احکام تیمم
مسأله 1- پیشانی و پشت دست‌ها را باید از بالا به پایین مسح نمایند و افعال تیمم را باید پشت سر هم به‌جا آورند.
مسأله 2- در وقت نیت باید تعیین نماید که تیمم او بدل از وضو یا بدل از غسل است.
مسأله 3- کسی که وظیفۀ او تیمم است احتیاط واجب آن است که قبل از داخل شدن وقت نماز،برای نماز تیمم نکند.
مسأله 4- اگر کسی برای نمازی که وقتش داخل شده باشد،تیمم کرد و نماز خواند، چنانچه تا وقت نماز دیگر تیمم او باطل نشده،می‌تواند با آن تیمم در اول وقت نماز بخواند،ولی اگر علم داشته باشد که عذرش برطرف می‌شود،با آن تیمم نمی‌تواند در اول وقت نماز بخواند و باید نماز را برای آخر وقت که عذرش برطرف می‌شود تأخیر بیندازد.
مسأله 5- اگر بر کسی غسلی غیر از غسل جنابت واجب شده باید دو تیمم کند؛ یکی برای بدل از غسل و دیگری بدل از وضو،ولی اگر غسل جنابت بر او واجب شد، یک تیمم بدل از غسل جنابت کفایت می‌کند.
مسأله 6- در مسألۀ بالا اگر آبی دارد که برای غسل فقط،یا وضوی تنها کفایت کند
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 62
باید آن آب را به همان مصرف نماید و از برای دیگری تیمم کند،و چنانچه مقداری باشد که غسل کردن به آن ممکن است باید غسل را بر وضو مقدم سازد.
مسأله 7- اگر چند غسل بر کسی واجب شده،ولی او نمی‌تواند غسل کند،کفایت یک تیمم محل اشکال است.
مسأله 8- چیزهایی که وضو را باطل می‌کند،تیمم بدل از وضو را هم باطل می‌کند، و چیزهایی که غسل را باطل می‌کند،تیمم بدل از غسل را هم باطل می‌کند.
مسأله 9- اگر بدل از غسل تیمم نمود و بعد کاری که وضو را باطل می‌کند برای او پیش آمد،چنانچه برای نمازهای بعدی نتواند غسل کند باید وضو بگیرد و بنابر احتیاط واجب بدل از غسل تیمم نماید،و اگر نمی‌تواند وضو بگیرد باید دو تیمم کند؛یکی بدل از غسل و دیگری بدل از وضو،ولی اگر تیمم بدل از غسل جنابت باشد،چنانچه یک تیمم نماید به قصد این که آنچه تکلیف او است انجام داده باشد،کافی است.
مسأله 10- اگر به واسطۀ نداشتن آب یا عذر دیگر تیمم کند،و قبل از خواندن نماز عذرش برطرف شد،به نحوی که شرعاً و عقلاً عذری ندارد،تیمم اول باطل می‌شود، و چنانچه دوباره عذری پیدا کرد باید تیمم نماید.
مسأله 11- اگر کسی وظیفه‌اش تیمم بوده،تیمم کرد و نماز خواند و بعد از نماز آب پیدا کرد،نماز او صحیح است و دوباره خواندن واجب نیست،و اگر در اثنای نماز بعد از رکوع رکعت اول آب پیدا شد،باید نماز را تمام کند و نمازش صحیح است،ولی اگر قبل از رکوع رکعت اول آب پیدا شد،بعید نیست که تیممش باطل نشود،اما مستحب است که از همان‌جا برگردد و وضو بگیرد و نماز را از سر بخواند،و چنانچه وقت وسعت دارد احتیاط مستحب آن است که آن نماز را با تیمم تمام نموده،سپس وضو گرفته دوباره نماز بخواند.
مسأله 12- اگر بعد از تمام شدن تیمم شک کند که درست تیمم کرده یا نه،تیمم
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 63
او صحیح است.و همچنین است اگر در اثنای تیمم شک کند،مثلاً اگر در موقع مسح دست شک کند که مسح پیشانی کرده یا نه،اعتنایی به شک نکند و تیمم را تمام نماید.
مسأله 13- کسی که وظیفه‌اش تیمم بوده و نمی‌تواند تیمم کند،باید نایب بگیرد و کسی که نایب می‌شود باید با دست تیمم کننده او را تیمم بدهد،و اگر ممکن نباشد باید نایب دست خود را به چیزی که تیمم به آن صحیح است بزند و به پیشانی و پشت دست‌های او بکشد،و چنانچه گرفتن نایب،احتیاج به اجرت داشته باشد،باید اجرت بدهد و او را استخدام کند،و اگر زیادتر از اجرت المثل تقاضا کند چنانچه به حال او ضرر ندارد،بنابر احتیاط واجب باید بدهد.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 64