تیمم
مسأله 1- در چند مورد به جای وضو و غسل باید تیمم کرد:
اگر انسان در آبادی باشد باید برای پیدا کردن آب جهت غسل یا وضو به قدری جست‌وجو کند تا از پیدا شدن آب نومید شود،و اگر در بیابان باشد چنانچه زمین آن پست و بلند است،باید در هر یک از چهار جانب به قدر پرتاب یک تیر که با کمان انداخته می‌شود،جست‌وجوی آب نماید و اگر زمین آن نشیب و فراز ندارد،در هر طرف به اندازۀ پرتاب دو تیر جست‌وجو کند.
مسأله 2- در هر طرفی که یقین دارد آب در آن‌جا نیست،جست‌وجو لازم نیست.
مسأله 3- اگر بعضی از اطراف زمین پست و بلندی دارد و بعضی اطراف آن نیز هموار است،طرفی که نشیب و فراز دارد به اندازۀ پرتاب یک تیر و در طرف هموار به اندازۀ پرتاب دو تیر باید برای پیدا کردن آب جست‌وجو نماید.
مسأله 4- واجب نیست که خود انسان به جست‌وجوی آب برود،بلکه می‌تواند کسی را که به او اطمینان دارد،برای جست‌وجوی آب بفرستد.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 58
مسأله 5- اگر به اندازۀ کافی جست‌وجو کرد و آب پیدا ننمود و با تیمم نماز خواند و پس از خواندن نماز،آب در همان جایی که بوده پیدا شد،یا در قافله‌اش بود،نمازش صحیح و قضا و اعاده ندارد.
مسأله 6- اگر وقت نماز تنگ باشد،یا از دزد و درنده بر خود یا بر ناموس یا بر مال قابل اعتنایی بترسد،جست‌وجو لازم نیست.
دیگر از مواردی که باید تیمم کند جایی است که استعمال آب برای انسان ضرر داشته باشد،به واسطۀ مرض یا درد چشم یا زخم به طوری که نشود با چنین زخم وضوی جبیره‌ای کرد،و چنانچه بترسد بر شدت بیماری یا زیادتی آن و یا طولانی شدن مرض یا زیادی درد به نحوی که تحمل آن دشوار باشد،باید تیمم نماید.
مسأله 7- دیگر از مواردی که باید تیمم کند،جایی است که اگر آب را جهت وضو یا غسل استعمال کند خوف داشته باشد که خود او یا عیال و اولاد او یا مؤمن دیگری از تشنگی بمیرد یا مریض می‌شود یا به قدری تشنه می‌شوند که تحمل آن دشوار است،و همچنین است اگر بترسد بر حیوانی که حفظ آن لازم است.
مسأله 8- دیگر از مواردی که باید تیمم کند،جایی است که پیدا کردن آب مشقت زیادی دارد و عادتاً تحمل آن دشوار است،مثلاً اگر گرفتن آب احتیاج به زیر بار منت کسی رفتن که عادتاً دشوار است،داشته باشد،لازم نیست تهیۀ آب.و همچنین اگر تهیۀ آب وابسته به دادن مال زیادی است که به حال او ضرر دارد،لازم نیست،و اما اگر پرداختن چند برابر قیمت آب به حال او ضرری ندارد،باید آب تهیه نموده و تیمم کفایت نمی‌کند.
مسأله 9- دیگر از مواردی که باید تیمم نمود،جایی است که وقت برای تهیۀ آب یا استعمال آن تنگ باشد؛یعنی اگر وضو بگیرد یا غسل کند نمازش در خارج از وقت واقع می‌شود.
مسأله 10- اگر کسی تیمم کند،می‌تواند تمام نماز را در وقت بخواند،ولی اگر وضو
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 59
بگیرد یا غسل کند،بعض نماز در غیر وقت واقع می‌شود،باید تیمم کند و نماز بخواند، ولی احتیاطاً نمازش را قضا کند.
مسأله 11- اگر کسی برای تنگی وقت تیمم نماید و نمازش را بخواند و بعد از نماز آبی که داشته از دستش برود،با این تیمم نمازهای بعدی را نمی‌تواند بخواند.
مسأله 12- جایز است برای نماز میت با داشتن آب،تیمم نمودن؛چه محدث به حدث اکبر باشد در صورتی که بترسد بر فوت نماز بر میت،یا محدث به حدث اصغر، و همچنین تیمم کردن با داشتن آب برای خوابیدن،در صورتی که محدث به حدث اصغر باشد و اما اگر محدث به حدث اکبر باشد تیمم را رجائاً به‌جا آورد،و همین‌طور اگر خوف فوت نماز میت ندارد رجائاً تیمم کند.
کتابرساله نجاة العباد و حاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 60