سجدۀ سهو
مسأله 1- سجدۀ سهو واجب می‌شود از برای مکلف در چند مورد که در اثنای نماز آنها را مرتکب شده:
اول: آن که در بین نماز سهواً حرف بزند؛ولو گمانش این باشد که از نماز خارج شده است.
دوم: اگر سلام دهد جایی که نباید نماز را سلام بدهد،مثل این که در رکعت اول یا رکعت دوم از نماز سه رکعتی و چهار رکعتی سلام دهد،بنابر احتیاط واجب باید سجدۀ سهو کند.
سوم: آن که تشهد را فراموش کند و محل تدارک آن گذشته باشد،پس بنابر احتیاط واجب سجدۀ سهو کند.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 115
چهارم: آن که در نماز چهار رکعتی بعد از سجدۀ دوم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت.
پنجم: آن که یک سجده فراموش کند و محل آوردنش نیز گذشته باشد.
مسأله 2- آوردن سجدۀ سهو از برای هر زیادی و یا هر نقیصه‌ای که نتواند آن را تدارک کند احوط است؛گرچه لازم نیست بنابر اقوا،و همچنین واجب نیست در قیام موضع قعود و بالعکس،لکن سزاوار نیست ترک احتیاط.
مسأله 3- اگر در جایی که نباید سلام دهد اشتباهاً هر سه سلام را بگوید،دو سجدۀ سهو کافی است و اگر سلام بیجا مکرر شود سجدۀ سهو نیز مکرر می‌شود.
مسأله 4- کسی که سجدۀ سهو و رکعات احتیاط و اجزای فراموش شده بر او واجب باشد،سجدۀ سهو را بعد از آن دو به‌جا آورد،و احتیاط واجب آن است که مقدم بدارد رکعات احتیاط را بر اجزای فراموش شده،بلکه وجوب آن خالی از رجحان نیست.
مسأله 5- واجب است سجدۀ سهو را بعد از سلام بلافاصله به‌جا آورد،و اگر عمداً ترک کند معصیت کرده،لکن نماز او صحیح است،و ساقط نمی‌شود سجدۀ سهو و فوریّت او؛و چنانچه سهواً به‌جا نیاورد هر وقت به یادش آمد باید فوراً انجام دهد،اگر تأخیر بیندازد معصیت‌کار است.
مسأله 6- واجب است در سجدۀ سهو نیت،مقارن با اول مسمّای سجود باشد،و چیزهایی که خارج از مسمّای سجده است از چیزهایی که در سجدۀ نماز واجب است،واجب نبودن آنها در آن،خالی از قوّت نیست،بلی احتیاط واجب آن است که ترک کند سجده بر پوشیدنی و خوردنی را.
مسأله 7- واجب است در هر دو سجده بنابر احتیاط بگوید:«بِسْمِ اللّٰهِ وَبِاللّٰهِ وَصَلَّی اللّٰهُ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ»یا بگوید:«بِسْمِ اللّٰهِ وَبِاللّٰهِ اللّهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ»
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 116
یا بگوید:«بِسْمِ اللّٰهِ وَبِاللّٰهِ السَّلاٰمُ عَلَیْکَ ایُّهَا النَّبِیُّ وَرَحْمَةُ اللّٰهِ وَبَرَکٰاتُه»گرچه واجب نبودن ذکر مخصوصاً ذکرهای گذشته خالی از قوّت نیست.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 117