دفاع از حکومت دینی
حجةالاسلام والمسلمین سید محمدعلی ایازی
در این مقاله به ویژگی ها و آفت هایی پرداخته شده که خاص حکومت های دینی است یا در گرایش های عام حکومت دینی بروز و ظهور می کند. این مقاله هم چنین به پاسخ گویی مختصر از بعضی شبه هات که به حکومت دینی وارد کرده اند، می پردازد.
حکومت دینی – با صرف نظر از اهداف عرضی هر حکومت – حکومتی است که به
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 23
منظور تعقیب غایات دینی به وجود می آید و علاوه بر آن اهداف و جهت گیری های مادی، جهت گیری های معنوی دارد.
مسئولیت های حکومت و جامعه دینی عبارت اند از:
1) ایجاد شرایطی که مردم بتوانند سالم بمانند، بنابراین باید زمینه های فساد و انحراف را از جامعه حذف و راه فطرت و تکامل جامعه باز کند. از بین بردن فقر، فاصله طبقاتی و ایجاد امنیت و برقراری عدالت، آزادی اندیشه و تبادل افکار و استفاده از روش های شوق انگیز و هدایت طلبانه و دوری از اجبار و فشار از آن جمله اند.
2) پاسداری از اخلاق و ارزش های انسانی؛ به گونه ای که آموزه های دینی در زمینه اخلاق به موازات برنامه های اقتصادی تحقق یابد. در این باره دو تلقی وجود دارد: الف) خود مجری احکام باشد؛ ب) فقط مروّج ارزش ها باشد.
نقش امام در هدایت جامعه به علت ویژگی حکومت دینی عینی عهده دار بودن مسئولیت معنوی جامعه است، ولی به حکم تجربه بشری نباید برای مسئولان جامعه قداست قائل شد و لذا تمهیداتی بیرونی و نظارت هایی برای مهارت قدرت لازم است.
آفت های حکومت دینی باید بررسی شود تا بتوان آن ها را به حداقل رساند و از آن ها پیشگیری کرد. این آفات عبارت اند از: ابزاری شدن دین، یعنی مسئولان هنگام برخورد با مشکلات اجتماعی و مردمی از حرمت و قداست دین سوء استفاده کنند، تا پرده پوشی کرده، بتوانند از ناتوانی خود راه گریزی داشته باشند.
یکی دیگر از آفت های حکومت دینی، باز شدن میدان احساسات و عواطف و عوام گرایی است. خروج عاطفه از اعتدال باعث گریز از عقل و استفاده از افراد ناصالح و در نتیجه استبداد می شود.
سومین آفت، قدسی شدن حکومت یعنی استناد مشروعیت مسئولان به خدا و در نتیجه جدایی بین مسئولان حکومتی و مردم است.
مخالفانِ حکومت دینی می گویند: این حکومت باعث خلط دین و سیاست و قربانی
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 24
شدن آزادی های مدنی در اثر سلطۀ روحانیت و گسست دین و دولت و منع از شکوفایی استعدادها و فعالیت های صنعتی و مدنی است. اشکالات دیگری که اینان به حکومت دینی کرده اند عبارت اند از:
1) محال بودن حکومت دینی در دنیای امروز؛ 2) حکومت دینی تلفیقی از دموکراسی همراه با ارشاد و هدایت دینی و معنوی مردم است.
نویسندۀ مقاله پس از بررسی بسترۀ سکولاریزم پرداخته و عدم دسترسی به متن وحی، جزم گرایی و... را از ویژگی های آن دانسته است.
کتابچکیده مقالات کنگره امام خمینی(س) و اندیشه حکومت اسلامیصفحه 25