احکام کشتار
مسأله 1- کسی که می‌خواهد کشتار کند و حیوانی را سر ببرد باید مسلمان باشد؛چه شیعه باشد و چه سنی،پس کافر اگر سر ببرد فایده ندارد و گوشت آن حیوان حرام می‌شود،و فرقی نیست بین کافر این که یهودی باشد یا نصرانی و از نواصب باشد یا از خوارج شمرده شود،و فرقی نیست بین مسلمان‌ها؛چه مرد باشد چه زن،چه پاک و پاکیزه باشد چه جنب یا حائض،چه بالغ باشد یا ممیز،بلی طفل غیر ممیز نمی‌تواند این کار را بکند.
مسأله 2- تنها چیزی که می‌توان با او سر حیوان را جدا کرد آهن است و چیزهای دیگر؛چه از معادن باشد مثل طلا و نقره و مس و سرب و چه از معادن نباشد مثل آن که چوب تیزی باشد یا نخ برنده‌ای،با آن اگر سر ببرند حلال نمی‌شود.
مسأله 3- اگر آهن پیدا نشد در این صورت با یکی از آن چیزهایی که نام برده شد مانعی ندارد،به شرط آن که ضرورت داشته باشد سر بریدن حیوان و یا آن که حیوان بمیرد اگر سرش را نبرند.
مسأله 4- لازم است در کشتار کردن حیوان،آن که چهار چیز را ببرند: اول: حلقوم (نفس‌کش). دوم: گلو(جایی که غذا و آب از آن‌جا پایین می‌رود). سوم و چهارم: دو
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 320
رگ اطراف حلقوم یا گلو است که آن را شاه‌رگ می‌گویند،پس در این صورت حیوان حرام نمی‌شود وگرنه حرام است و نجس.
مسأله 5- شرط است که این کار و کشتار از زیر گلو بشود و چنانچه از پشت سر، کلۀ حیوان را ببرند حرام می‌شود،بلی لازم نیست که کارد را زیر گلو بگذارند و ببرند، بلکه اگر کارد را فرو کنند توی گردن حیوان و آن چهار چیز را ببرند حیوان حرام نمی‌شود.
مسأله 6- چنانچه حلقوم را برید و چیزهای دیگر را نبرید تا آن که حیوان مرد، بریدن بعد از آن فایده ندارد و حیوان حرام می‌شود،پس لازم است که مراعات این کار بشود؛به این که هر چهار چیز را طوری ببرد که قبل از آن که بمیرد این چهار چیز بریده شده باشد،بلکه احتیاط واجب است که این کار یک مرتبۀ عرفی واقع شود.
مسأله 7- شرط است در حیوان که رویش به سوی قبله باشد،پس اگر با دانستن این حکم عمداً خلاف کرد حیوان حرام می‌شود،بلی اگر نمی‌دانست حکم را یا می‌دانست ولی اشتباه کرد قبله را و یا نسیان کرد حکم خدا را پس در این چند صورت حیوان حرام نمی‌شود.
مسأله 8- اگر قبله را نمی‌دانست یا آن که می‌دانست ولی حیوان را نمی‌توانست به آن طرف برگرداند،در این صورت هم شرط لازم نیست که مراعات شود.
مسأله 9- شخص کشتار کننده لازم نیست رو به سوی قبله کند،بلی احتیاط مستحب است که این کار را بکند.
مسأله 10- باید کشتار کننده بسمله بگوید و یادی از خدا کند به جهت این کار در حالی که مشغول بریدن است یا قبل از آن نزدیک به اشتغال به بریدن،پس اگر عمداً نگفت یا گفت ولی به خاطر کشتار نبود،حیوان حرام می‌شود و چنانچه اشتباه کرد و فراموش نمود گفتن بسمله را و یا آن که نمی‌دانست حکم خدا را مانعی نیست
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 321
و حیوان حلال است،و کفایت می‌کند در بسمله که بگوید: «بسم اللّٰه» یا بگوید:
«الحمد للّٰه»یا«اللّٰه اکبر»یا«لا إله إلّااللّٰه»بلکه اکتفا به فارسی و غیر آن از لغت دیگر که معنی اینها را بدهد بعید نیست.
مسأله 11- معتبر است که حیوان بعد از آن که سرش بریده شد حرکتی از او سر زند ولو این که چشمش را باز کند و ببندد یا دمش را تکان دهد و یا این که خون به مقدار متعارف از او خارج شود،پس با وجود یکی از این دو امر،حرام نمی‌شود وگرنه حرام است.
مسأله 12- همچنان که می‌توان سر حیوان را به طرف مشرق گذاشت و سرش را برید می‌توان سر او را به طرف مغرب گذاشت و کار را انجام داد،آنچه معتبر است روی به قبله بودن است،به هر طرف آن را بخوابانند مانع ندارد.
مسأله 13- آنچه که معتبر است در کشتار کنندۀ گاو و گوسفند،معتبر است در کشندۀ شتر،و آنچه که گذشت راجع به شرط از نام بردن خدا و این که کارد آهنین باشد، همۀ آنها در کشتن شتر نیز معتبر است و همچنین است رو به قبله بودن شتر و زنده بودن آن.
مسأله 14- فرق است بین کیفیت کشتن شتر با گاو و گوسفند،آنچه که گذشت راجع به گاو و گوسفند بود،ولی شتر را نحر می‌کنند؛یعنی کارد یا سیخ آهنی را در گودی گردنش که جای معیّنی است فرو می‌کنند تا خون آن برود و جان بدهد.
مسأله 15- همچنان که می‌توان شتر را نحر کرده در حال ایستاده،می‌توان این کار را در حال خوابیده کرد با رعایت این که رو به قبله باشد بدن شتر.
مسأله 16- اگر چنانچه شتر یا گاو و گوسفند افتادند در چاه و نتوان آنها را بیرون آورد،در این صورت که در نتیجه اگر ذبح یا نحر نکنند و کشتار ننمایند می‌میرند، لازم نیست مراعات چیزهایی که ممکن نیست عمل به آنها مثل سر بریدن و یا نحر کردن و رو به قبله بودن،و اما شرایط دیگر پس لازم است که مراعات شود از این که
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 322
اسم خدا برده شود و کشنده مسلمان باشد و آن چیزی که آن را با آن می‌کشند آهن باشد چنانچه گذشت.
مسأله 17- اگر سر گوسفند و گاو را جدا کنند وقت کشتار،حرام نمی‌شوند،بلی این کار حرام است نباید بکنند.
مسأله 18- احتیاط واجب آن است که کارد به نخاع نرسد و نخاع عبارت است از یک لولۀ سفیدی که از پشت گردن تا دم حیوان کشیده شده.
مسأله 19- گوسفند یا گاوی که بمیرند اگر بچه در شکم آنها مرده باشد،حرام است، و اگر زنده به دنیا آید باید سرش را برید با شرایطی که گذشت،و اگر از شکم زنده، مرده بیرون آید حرام است.
مسأله 20- چنانچه حیوانی را ذبح کردند و بعد از آن،بچه از شکم او مرده بیرون آمد،پس در این صورت اگر چنانچه خلقتش تمام باشد و پشم و مو داشته باشد حلال است،و فرقی نیست بین این که زنده شده و مرده؛و بین این که اصلاً حیاتی نداشته از اول؛در هر صورت حلال است.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 323