معاملات حرام

‏‏ ‏

‏‏معاملات حرام‏

‏‏         مسأله 2063- معاملات حرام شش است:اول:خرید و فروش عین نجس ‏‎[1]‎‏مثل بول و ‏‎ ‎‏غائط.دوم:خرید و فروش مال غصبی.سوم:خرید و فروش چیزی که مال نیست مثل ‏‎ ‎‏حیوانات درنده.چهارم:معاملۀ چیزی که منافع معمولی آن فقط کار حرام باشد،مانند ‏‎ ‎‏اسباب قمار.پنجم:معامله‌ای که در آن ربا باشد.ششم:فروش جنسی که با چیز دیگر ‏‎ ‎‏مخلوط است،در صورتی که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید، ‏‎ ‎‏مثل فروختن روغنی که آن را با پیه مخلوط کرده است و این عمل را غش می‌گویند، ‏‎ ‎‏پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:از ما نیست کسی که در معاملۀ با مسلمانان غش کند یا به آنان ‏‎ ‎‏ضرر بزند یا تقلب و حیله نماید و هر که با برادر مسلمان خود غش کند،خداوند برکت ‏‎ ‎‏روزی او را می‌برد و راه معاش او را می‌بندد و او را به خودش واگذار می‌کند. ‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 2065- اگر چیز پاکی مانند روغن و نفت که آب کشیدن آن ممکن نیست نجس ‏‎ ‎‏شود،چنانچه آن را برای کاری بخواهند که شرطش پاک بودن است مثلاً روغن نجس ‏‎ ‎‏را برای خوردن بخواهند،فروش آن حرام است ‏‎[3]‎‏و اگر برای کاری بخواهند که شرط ‏‎ ‎‏آن پاک بودن نیست مثلاً بخواهند نفت نجس را بسوزانند،فروش آن اشکال ندارد.‏

‏‏         مسأله 2066- خرید و فروش دواهای نجس حرام است ‏‎[4]‎‏ولی اگر پول را برای ظرف ‏‎ ‎‏آن یا برای زحمت دوا فروش بدهند اشکال ندارد.‏

‏‏         مسأله 2067- خرید و فروش روغن و دواهای روان و عطرهایی که از ممالک غیر ‏‎ ‎‏اسلامی می‌آورند اگر نجس بودن آنها معلوم نباشد اشکال ندارد،ولی روغنی را که از ‏‎ ‎‏حیوان بعد از جان دادن آن می‌گیرند،چنانچه در شهر کفار از دست کافر ‏‎[5]‎‏بگیرند و از ‏‎ ‎‏حیوانی باشد که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن می‌کند،نجس است و معاملۀ آن ‏‎ ‎‏باطل می‌باشد. ‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 2069- خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از ممالک غیر اسلامی ‏‎ ‎‏می‌آورند،یا از دست کافر گرفته می‌شود باطل است،ولی اگر انسان بداند که آنها از ‏‎ ‎‏حیوانی است که به دستور شرع کشته شده خرید و فروش آنها اشکال ندارد.‏

‏‏         مسأله 2070- خرید و فروش گوشت و پیه و چرمی که از دست مسلمان گرفته شود ‏‎ ‎‏اشکال ندارد،ولی اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته و تحقیق ‏‎ ‎‏نکرده که از حیوانی است که به دستور شرع کشته شده یا نه،خریدن آن حرام و معاملۀ ‏‎ ‎‏آن باطل است.‏

‏‏مسأله 2071- خرید و فروش مسکرات حرام و معاملۀ آنها باطل است.‏

‏‏         مسأله 2072- فروختن مال غصبی باطل است،و فروشنده باید پولی را که از خریدار ‏‎ ‎‏گرفته به او برگرداند.‏

‏‏مسأله 2073- اگر خریدار قصدش این باشد که پول جنس را ندهد معامله اشکال دارد.‏

‏‏         مسأله 2074- اگر خریدار بخواهد پول جنس را بعداً از حرام بدهد،معامله صحیح ‏‎ ‎‏است ‏‎[6]‎‏ولی باید مقداری را که بدهکار است از مال حلال بدهد.‏

‏‏         مسأله 2075- خرید و فروش آلات لهو مثل تار و ساز حتی سازهای کوچک ‏‎ ‎‏حرام است.‏

‏‏         مسأله 2076- اگر چیزی را که می‌شود استفادۀ حلال از آن ببرند به قصد این بفروشد ‏‎ ‎‏که آن را در حرام مصرف کنند مثلاً انگور را به این قصد بفروشد که از آن شراب تهیه ‏‎ ‎‏نمایند،معاملۀ آن حرام و باطل است. ‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 2078- خریدن چیزی که از قمار،یا دزدی،یا از معاملۀ باطل تهیه شده حرام ‏‎ ‎‏است ‏‎[8]‎‏.و اگر کسی آن را بخرد باید به صاحب اصلیش برگرداند.‏

‏‏         مسأله 2079- اگر روغنی را که با پیه مخلوط است بفروشد،چنانچه آن را معیّن کند ‏‎ ‎‏مثلاً بگوید این یک من روغن را می‌فروشم،معامله به مقدار پیهی که در آن است باطل ‏‎ ‎‏می‌باشد ‏‎[9]‎‏و پولی که فروشنده برای پیه آن گرفته مال مشتری و پیه مال فروشنده است ‏‎ ‎‏و مشتری می‌تواند معاملۀ روغن خالصی را هم که در آن است به‌هم بزند،ولی اگر آن ‏‎ ‎‏را معیّن نکند بلکه یک من روغن بفروشد،بعد روغنی که پیه دارد بدهد،مشتری ‏‎ ‎‏می‌تواند آن روغن را پس بدهد و روغن خالص مطالبه نماید.‏

