حضور دین در عرصۀ امور اجتماعی از دیدگاه امام خمینی

‏‏ ‏

‏‏حضور دین در عرصۀ امور اجتماعی از دیدگاه امام خمینی ‏

‏‏حجةالإسلام والمسلمین هادی قابل‏

‏‏ ‏

‏‏چهار نظریه درباره دخالت و نقش دین در عرصه زندگی سیاسی اجتماعی وجود‏‎ ‎‏دارد. بر اساس نظریه اول، دین همواره در این جهت نقش منفی داشته و انسان را به‏‎ ‎‏درونگرایی دعوت کرده است. بر اساس نظریه دیگر، دین عامل فریب مردم و توجیه‏‎ ‎‏ستم گری ظالمان بوده است و بالاخره بر اساس نظریه عده ای، دین را محصول ذهنی‏‎ ‎‏ضعیفان و عامل عقب ماندگی جامع بوده است. در حالی که از نظر نویسنده دین‏‎ ‎

‏
‏‎

همواره در جهت تکامل زندگی سیاسی و اجتماعی و... انسان بوده و نقش مثبت داشته‏‎ ‎‏است.‏

‏‏در اندیشه امام خمینی دین اسلام تمامش سیاست است و سیاست مدن از آن‏‎ ‎‏سرچشمه گرفته است، ولی در اثر تبلیغات سوء، دشمنان دین، آن را از عرصه زندگی‏‎ ‎‏دور کرده اند. اسلام همه مردم را مخاطب خود می داند و در پی اقامه عدالت اجتماعی و‏‎ ‎‏نجات محرومان و رساندن انسان به کمال مادی و معنوی است. از این نظر اسلام‏‎ ‎‏اجتماعی ترین دین محسوب می شود چرا که دین زندگی است و برای همه ابعاد وجودی‏‎ ‎‏انسان و نیازهای او برنامه ریزی کرده. بر این اساس، انسان موجودی اجتماعی است و‏‎ ‎‏دین برای راهنمایی او آمده برنامه های اجتماعی آن از احکام فردی اش بیش تر است. ‏

‏‏برخلاف کسانی که نقش منفی برای دین در عرصه زندگی قائل هستند، به اعتقاد‏‎ ‎‏امام، آیین الهی پیامبران همواره سازگار با سرشت و فطرت اجتماعی انسانها بوده است و‏‎ ‎‏از آن جا که فطرت انسان ها ثابت است، نقش دین نیز در زندگی اجتماعی انسان‏‎ ‎‏همیشگی است.‏

‏‏به اعتقاد نویسنده از نظر امام، اسلام با تمدن و پیشرفت بشر همواره سازگار بوده و در‏‎ ‎‏این جهت نهادها و تمدنی نو و پیشرفته بنیاد نهادی است که از آن جمله می توان به نهاد‏‎ ‎‏سیاسی و اداری ثبت و ضبط وحی، عقد معاهدات و دریافت زکات و صدقات، و امور‏‎ ‎‏مشورتی، ارسال سفیر، والی گری و نهاد قضایی، انتظامی، اقتصادی و آموزشی اشاره‏‎ ‎‏کرد.‏

‏‏علاوه بر این، احکام اجتماعی اسلام نشانگر نقش تمدن ساز و اجتماعی اسلام‏‎ ‎‏می باشد. از جمله این احکام می توان به نماز جماعت، نماز جمعه، جهاد، هجرت، امر به‏‎ ‎‏معروف و نهی از منکر، زکات، خمس، حج، روزه، تولی و تبری، امر به وحدت، اهتمام‏‎ ‎‏به امور مسلمین، اصلاح ذات البین، تعاون، شوریٰ نصیحت، صله رحم، نظم و عدالت‏‎ ‎‏اشاره کرد.‏

‏
‏‎

‏به اعتقاد نویسنده از نگاه اندیشمندان غیر مسلمان دین در عرصۀ زندگی اجتماعی و‏‎ ‎‏متمدن بشر نقش مثبت داشته است. لذا است که فراخوانی اسلام به تعقّل و توجه به‏‎ ‎‏بازرگانی و داشتن قوانین جامعه و مدون و سازگار با پیشرفت های مادی و معنوی انسان‏‎ ‎‏نشان از جایگاه مهم آن در زندگی و تمدن انسانی بسیار والا است.‏

‏‏ ‏

‏‎ ‎

‏‎