شک هایی که نباید به آنها اعتنا کرد

‏‏ ‏

‏‏شک‌هایی که نباید به آنها اعتنا کرد‏

‏‏اول:شک در چیزی از نماز بعد از گذشتن محل آن، ‏

‏‏مثل شک در خواندن«حمد» ‏‎ ‎‏بعد از دخول در قرائت سوره.‏

‏‏         مسأله 1- اگر در بین نماز شک کند که یکی از کارهای واجب آن را انجام داده یا نه، ‏‎ ‎‏مثلاً شک کند که«حمد»را خوانده یا نه،چنانچه مشغول کاری که باید بعد از آن انجام ‏‎ ‎‏دهد نشده،باید آنچه را که در انجام آن شک کرده به‌جا آورد و اگر مشغول کاری که ‏‎ ‎‏باید بعد از آن انجام دهد شده،به شک خود اعتنا نکند.‏

‏‏         مسأله 2- اگر در بین خواندن آیه‌ای شک کند که آیۀ پیش را خوانده یا نه یا وقتی که ‏‎ ‎‏آخر آیه را می‌خواند شک کند که اول آن را خوانده یا نه،باید به شک خود اعتنا نکند.‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 4- اگر در حال برخاستن شک کند که سجده را به‌جا آورده یا نه،باید برگردد ‏‎ ‎‏و به‌جا آورد.‏

‏‏         مسأله 5- کسی که نشسته یا خوابیده نماز می‌خواند،اگر موقعی که«حمد»یا ‏‎ ‎‏تسبیحات می‌خواند شک کند که سجده یا تشهد را به‌جا آورده یا نه،باید به شک خود ‏‎ ‎‏اعتنا نکند و اگر پیش از آن که مشغول«حمد»یا تسبیحات شود شک کند که سجده یا ‏‎ ‎‏تشهد را به‌جا آورده،باید به‌جا آورد.‏

‏‏         مسأله 6- اگر شک کند در حال برخاستن که تشهد را به‌جا آورده یا نه به شک خود ‏‎ ‎‏اعتنا نکند و همین‌طور اگر شک کند در حالی که دارد به رکوع می‌رود که قرائت کرده یا ‏‎ ‎‏نه،یا تسبیحات اربعه را گفته یا نه.‏

‏‏         مسأله 7- اگر شک کند که سلام نماز را گفته یا نه،چنانچه مشغول تعقیب نماز یا ‏‎ ‎‏مشغول نماز دیگری شده یا به واسطۀ انجام کاری که نماز را باطل می‌کند از حال ‏‎ ‎‏نمازگزار بیرون رفته،باید به شک خود اعتنا نکند.و اگر پیش از اینها شک کند باید ‏‎ ‎‏سلام را بگوید،و اگر بعد از گفتن سلام شک کند که صحیح گفته یا نه،اعتنا به شک ‏‎ ‎‏خود نکند.‏

‏‏دوم:شک بعد از سلام ‏

‏‏         مسأله 1- اگر بعد از سلام نماز شک کند که نمازش صحیح بوده یا نه،مثلاً شک ‏‎ ‎‏کند که رکوع کرده یا نه،یا بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که چهار رکعت ‏‎ ‎‏خوانده یا پنج رکعت،به شک خود اعتنا نکند.ولی اگر هر دو طرف شک او باطل ‏‎ ‎‏باشد،مثلاً بعد از سلام نماز چهار رکعتی شک کند که سه رکعت خوانده یا پنج ‏‎ ‎‏رکعت نمازش باطل است،و همین‌طور هر شکی که بعد از سلام در عدد رکعت‌ها کند، ‏
‏‎

‏‏سوم:شک بعد از وقت ‏

‏‏         مسأله 1- اگر بعد از گذشتن وقت نماز شک کند که نماز خوانده یا نه لازم نیست که ‏‎ ‎‏نماز را بخواند،ولی اگر پیش از گذشتن وقت شک کند که نماز خوانده یا نه،باید آن ‏‎ ‎‏نماز را بخواند،و ظن در خواندن و نخواندن در این مسأله حکم شک را دارد.‏

‏‏         مسأله 2- اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند که یک نماز چهار رکعتی ‏‎ ‎‏خوانده اما نمی‌داند که به نیت ظهر بوده یا عصر؛باید یک نماز چهار رکعتی به قصد ‏‎ ‎‏ما فی الذمه قضا کند.‏

‏‏         مسأله 3- اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشا بداند که یک نماز خوانده، ‏‎ ‎‏ولی نداند که سه رکعتی بوده یا چهار رکعتی،باید قضای نماز مغرب و عشا را بخواند.‏

‏‏چهارم:شک کثیرالشک؛یعنی کسی که زیاد شک می‌کند. ‏

‏‏         مسأله 1- کسی که زیاد در نماز شک می‌کند باید به شکش اعتنا نکند هرچند محل ‏‎ ‎‏باقی باشد،پس اگر در آوردن چیزی شک کند باید بنا گذارد بر این که آورده است، ‏‎ ‎‏مگر در صورتی که آوردن آن موجب فساد نماز باشد که در این صورت بنا گذارد بر ‏‎ ‎‏این که نیاورده است.‏

‏‏         مسأله 2- کثیرالشک کسی است که به اندازه‌ای شک کند که عرف او را کثیرالشک ‏‎ ‎‏بخوانند و بعید نیست کسی که در سه نماز پی‌درپی شک کند،حکم کثیرالشک را داشته ‏‎ ‎‏باشد.‏

‏‏         مسأله 3- معتبر است در کثیرالشک که کثرت شک از جهت اضطراب خاطر و ‏‎ ‎‏ترس و غضب و غصّه و امثال اینها از چیزهایی که باعث اغتشاش حواس می‌شود ‏‎ ‎‏نباشد.‏

‏
‏‎

‏‏         مسأله 5- جایز نیست از برای کثیرالشک اعتنا به شک خود،پس کسی که شک کند ‏‎ ‎‏در به‌جا آوردن رکوع و محل آن باقی باشد و به‌جا بیاورد،نمازش باطل است.‏

‏‏         مسأله 6- کسی که در نماز مخصوصی یا در فعل مخصوصی از نماز زیاد شک ‏‎ ‎‏می‌کند،اگر در نماز دیگر یا در فعل دیگر شک کند،باید به دستور شک رفتار نماید.‏

‏‏پنجم:شک امام و مأموم ‏

‏‏         مسأله 1- اگر امام جماعت در عدد رکعات نماز شک کند؛مثلاً شک کند که سه ‏‎ ‎‏رکعت خوانده یا چهار رکعت؛چنانچه مأموم یقین یا گمان داشته باشد که چهار رکعت ‏‎ ‎‏خوانده و به امام بفهماند،امام باید نماز را تمام کند،و خواندن نماز احتیاط لازم نیست. ‏

‏‏و نیز اگر امام یقین یا گمان داشته باشد که چند رکعت خوانده است و مأموم در عدد ‏‎ ‎‏رکعات شک کند،باید به شک خود اعتنا ننماید و بر طبق امام رفتار نماید.‏

‏‏ ‏

‏‎