مکان نمازگزار
مسأله 1- نماز را در همه جا می‌توان خواند تا وقتی که غصب نباشد.
مسأله 2- در جایی که رهن یا اجارۀ کسی باشد یا حقی بر او داشته باشد بدون اجازۀ او نمی‌توان آن‌جا نماز خواند.
مسأله 3- اگر کسی در مسجد جا گرفته و از حق خود صرف نظر نکند،بنابر احتیاط واجب در آن‌جا نماز نخواند.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 87
مسأله 4- جایی را که نداند غصب است یا نه،نماز خواندن در آن مانعی ندارد.
مسأله 5- اگر فراموش کرد که این مکان غصب است و نماز خواند،در صورتی که غاصب خود او بوده احتیاطاً نماز را اعاده یا قضا کند،و در صورتی که غیر او بوده مانعی ندارد.
مسأله 6- کسی که مضطر و ناچار است یا در مکان غصبی او را حبس کرده‌اند تا وقتی که ناچار و محبوس است،می‌تواند در آن‌جا نماز بخواند.
مسأله 7- در جای غصبی که صاحب آن معلوم نیست،نمی‌شود نماز خواند و باید به حاکم شرع مراجعه کرد.
مسأله 8- در زمین مشترک نمی‌توان نماز خواند تا وقتی که همۀ شرکا اجازه بدهند.
مسأله 9- اگر جای نمازگزار غصبی نباشد گرچه در و دیوار یا سقف و خیمه و چادری که زیر آن نماز می‌خواند غصبی باشد نماز صحیح است،اگرچه بهتر است احتیاطاً در چنین جایی نماز نخواند.
مسأله 10- اگر جایی را به عین پول خمس و زکات نداده خرید،نماز در او باطل است،حتی برای فرزندان و ورثۀ او که پس از مرگش هم نمی‌توانند در آن‌جا نماز بخوانند.
مسأله 11- کسی که مرده؛چه دارایی او مطابق قرض‌ها و بدهکاری‌های او باشد و چه نباشد در خانه و ملک او حتی ورثه نمی‌توانند نماز بخوانند،مگر به اذن طلبکار،یا آن که ورثه بنای دادن قرض را داشته باشند و مسامحه نکنند.
مسأله 12- برای نماز خواندن درملک غیر،اذن و اجازۀ صریح لازم نیست،بلکه یقین و اطمینان به رضایت کفایت می‌کند.
مسأله 13- نماز خواندن در صحراها و کشتزارها و باغستان‌های بی‌در و دیوار تا جایی که ضرر به صاحبان آنها نرساند جایز است و اجازه گرفتن لازم نیست.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 88
مسأله 14- اگر صاحبان کشتزارها و باغستان‌های بی‌در و دیوار از اول میل نداشته باشند کسی در آن‌جا بیاید نماز خواندن بی‌اجازه مشکل است.
مسأله 15- منظور از مکان مصلی،هم زمین و هم فضایی است که در حال نماز اشغال می‌شود،بنابراین اگر بالکن عمارت را در فضای غصبی بسازند یا فرش غصبی روی زمین مباح پهن کنند یا اصل زمین غصب باشد،نماز در آنها باطل است.
مسأله 16- بهتر است زن و مرد در یک‌جا پهلوی هم نماز نخوانند و همین طور زن جلوتر از مرد نایستد و اگر با این وضع با هم نماز خواندند،بنابر احتیاط مستحب اعاده کنند.
مسأله 17- اگر مردی مشغول نماز بود و زنی آمد پهلو یا جلو او ایستاد به نماز، کراهت و اعادۀ احتیاطی مربوط به آن زن است.
مسأله 18- اگر زنی مشغول نماز بود و مردی آمد پهلوی او ایستاد به نماز،مرد به احتیاط مستحب اعاده کند.
مسأله 19- حکمی که در سه مسألۀ گذشته گفتیم،برای هر زن و مردی حتی زن و شوهر می‌باشد.
مسأله 20- اگر بین زن و مرد مانع و حایلی باشد یا حداقل ده ذراع فاصله داشته باشند،این حکم نیست.
مسأله 21- بهتر است نمازگزار در حرم ائمۀ معصومین علیهم السلام جلوی قبر و پهلوی قبر نایستد.
مسأله 22- جای نماز خواندن،لازم نیست پاک باشد،مگر محل سجده که واجب است پاک باشد.
مسأله 23- چیزی که نمازگزار بر او سجده می‌کند لازم است یا زمین باشد یا چیزی که از زمین می‌روید ولی خوراکی و پوشاکی نیست.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 89
مسأله 24- بر چیزهایی که معدنی هستند و به آنها زمین گفته می‌شود،مثل طلا و نقره و قیر،نمی‌شود سجده کرد.
مسأله 25- سجده کردن بر خاک گچ و گل ارمنی و سنگ‌های مرمر طبیعی مانعی ندارد.
مسأله 26- بر سنگ‌های مرمر مصنوعی که مادۀ آنها معلوم نیست،نمی‌شود سجده کرد.
مسأله 27- سجده کردن بر پوست میوه‌هایی که خوراکی نیست پوست آنها،مثل پوست گردو و بادام،مانعی ندارد پس از بیرون آوردن مغز آنها.بر هستۀ میوه‌هایی که خوراکی نیست،مثل هستۀ آلبالو یا آلوچه می‌توان سجده کرد.
مسأله 28- بر پوست و هستۀ میوه که گاهی خورده می‌شود یا در بعضی جاها می‌خورند،مثل پوست سیب و خیار و هستۀ هلو و زردآلو نمی‌توان سجده کرد.
مسأله 29- بر قسمتی از هسته‌های خوراکی که خورده نمی‌شود،مثل پوست مغز بادام یا مغز زردآلو سجده کردن مانعی ندارد؛اگر جدا کنند آن را از مغز.
مسأله 30- سجده بر کاغذ مانعی ندارد،ولی احتیاط مستحب آن است که بر او سجده نکنند.
مسأله 31- اگر چیزی که می‌شود بر او سجده کرد نداشته باشد یا نتواند بر او سجده کند به واسطۀ سرما یا گرما یا تقیه،بر لباسی که از پنبه یا کتان تهیه شده سجده کند و اگر نبود بر لباسی که پوشیده است از هر چه باشد سجده کند و الّا بر پشت دست و الّا بر معادن.
مسأله 32- جای سجده و ایستادن نمازگزار باید مستقر باشد،اما اگر سست و لرزان باشد به طوری که نشود استقراری که در نماز شرط است مراعات کرد،نماز باطل است.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 90