‏‏         مسأله 2080- اگر مقداری از جنسی را که با وزن یا پیمانه می‌فروشد به زیادتر از همان ‏‎ ‎‏جنس بفروشد،مثلاً یک من گندم را به یک من و نیم گندم بفروشد.ربا و حرام است و ‏‎ ‎‏گناه یک درهم ربا بزرگ‌تر از آن است که انسان هفتاد مرتبه با محرم خود زنا کند،بلکه ‏‎ ‎‏اگر یکی از دو جنس سالم و دیگری معیوب،یا جنس یکی خوب و جنس دیگری بد ‏‎ ‎‏باشد،یا با یکدیگر تفاوت قیمت داشته باشند،چنانچه بیشتر از مقداری که می‌دهد ‏‎ ‎‏بگیرد،باز هم ربا و حرام است،پس اگر مس درست را بدهد و بیشتر از آن مس ‏‎ ‎‏شکسته بگیرد یا برنج صدری را بدهد و بیشتر از آن برنج گرده بگیرد یا طلای ساخته ‏‎ ‎‏را بدهد و بیشتر از آن طلای نساخته بگیرد،ربا و حرام می‌باشد.‏

‏‏         مسأله 2081- اگر چیزی را که اضافه می‌گیرد غیر از جنسی باشد که می‌فروشد،مثلاً ‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 2082- اگر کسی که مقدار کمتر را می‌دهد چیزی علاوه کند،مثلاً یک من گندم و ‏‎ ‎‏یک دستمال را به یک من و نیم گندم بفروشد،اشکال ندارد،و همچنین است اگر از هر ‏‎ ‎‏دو طرف چیزی زیاد کنند مثلاً یک من گندم و یک دستمال را به یک من و نیم گندم و ‏‎ ‎‏یک دستمال بفروشد.‏

‏‏         مسأله 2083- اگر چیزی را که مثل پارچه با متر و ذرع می‌فروشند یا چیزی را که مثل ‏‎ ‎‏گردو و تخم‌مرغ با شماره معامله می‌کنند،بفروشد و زیادتر بگیرد مثلاً ده تا تخم‌مرغ ‏‎ ‎‏بدهد و یازده تا بگیرد اشکال ندارد.‏

‏‏         مسأله 2084- جنسی را که در بعضی از شهرها ‏‎[10]‎‏با وزن،یا پیمانه می‌فروشند و در ‏‎ ‎‏بعضی از شهرها با شماره معامله می‌کنند احتیاط واجب آن است که آن جنس را به ‏‎ ‎‏زیادتر از آن نفروشند.‏

‏‏         مسأله 2085- اگر چیزی را که می‌فروشد و عوضی را که می‌گیرد از یک جنس نباشد ‏‎ ‎‏زیادی گرفتن اشکال ندارد،پس اگر یک من برنج بفروشد و دو من گندم بگیرد معامله ‏‎ ‎‏صحیح است.‏

‏‏         مسأله 2086- اگر جنسی را که می‌فروشد و عوضی را که می‌گیرد از یک چیز عمل ‏‎ ‎‏آمده باشد،باید در معامله زیادی نگیرد،پس اگر یک من روغن بفروشد و در عوض ‏‎ ‎‏آن یک من و نیم پنیر بگیرد،ربا و حرام است و احتیاط واجب آن است که اگر میوۀ ‏‎ ‎‏رسیده را با میوۀ نارس معامله کند زیادی نگیرد. ‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 2088- اگر مسلمان از کافری که در پناه اسلام نیست ربا بگیرد اشکال ندارد و ‏‎ ‎‏نیز پدر و فرزند و زن و شوهر می‌توانند از یکدیگر ربا بگیرند.‏

‏‏ ‏

‏‎

• -در بعضی از نجاسات بنابر اقوا،و در بعضی به احتیاط واجب،و در بعضی حرام نیست‌گرچه معامله باطل است،و در بعضی از این شش چیز که ذکر شده معامله باطل است و حرام نیست؛مثل خرید و فروش چیزی که مال نباشد،و در بعضی معامله صحیح است لکن عمل حرام است مثل غش در معامله.
• -در این مثال احتیاط واجب نیست،ولی اگر بخواهد آن را بخرد باید فروشنده به‌او بگوید.
• -معامله باطل است نه حرام،ولی اگر طرف نداند و به او برای خوردن بدهد کار حرامی‌کرده است.
• -در صورتی که عین نجس باشد باطل است بنابر احتیاط واجب،و در صورتی که احتیاج‌به آن داشته باشد و عین نجس نباشد معامله معلوم نیست باطل باشد.
• -اگر از دست کافر در غیر شهر کفار هم بگیرند نجس است و معامله باطل است،مگرآن که بداند از مسلمان خریده است.
• -اگر از اول قصدش بوده که از حرام بدهد اشکال دارد.
• -حرام نیست و معامله هم صحیح است.
• -حرام نیست ولی باطل است و تصرف در آن مال حرام است.
• -باطل نیست و خریدار اختیار به‌هم زدن معامله را دارد.
• -در آن شهری که با وزن یا پیمانه می‌فروشند اگر زیاده بگیرد ربا و حرام است و در آن‌شهری که با شماره می‌فروشند ربا نیست و جایز است.