4-جواهری که به واسطۀ فرو رفتن در دریا به دست می‌آید
مسأله 1- آنچه به فرو رفتن زیر آب بیرون آورده می‌شود از جواهرات،مثل مروارید و مرجان و چیزهای دیگری که متعارف است اخراج آن از دریا به فرو رفتن در آن،به شرط آن که به نصاب برسد و آن یک دینار طلا است،پس واجب است در صورت رسیدن به آن مقدار،خمس آنچه در یک دفعه بیرون آورده باشند یا در چند دفعه،و فرق نیست در آنچه بیرون آمده از یک جنس باشد یا از چند جنس.
مسأله 2- اگر بدون فرو رفتن در آب به وسیلۀ اسبابی جواهر بیرون آورند بنابر احتیاط خمس آن واجب است،ولی اگر از روی آب دریا یا از کنار دریا جواهری بگیرد،واجب نیست در آن خمس از جهت غوص،و داخل در ارباح مکاسب است در صورتی که این کار کسب و شغل او باشد،و اما اگر از باب اتفاق مطلع شد بر آن، پس آن داخل در حکم مطلق فایده است که ان شاء اللّٰه خواهد آمد.
مسأله 3- اگر از نهرهای بزرگ مثل نیل و فرات و دجله جواهری بیرون آورد به فرو رفتن در زیر آب،چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل می‌آید و متکوّن می‌شود،باید خمس آن را بدهد.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 189
مسأله 4- اگر جواهری مثل لؤلؤ و مرجان و سایر جواهرات در دریا غرق شود و مالکش از آن اعراض کند،پس اگر بعد از آن کسی در آب فرو رود و آن را بیرون آورد، واجب است بر آن خمس بنابر احتیاط.
مسأله 5- عنبر در حکم جواهر است در صورتی که به فرو رفتن در آب بیرون آورده باشند،و اما اگر از روی آب یا از کنار دریا آن را گرفته باشند،پس آن بنابر اقوا در حکم ارباح مکاسب است در صورتی که شغل از برای گیرنده باشد،و اما اگر اتفاقاً به دست آید،پس آن در حکم مطلق فایده است.
مسأله 6- وجوب خمس در غوص و معدن و گنج بعد از اخراج مؤونۀ کندن و تصفیه و آنچه صرف آلات و ادوات نموده است می‌باشد،بلکه اعتبار نصاب بعد از بیرون آوردن مؤونه است علی الاقوی.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 190