ضوابط دولت ‏های نامطلوب از دیدگاه امام خمینی و ویژگی عملکرد عمومی آنان

‏‏ضوابط دولت های نامطلوب از دیدگاه امام خمینی و ویژگی عملکرد عمومی آنان‏

‏‏مرتضی دوست ثانی‏

‏‏ ‏

‏‏این مقاله بر آن است تا ضمن شناسایی شاخص های حکومت نامطلوب در اقوال‏‎ ‎‏حضرت امام(س)، آینده نگری ایشان دربارۀ آسیب های آتی انقلاب اسلامی و مقابله با‏‎ ‎

‏‏‎

پس موج های تفکّر غربی را بررسی کند. چنان که، امروزه عیان گردیده است‏‎ ‎‏سرسخت ترین شاخۀ معارض با جامعۀ مدنی اسلامی، جامعۀ مدنی لیبرال است که‏‎ ‎‏تلاش گستردۀ مخالفان نظام در اختلاط آن مبانی با روش حکمرانی اسلامی و سوء‏‎ ‎‏استفاده از تلاش مثبت دولت مردان مشهود است و این ما را به شناسایی نشانه های آن وا‏‎ ‎‏می دارد.‏

‏‏در حالی که دموکراسی، کثرت گرایی و آزادی های قانونی، کلمات کلیدی جامعۀ‏‎ ‎‏مدنی لیبرال محسوب می شوند، از دیدگاه حضرت امام(س)، حق مداری (تعهّد نسبت‏‎ ‎‏به انجام وظیفه)، امر به معروف و نهی از منکر، و ولایت مفاهیم اساسی نظام مدنیِ‏‎ ‎‏اسلامی اند. در این میان، لازمۀ تشکیل هر حکومت، توجه به خواسته های مردم بر مبنای‏‎ ‎‏نوع خاصّ عنصر «عقلانیت» است؛ مثلاً در حالی که در جامعۀ لیبرال عدم حسّاسیت در‏‎ ‎‏برابر حقّ و باطل یک اصل است و تجمّع انسانی برای تأسیس حکومتی جهت تأمین‏‎ ‎‏حداکثر فضا برای آزادی عمل دنبال می شود، در عقلانیّت اسلامی تجمّع توده برای‏‎ ‎‏تشکیل حکومت، عاملی در مسیر نیل به کمال حقیقی (آخرت) تلقّی می شود و دلیل‏‎ ‎‏مردم برای این کار تسهیل امر «انجام وظیفه» است؛ و یا در حالی که در عقلانیت لیبرال،‏‎ ‎‏ مردمان امور خود را به دیگری واگذار می کنند و بر آن اساس «حقّ بازخواست» دارند،‏‎ ‎‏در مبانی اسلامی و دیدگاه حضرت امام(س)، حکومت و مردم هر دو موظف هستند بر‏‎ ‎‏اساس «حقّ» عمل کنند. مقالۀ حاضر می کوشد برای تمایز این دو جامعه، به تبیین دیگر‏‎ ‎‏ویژگی هایشان بپردازد.‏

‏‏در این کاوش به نظر می رسد از دیدگاه حضرت امام(س) برای پویایی انقلاب همواره‏‎ ‎‏توجّه به ساختارهای مدنی و کارآمد کردن آن ها، هم چون نظم حکومتی، نظام‏‎ ‎‏تصمیم سازی، قانون گرایی و توسعۀ سیاسی، بر دیگر مسائل هم چون توسعه اقتصادی‏‎ ‎‏ارجح است، زیرا توسعۀ مدنی چنان تودۀ مردم را آگاه، پویا و همواره نیرومند و متّحد در‏‎ ‎‏صحنه نگاه می دارد که دیگر فشارها را نیز تحمل خواهند کرد.‏

‏‏امروزه اگرچه طرح تشکیل و انسجام جامعۀ مدنی مطابق با نیازها و مسائلِ زندگی‏‎ ‎

‏
‏‎

جمعی، انتخابی احسن است که با نیت توسعۀ فضای سیاسی و بالندگی انقلاب انجام‏‎ ‎‏می گیرد، این امر به شفافیت هر چه بیش تر و نیز برخورد بی غرضانه و هم دلیِ تمام‏‎ ‎‏گروه های موجود در ساختار نظام اسلامی محتاج است. چنان که اگر بنابر اعتقاد‏‎ ‎‏متعهدانۀ برخی، تسامحِ بی مورد و کثرت گرایی می تواند به استحالۀ انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏بینجامد، در مقابل، عدم درک صحیح و یا برداشت یک سویه از معیارهای عقلانیّت‏‎ ‎‏اسلامی و به ویژه مسکوت گذاشتن زمینۀ توسعۀ انسانی – که «عموم مردم» را به «عمل»‏‎ ‎‏بر مبنای «حقّ مداری و تعهّد به انجام وظیفه» وا می دارد؛ و «پیوند پویای دولت مردان و‏‎ ‎‏مردم» را ممکن می سازد – نیز، نامنصفانه و ناصحیح و مخالف با آرای حضرت امام(س)‏‎ ‎‏است.‏

‏‏

‏‎