فصل اول [:مقدمات نماز]
مسأله 1- نمازهای واجب عبارت است از:نمازهای شبانه‌روزی،نماز آیات،نماز طواف واجب،نماز میت،نمازی که با نذر یا اجیر شدن بر خود واجب کند،قضای نمازهایی که بر اولاد ارشد واجب می‌شود.و باقی نمازها مستحب است.
مسأله 2- نمازهای واجب شبانه‌روزی عبارت است از:نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا و صبح.
مسأله 3- وقت نماز ظهر و عصر از اول ظهر است تا مغرب.
مسأله 4- از اول ظهر تا مقدار خواندن چهار رکعت نماز،اختصاص به نماز ظهر دارد،و همین‌طور به قدر چهار رکعت نماز خواندن که به مغرب باقی است اختصاص به نماز عصر دارد.
مسأله 5- وقت نماز مغرب و عشا از اول مغرب است تا نیمۀ شب.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 79
مسأله 6- از اول مغرب تا مقدار خواندن سه رکعت نماز،اختصاص دارد به نماز مغرب،و همین‌طور به قدر چهار رکعت نماز خواندن که به نصف شب باقی است، اختصاص دارد به نماز عشا.
مسأله 7- اگر از نیمۀ شب گذشت،نماز مغرب و عشا را به قصد ما فی الذمه بخواند؛چه عمداً تأخیر انداخته باشد و چه اضطراراً،مثل آن که فراموش کرده یا خواب مانده باشد.
مسأله 8- وقت نماز صبح از اول طلوع فجر صادق است تا طلوع آفتاب.
مسأله 9- تا وقتی که نماز ظهر به طور صحیح خوانده نشده باشد نماز عصر را در وقت اختصاصی ظهر نمی‌شود خواند،و همین‌طور است مغرب و عشا.
مسأله 10- اگر به گمان آن که وقت ظهر داخل شده،نماز ظهر و عصر را خواند و بعد معلوم شد وقت نبوده و مقداری نماز ظهر قبل از وقت و مقداری از نماز عصر در وقت اختصاصی ظهر واقع شده،نماز صحیح است،ولی اگر تمام نماز عصر در وقت اختصاصی ظهر واقع شده احتیاطاً اعاده کند.
مسأله 11- اگر به گمان آن که نماز ظهر را خوانده نماز عصر را خواند،و بعد معلوم شد نماز ظهر را نخوانده بوده و بیش از چهار رکعت نماز خواندن به مغرب باقی نیست،باید نماز ظهر را به قصد ادا در همان وقت اختصاصی عصر بخواند.
مسأله 12- اگر نماز عصر را عمداً قبل از ظهر،یا عشا را قبل از مغرب بخواند، همان نماز عصر یا عشا باطل است،ولی اگر سهواً باشد و بعد از نماز متوجه شود مانعی ندارد.
مسأله 13- اگر نماز عصر را قبل از ظهر،یا عشا را قبل از مغرب سهواً شروع کرد و در بین نماز متوجه شد،تا وقتی که جای عدول باقی است،باید عدول کند به نماز قبلی،اما اگر جای عدول گذشته باشد،مثل آن که نماز عشا را بر مغرب مقدم داشته و
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 80
بعد از رکوع رکعت چهارم متوجه شد،احتیاطاً نماز را تمام کند و مغرب و عشا را از اول بخواند.
مسأله 14- از نماز عصر و عشا-اگر سهواً وارد آنها شده باشد قبل از نماز ظهر و مغرب-می‌توان به نماز ظهر و مغرب عدول کرد،اما از ظهر و مغرب به عصر و عشا نمی‌توان عدول کرد.
مسأله 15- اگر به گمان آن که نماز ظهر یا مغرب را نخوانده وارد نماز شد،و در بین متوجه شد که خوانده است،نماز را رها کند و به نماز بعدی شروع کند.
مسأله 16- کسی که عذر دارد و احتمال می‌دهد که در آخر وقت عذر او برطرف می‌شود،واجب است احتیاطاً نماز را از اول[وقت]تأخیر بیندازد،مگر آن که عذر موجب تیمم باشد.
مسأله 17- کسی که آب ندارد یا نمی‌تواند استعمال کند اگر بداند که در آخر وقت آب پیدا می‌شود یا مانع او برطرف می‌گردد،واجب است تأخیر نماز از اول وقت،ولی اگر نداند،می‌تواند تیمم کند و اول وقت نماز بخواند.
مسأله 18- نمازگزار باید بداند که وقت داخل شده و به نماز شروع کند.
مسأله 19- اگر دو نفر عادل شهادت دادند که وقت داخل شده،می‌شود نماز خواند؛ گرچه به گفتۀ آنها علم پیدا نشود،ولکن معتبر است که شهادت آنها از روی نشانه‌های حسی باشد مثل شاخص.
مسأله 20- به اذان مؤذن نمی‌توان اعتماد کرد بنابر احتیاط واجب؛گرچه عادل و وقت‌شناس باشد.
مسأله 21- اگر هوا ابر بود به طوری که نشود وقت را تشخیص داد،می‌تواند با ظن به داخل شدن وقت نماز بخواند،لکن شخص نابینا لازم است تأخیر نماز کند،تا وقتی که یقین پیدا کند که وقت داخل شده،بنابر احتیاط واجب.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 81