خرید و فروش میوه‌ها
مسأله 1- جایز نیست فروختن خرما و میوۀ درختان قبل از بروز و ظهور آنها در یک سال بدون ضمیمه،و جایز است فروختن میوۀ آنها زاید بر یک سال با ضمیمه و بدون آن،و اما بعد از ظاهر شدن آنها اگر بعد از بدوّ صلاح باشد و یا زاید بر یک سال یا با ضمیمه بفروشد،بی‌اشکال جایز است فروختن آن،و در غیر این سه صورت هم اقوا جواز است با کراهت.
مسأله 2- مراد از بدوّ صلاح در خرما آن است که سرخ یا زرد شود،و در غیر خرما آن است که بعد از ریختن شکوفه دانه‌های آن بسته و مأمون از آفت باشد نوعاً.
مسأله 3- معتبر است در ضمیمه آن که بتوان آن را به تنهایی فروخت و معتبر است
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 231
آن که از مال مالک ثمره باشد و می‌تواند تنۀ درخت را ضمیمۀ بیع ثمره قرار دهد.
مسأله 4- اگر بعض میوۀ بعض درخت‌های باغ ظاهر شده باشد،جایز است فروختن تمام میوه‌جات آن باغ را؛آنچه که موجود است و آنچه که بعد موجود می‌شود در آن سال.و همچنین جایز است میوۀ باغی که رسیده باشد با میوۀ باغ دیگر که نرسیده است با هم بفروشد.
مسأله 5- اگر بعد از ظهور و بدوّ صلاح،میوه به آفت آسمانی یا زمینی فاسد شود، پس اگر فساد قبل از تخلیه و تسلیم بوده باشد از کیسۀ فروشنده است،و غارت و سرقت و مانند آنها علی الظاهر در حکم آفت است.بلی اگر شخص تلف کننده معلوم باشد مشتری می‌تواند مراجعه کند به متلف در گرفتن بدل و یا آن که اصل معامله را فسخ کند.و اما اگر فساد بعد از تخلیه باشد از کیسۀ مشتری تلف شده و ربطی به فروشنده ندارد.
مسأله 6- جایز نیست فروختن زراعت پیش از سبز شدن،و اما بعد از سبز شدن، پس جایز است که آن را به عنوان قصیل بفروشد و باید مشتری آن را قبل از خوشه کردن بچیند،مگر آن که بایع راضی باشد به باقی ماندن آن،که در این صورت اشکال ندارد.
مسأله 7- فروختن خیار و بادنجان و مانند اینها که سالی چند مرتبه چیده می‌شود در صورتی که ظاهر و نمایان شده باشد و معیّن کنند که مشتری در سال چند مرتبه بچیند اشکال ندارد.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 232