احکام مساقات

‏‏ ‏

‏‏احکام مساقات‏

‏‏مساقات آن است که انسان درخت‌های میوه‌ای که میوۀ آن مال خود اوست یا ‏‎ ‎‏اختیار میوۀ آن با اوست تا مدت معیّنی به کسی واگذار کند که تربیت نماید و آب دهد و ‏‎ ‎‏مقداری که قرار می‌گذارند از میوۀ آن بردارد.‏

‏‏         مسأله 1- در معاملۀ مساقات لازم نیست صیغه بخوانند،بلکه معاطات نیز در آن ‏‎ ‎‏جاری است؛یعنی اگر صاحب درخت به قصد مساقات آن را واگذار کند و کسی که ‏‎ ‎‏کار می‌کند به همین قصد مشغول کار شود معامله صحیح است.‏

‏‏         مسأله 2- مالک و کسی که تربیت و آبیاری درخت‌ها را به عهده می‌گیرد باید بالغ و ‏‎ ‎‏عاقل باشد و کسی آنها را مجبور نکرده باشد،و نیز باید محجور نباشند به واسطۀ ‏‎ ‎‏سفاهت،و مالک محجور نباشد به واسطۀ افلاس.‏

‏‏         مسأله 3- مدت مساقات باید معلوم باشد و اگر اول آن را معیّن کنند و آخر آن را ‏‎ ‎‏موقعی قرار دهند که میوۀ آن سال به دست می‌آید صحیح است.‏

‏‏         مسأله 4- در معاملۀ مساقات باید سهم هر کدام به طور مشاع،مثل نصف یا ثلث و ‏‎ ‎‏یا ربع و امثال اینها باشد،و اگر قرار بگذارند که مثلاً صد من از میوه‌ها مال مالک و بقیه ‏‎ ‎‏مال کسی باشد که کار می‌کند معامله باطل است.‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 6- باید قرار معاملۀ مساقات را پیش از ظاهر شدن میوه بگذارند و اگر بعد از ‏‎ ‎‏ظاهر شدن و رسیدن میوه به طوری که میوه دیگر غیر از نگهداری و چیدن احتیاج به ‏‎ ‎‏کار دیگری نداشته باشد قرار بگذارند،صحت مساقات اشکال دارد.و اگر میوه ظاهر ‏‎ ‎‏شود ولی کاری مانند آبیاری و امثال آن،که برای زیاد شدن و رسیدن میوه لازم است ‏‎ ‎‏باقی مانده باشد،معامله صحیح است.‏

‏‏         مسأله 7- معاملۀ مساقات در درخت‌هایی که میوه نمی‌دهند مثل بید و چنار صحیح ‏‎ ‎‏نیست،و در درخت‌هایی که از برگ و یا گل آنها استفاده می‌کنند مثل درخت بیدمشک ‏‎ ‎‏و حنا صحیح است.‏

‏‏         مسأله 7- درختی که از آب باران و یا رطوبت زمین استفاده می‌کند و به آبیاری ‏‎ ‎‏احتیاج ندارد اگر به کارهای دیگری که در زیاد شدن میوه مؤثر است مانند بیل زدن و ‏‎ ‎‏کود دادن محتاج باشد،مساقات در آن صحیح است.‏

‏‏         مسأله 8- دو نفری که مساقات کرده‌اند با رضایت یکدیگر می‌توانند معامله را اقاله ‏‎ ‎‏کرده به‌هم بزنند،و نیز اگر در ضمن عقد مساقات شرط کنند که هر دو یا یکی از آنان ‏‎ ‎‏حق به‌هم زدن معامله را داشته باشد،مطابق قراری که گذاشته است می‌توان معامله را ‏‎ ‎‏به‌هم زد،و نیز اگر در معامله شرطی کنند و عمل نشود کسی که به نفع او شرط شده ‏‎ ‎‏می‌تواند معامله را به‌هم بزند.‏

‏‏         مسأله 9- اگر مالک بمیرد معاملۀ مساقات باطل نمی‌شود و ورثه‌اش به جای ‏‎ ‎‏او هستند.‏

‏‏         مسأله 10- اگر کسی که تربیت و آبیاری درخت‌ها به او واگذار شده بمیرد چنانچه ‏‎ ‎‏در عقد مساقات شرط نکرده باشند که خودش آنها را تربیت کند ورثه‌اش به‌جای او ‏
‏‎

‏‏         مسأله 11- اگر شرط کنند که تمام حاصل برای مالک باشد مساقات باطل است و ‏‎ ‎‏میوه مال مالک می‌باشد و کسی که کار می‌کند نمی‌تواند مطالبۀ اجرت نماید،ولی اگر ‏‎ ‎‏باطل بودن مساقات به جهت دیگر باشد،مالک باید اجرة المثل آبیاری و کارهای دیگر ‏‎ ‎‏را به کسی که درخت‌ها را تربیت کرده بدهد.‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‎