در احکام مسافر است
نماز ظهر و عصر و عشا بعد از تحقق شرایط قصر باید دو رکعت خوانده شود،و ساقط است از مسافر نوافل ظهر و عصر،و بقیۀ نوافل به حال خود باقی است،لکن نافلۀ عشا را بنابر احوط به قصد رجا به‌جا آورد.
مسأله 1- کسی که می‌داند مسافر است و باید نماز را شکسته بخواند اگر عمداً تمام بخواند،نمازش باطل است،و باید اعاده کند در وقت و قضا کند در خارج وقت.
مسأله 2- اگر کسی فراموش کند مسافر بودن خود را و تمام بخواند،اگر به یادش بیاید در وقت،باید نماز را اعاده کند و اگر به یادش نیاید مگر در خارج وقت،واجب نیست بر او قضا.
مسأله 3- مسافری که نمی‌داند باید نماز را شکسته بخواند،اگر تمام بخواند نمازش صحیح است؛احتیاج به اعاده و قضا ندارد.
مسأله 4- مسافری که می‌داند باید نماز را شکسته بخواند،اگر بعضی از خصوصیات آن را نداند،مثلاً نداند که مسافرت به چهار فرسخی با قصد رجوع موجب قصر است و یا آن که کثیر السفر اگر در وطن خود ده روز بماند در سفر اول واجب است بر او که شکسته بخواند و نماز را تمام بخواند،واجب است بر او اعاده در وقت و قضا در خارج وقت.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 135
مسأله 5- مسافری که می‌داند باید نماز را شکسته بخواند،اگر به گمان این که سفر او کمتر از هشت فرسخ است تمام بخواند،وقتی بفهمد که سفرش هشت فرسخ بوده نمازی را که تمام خوانده در وقت اعاده،و در خارج وقت قضا نماید.
مسأله 6- روزه حکم نماز را دارد در صورت جهل،لکن در صورت فراموشی واجب است بر او این که قضا نماید.
مسأله 7- کسی که سفر خود را فراموش کرده،اگر متذکر شود در وسط نماز،پس اگر قبل از داخل شدن در رکوع رکعت سوم است نماز را شکسته تمام کند و اگر به یادش بیاید بعد از داخل شدن در رکوع رکعت سوم نماز او باطل است،و واجب است بر او اعاده در وقت؛ولو به ادراک یک رکعت از وقت،و اگر نرسد قضا کند در خارج وقت.
مسأله 8- اگر وقت نماز داخل شود و او حاضر و متمکن از نماز باشد و پیش از نماز سفر کند تا آن که از حد ترخص بگذرد و وقت باقی باشد،نماز را شکسته بخواند، لکن سزاوار نیست ترک احتیاط با تمام نیز.
مسأله 9- اگر نماز چهار رکعتی از کسی فوت شود،باید قضا کند تماماً اگرچه در سفر باشد،چنانچه اگر نماز شکسته از مسافر فوت شود باید قضای آن را شکسته به‌جا آورد،اگرچه در سفر نباشد.
مسأله 10- اگر نماز از کسی فوت شود که در اول وقت حاضر و در آخر وقت مسافر بوده یا به عکس،باید در قضا مراعات آخر وقت را بنماید،پس در صورت اول شکسته قضا می‌کند و در صورت دوم تماماً به‌جا می‌آورد،لکن سزاوار نیست که ترک احتیاط کند به جمع کردن میان قصر و تمام.
مسأله 11- مستحب است مسافر در تعقیب نمازهایی که شکسته به‌جا می‌آورد،سی مرتبه بگوید:«سُبْحٰانَ اللّٰهِ وَالْحَمْدُ للّٰهِ وَلاٰ الٰهَ الّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ اکْبَرُ».
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 136
مسأله 12- مسافر مخیر است در صورت عدم قصد اقامت بین شکسته و تمام در مسجد الحرام و مسجد پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم و مسجد کوفه و حائر حضرت سید الشهداء علیه السلام.و اما سایر مشاهد مشرّفه به اماکن مذکوره ملحق نیست.و در مساجد مذکوره فرقی نیست بین صحن و بام و سرداب آنها،و در حائر تمام روضۀ منوّره داخل است،بنابر اقوا که از طرف سر تا شبکه‌های متصل به رواق و از طرف پا تا در و شبکه‌های متصل به رواق و از طرف پشت تا حد مسجد،هرچند دخول مسجد پشت سر و رواق شریف،در تخییر مزبور نیز خالی از قوّت نیست،لکن احتیاط به شکسته خواندن در آن‌جا ترک نشود.
مسأله 13- تخییر در اماکن گذشته استمراری است،پس کسی که به نیت قصر شروع در نماز کرده می‌تواند عدول کند به تمام و اگر کسی به نیت تمام شروع کرده می‌تواند عدول کند به قصر اگر محل عدول باقی باشد،بلکه مانعی ندارد که شروع در نماز کند بدون تعیین قصر و تمام از اول آن.
مسأله 14- در تخییر مزبور روزه در حکم نماز نیست و بدون قصد اقامت و یا بقای سی روز به نحو تردید،روزۀ او صحیح نیست.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 137