی خداوند عالم قسم بخورد که به غیر ذات مقدس او گفته ‏‎ ‎‏نمی‌شود مانند خدا و اللّٰه و نیز اگر به اسمی قسم بخورد که به غیر خدا هم می‌گویند ‏‎ ‎‏ولی به قدری به خدا گفته می‌شود که هر وقت کسی آن اسم را بگوید،ذات مقدس ‏‎ ‎‏حق در نظر می‌آید،مثل آن که به خالق و رازق قسم ‏‎[2]‎‏بخورد صحیح است.‏

‏‏         چهارم: قسم را به زبان بیاورد و اگر بنویسد یا در قلبش آن را قصد کند صحیح ‏‎ ‎‏نیست ولی آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحیح است.‏

‏‏         پنجم: عمل کردن به قسم برای او ممکن باشد ‏‎[3]‎‏و اگر موقعی که قسم می‌خورد ‏‎ ‎‏ممکن باشد و بعداً از عمل به آن عاجز شود،از وقتی که عاجز می‌شود،قسم او به‌هم ‏‎ ‎‏می‌خورد و همچنین است اگر عمل کردن به نذر به قدری مشقت پیدا کند که نشود آن ‏‎ ‎‏را تحمل کرد.‏

‏‏         مسأله 2681- اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگیری کند،یا شوهر از قسم خوردن ‏‎ ‎‏زن جلوگیری نماید،قسم آنان صحیح نیست.‏

‏‏         مسأله 2682- اگر فرزند بدون اجازۀ ‏‎[4]‎‏پدر و زن بدون اجازۀ شوهر قسم بخورد،پدر و ‏‎ ‎‏شوهر می‌توانند قسم آنان را به‌هم بزنند.‏

‏‏         مسأله 2683- اگر انسان از روی فراموشی،یا ناچاری به قسم عمل نکند،کفاره بر او ‏‎ ‎‏واجب نیست.و همچنین است اگر مجبورش کنند که به قسم عمل ننماید.و قسمی که ‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 2684- کسی که قسم می‌خورد ‏‎[5]‎‏،اگر حرف او راست باشد قسم خوردن او ‏‎ ‎‏مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ می‌باشد،ولی اگر برای این که ‏‎ ‎‏خودش یا مسلمان دیگری را از شر ظالمی نجات دهد،قسم دروغ بخورد اشکال ‏‎ ‎‏ندارد بلکه گاهی واجب می‌شود،اما اگر بتواند توریه کند؛یعنی موقع قسم خوردن ‏‎ ‎‏طوری نیت کند که دروغ نشود،بنابر احتیاط واجب ‏‎[6]‎‏باید توریه نماید،مثلاً اگر ظالمی ‏‎ ‎‏بخواهد کسی را اذیت کند و از انسان بپرسد که او را ندیده‌ای و انسان یک ساعت قبل ‏‎ ‎‏او را دیده باشد،احتیاط آن است که بگوید او را ندیده‌ام و قصد کند که از پنج دقیقه ‏‎ ‎‏پیش ندیده‌ام. ‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‎

• -و اگر راجع به تصرف در مال خودش است باید از طرف حاکم ممنوع نباشد به سفاهت‌یا چیز دیگر،یا آن که سفیه بالغ نشده باشد که تصرف در مالش نمی‌تواند بکند اگرچه حکم حاکم نباشد.
• -و اگر قسم بخورد به اسمایی که مشترک است و به غیر خدا هم گفته می‌شود و اگر بی‌قرینه گفته شود خداوند به نظر نمی‌آید اگر قصد خدا را بکند احتیاط آن است که عمل کند به آن.
• -اگر اول ممکن باشد و بعد تا آخر وقتی که برای قسم تعیین شده عاجز شود یا برای اومشقّت و حرج باشد قسم به‌هم می‌خورد و الّا نمی‌خورد.
• -بعید نیست که بی‌اجازه قسم صحیح نباشد لکن احتیاط ترک نشود.
• -این قسم که در این مسأله ذکر شده غیر از قسمی است که در مسأله‌های پیش است.
• -واجب نیست.