بررسی منشأ مشروعیت حکومت اسلامی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی
سهیلا جامی الاحمدی
مشروعیت (ش ح چذ خس خخ حب) به معنای توجیه عقلی اعمال قدرت حاکم است. از دیدگاه الهی منبع ذاتی مشروعیت، حقانیت و اعتبار خداوند است که حاکمیت مطلق
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 72
جهان و انسان از آنِ او است. در حالی که مارکسیسم، مشروعیت نظام سیاسی را تابعی از نیروها و روابط تولید می داند. مشروعیتِ برخاسته از مقبولیت در حکومت های لیبرال نیز تابعی است از تصوری که از انسان و توانایی های عقلی وی دارد. با این همه مشروعیت حکومت دینی بر دو گونه است: الف) حکومت دینی که تمام مشروعیتش را از دین می گیرد. در این رویکرد مردم نقش در حکومت دینی ندارند و تنها اطاعت کنندگان محض به حساب می آیند؛ ب) حکومت دینی که اصول و چارچوب های کلان خود را در حدود محرمات و واجبات دین مشخص می کند، اما تحقق خود را مدیون اقبال مردم می داند.
ادلّۀ ضرورت تشکیل حکومت از دیدگاه امام خمینی (ضرورت استمرار اجرای احکام، ماهیت و کیفیت قوانین اسلام) و اختلاف حکومت اسلامی با سایر رژیم های سیاسی موضوع بعدی این مقاله است که نویسنده به تفضیل دربارۀ آن ها سخن گفته است. مبانی مشروعیت حکومت از منظر امام خمینی(ره)، واپسین سخن نویسنده در این مقاله است، به گفته وی از سخنان امام چنین استنباط می شود که مردم در انتخاب حاکم و رهبری خویش صاحب حق اند، آن ها می توانند امام خویش را برگزینند و به او قدرت بدهند. در عین حال، امام خمینی(ره) مشروعیت دولت دینی را، مشروعیتی مرکب می داند؛ مشروعیتی که در یک رابطۀ طولی، مشروعیت الهی و مردمی را در بر می گیرد.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 73