نقد قرائتِ پیوندهای ذهنی و عینی حکومت دینی و فاشیسم

‏‏ ‏

‏‏نقد قرائتِ پیوندهای ذهنی و عینی حکومت دینی و فاشیسم‏

‏‏حجةالاسلام داود مهدوی زادگان‏

‏‏ ‏

‏‏یکی از مهم ترین مباحث اخیر روشن فکری، تولید ذهنیت رابطۀ وثیق میان حکومت‏‎ ‎‏دینی و فاشیسم است. به عقیده اینان بسیاری از عناصر و اوصافی که برای حکومت های‏‎ ‎‏فاشیستی شمرده شده در تبیین حکومت دینی قابل تطبیق است. برخی از مختصات‏‎ ‎‏حکومت های فاشیستی عبارت اند از: 1) تمرکز قدرت در دست پیشوا؛ 2) بهره گیری از‏‎ ‎‏عنصر تبلیغ و تلقین؛ 3) نضج گرفتن در جامعه توده وار؛ 4) معارضت با جامعه مدنی؛ 5)‏‎ ‎‏ردّ سرمایه داری؛ 6) مشروعیت بهره گیری از ابزار رعب و وحشت؛ 7) امید به بازگشتن‏‎ ‎‏به خویشتن؛ 8) بنای اجتماع ماقبل مدرن در دوران جدید.‏

‏‏نویسنده در ادامه مقاله با اشاره به نظریات مختلف دربارۀ پیدایش فاشیسم، تحلیل‏‎ ‎‏مرام نامۀ فاشیسم، و مخالفت های فاشیسم با لیبرالیسم، به نقد مشابهت های ماهوی بین‏‎ ‎‏حکومت دینی و فاشیسم می پردازد.‏

‏‏به عقیده وی، اسلام نه فقط سنخیت ماهوی با هیچ یک از حکومت های مدرن و‏‎ ‎

‏
‏‎

غیرمدرن (استبدادی) ندارد، بلکه ضدیت ذاتی با آن ها دارد. در فرهنگ قرآنی،‏‎ ‎‏حکومت به دو دستۀ الهی و طاغوتی تقسیم می شود. در حکومت الهی، سلطنت با‏‎ ‎‏خداوند سبحان است و او سرپرستی واقعی دین داران را برعهده دارد، در حالی که در‏‎ ‎‏حکومت طاغوت، حاکمیت از آنِ طغیان گران و مستبدان است. حکومت های دینی نیز‏‎ ‎‏به سه دستۀ حکومت دینی خالص، حکومت دینی بنیادگرا و حکومت دینی موروثی‏‎ ‎‏تقسیم می شوند.‏

‏‏حکومت دینی خالص همان حکومت انبیا و اولیای خدا و حکومت نوع دوم، دولت‏‎ ‎‏مردان خدا است. که قصد تقرب به نوع اول دارند. حکومت مورد نظر امام خمینی از نوع‏‎ ‎‏دوم است که قانون مندی خصیصه ذاتی و بارز آن است. به عقیده امام خمینی، عدالت از‏‎ ‎‏ویژگی های مهم در حاکم اسلامی است که مانع سوء استفاده از قدرت می شود. ولیّ فقیه‏‎ ‎‏یا حاکم اسلامی خود را در برابر خداوند مسئول می داند. از این رو حکومت دینی‏‎ ‎‏(ولایت فقیه) در اندیشه امام بر هیچ یک از مبادی تصوری و تصدیقی اندیشه سیاسی‏‎ ‎‏مدرن قرار ندارد تا با دولت فاشیسم مشابهت پیدا کند.‏

‏‏ 

‏‎