قرائت
مسأله 987- در رکعت اول و دوم نمازهای واجب یومیه،انسان باید اول«حمد»و بعد از آن یک سورۀ تمام بخواند.
مسأله 988- اگر وقت نماز تنگ باشد،یا انسان ناچار شود که سوره را نخواند،مثلاً بترسد که اگر سوره را بخواند،دزد یا درنده،یا چیز دیگری به او صدمه بزند،نباید سوره را بخواند.
مسأله 989- اگر عمداً سوره را پیش از«حمد»بخواند نمازش باطل است و اگر اشتباهاً سوره را پیش از«حمد»بخواند و در بین آن یادش بیاید،باید سوره را رها کند و بعد از خواندن«حمد»سوره را از اول بخواند.
مسأله 990- اگر«حمد»و سوره یا یکی از آنها را فراموش کند و بعد از رسیدن به رکوع بفهمد نمازش صحیح است.
مسأله 991- اگر پیش از آن که برای رکوع خم شود،بفهمد که«حمد»و سوره را
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 205
نخوانده باید بخواند.و اگر بفهمد سوره را نخوانده،باید فقط سوره را بخواند ولی اگر بفهمد«حمد»تنها را نخوانده،باید اول«حمد»و بعد از آن دوباره سوره را بخواند،و نیز اگر خم شود و پیش از آن که به رکوع برسد،بفهمد«حمد»و سوره،یا سورۀ تنها،یا «حمد»تنها را نخوانده،باید بایستد و به همین دستور عمل نماید.
مسأله 992- اگر در نماز یکی از چهار سورهای را که آیۀ سجده دارد و در مسأله 361 گفته شد،عمداً بخواند نمازش باطل است.
مسأله 993- اگر اشتباهاً مشغول خواندن سورهای شود که سجدۀ واجب دارد، چنانچه پیش از رسیدن به آیۀ سجده بفهمد،باید آن سوره را رها کند و سورۀ دیگر بخواند و اگر بعد از خواندن آیۀ سجده بفهمد میتواند سوره را تمام کند و بعد از نماز،سجدۀ آن را بهجا آورد.
مسأله 994- اگر در نماز آیۀ سجده را بشنود نمازش صحیح است و باید بعد از نماز سجدۀ آن را بهجا آورد.
مسأله 995- در نماز مستحبی خواندن سوره لازم نیست،اگرچه آن نماز به واسطۀ نذر کردن واجب شده باشد،ولی در بعضی از نمازهای مستحبی مثل نماز وحشت که سوره مخصوصی دارد،اگر بخواهد به دستور آن نماز رفتار کرده باشد،باید همان سوره را بخواند.
مسأله 996- در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه مستحب است در رکعت اول بعد از«حمد»،سورۀ«جمعه»و در رکعت دوم بعد از«حمد»،سورۀ«منافقین»بخواند و اگر مشغول یکی از اینها شود،بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را رها کند و سورۀ دیگر بخواند.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 206
مسأله 997- اگر بعد از«حمد»مشغول خواندن سورۀ«قل هو اللّٰه احد»یا سورۀ«قل یا ایّها الکافرون»شود،نمیتواند آن را رها کند و سورۀ دیگر بخواند ولی در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه اگر از روی فراموشی به جای سورۀ«جمعه»و«منافقین» یکی از این دو سوره را بخواند،تا به نصف نرسیده،میتواند آن را رها کند و سورۀ «جمعه»و«منافقین»را بخواند.
مسأله 998- اگر در نماز جمعه یا نماز ظهر روز جمعه عمداً سوره«قل هو اللّٰه احد»یا سورۀ«قل یا ایّها الکافرون»بخواند،اگرچه به نصف نرسیده باشد بنابر احتیاط واجب نمیتواند رها کند و سورۀ«جمعه»و«منافقین»را بخواند.
مسأله 999- اگر در نماز،غیر سورۀ«قل هو اللّٰه احد»و«قل یا ایّها الکافرون»سورۀ دیگری بخواند،تا به نصف نرسیده میتواند رها کند و سورۀ دیگر بخواند.
مسأله 1000- اگر مقداری از سوره را فراموش کند یا از روی ناچاری،مثلاً به واسطۀ تنگی وقت یا جهت دیگر نشود آن را تمام نماید میتواند آن سوره را رها کند و سورۀ دیگر بخواند،اگرچه از نصف گذشته باشد یا سورهای را که میخوانده«قل هو اللّٰه احد»یا«قل یا ایّها الکافرون»باشد.
مسأله 1001- بر مرد واجب است«حمد»و سورۀ نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند و بر مرد و زن واجب است«حمد»و سوره نماز ظهر و عصر را آهسته بخوانند.
مسأله 1002- مرد باید در نماز صبح و مغرب و عشا مواظب باشد که تمام کلمات «حمد»و سوره حتی حرف آخر آنها را بلند بخواند.
مسأله 1003- زن میتواند«حمد»و سورۀ نماز صبح و مغرب و عشا را بلند یا آهسته بخواند،ولی اگر نامحرم صدایش را بشنود بنابر احتیاط واجب باید آهسته بخواند.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 207
مسأله 1004- اگر در جایی که باید نماز را بلند خواند عمداً آهسته بخواند،یا در جایی که باید آهسته خواند عمداً بلند بخواند،نمازش باطل است ولی اگر از روی فراموشی یا ندانستن مسأله باشد صحیح است و اگر در بین خواندن«حمد»و سوره هم بفهمد اشتباه کرده،لازم نیست مقداری را که خوانده دوباره بخواند.
مسأله 1005- اگر کسی در خواندن«حمد»و سوره بیشتر از معمول صدایش را بلند کند،مثل آن که آنها را با فریاد بخواند،نمازش باطل است.
مسأله 1006- انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که به هیچ قسم نمیتواند صحیح آن را یاد بگیرد،باید هر طور که میتواند بخواند و احتیاط مستحب آن است که نماز را به جماعت بهجا آورد.
مسأله 1007- کسی که«حمد»و سوره و چیزهای دیگر نماز را بخوبی نمیداند و میتواند یاد بگیرد،چنانچه وقت نماز وسعت دارد،باید یاد بگیرد و اگر وقت تنگ است،بنابر احتیاط واجب در صورتی که ممکن باشد،باید نمازش را به جماعت بخواند.
مسأله 1008- مزد گرفتن برای یاد دادن واجبات نماز حرام است ولی برای مستحبات آن اشکال ندارد.
مسأله 1009- اگر یکی از کلمات«حمد»یا سوره را نداند،یا عمداً آن را نگوید یا به جای حرفی حرف دیگر بگوید،مثلاً به جای(ض)(ظ)بگوید یا جایی که باید بدون زیر و زبر خوانده شود،زیر و زبر بدهد،یا تشدید را نگوید نماز او باطل است.
مسأله 1010- اگر انسان کلمهای را صحیح بداند و در نماز همان طور بخواند و بعد بفهمد غلط خوانده باید دوباره نماز را بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.
مسأله 1011- اگر زیر و زبر کلمهای را نداند یا نداند مثلاً کلمهای به(س)است یا به
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 208
(ص)باید یاد بگیرد و چنانچه دو جور یا بیشتر بخواند،مثل آن که در > اِهْدِنَا الصِّرٰاطَ الْمُسْتَقِیمَ < مستقیم را یک مرتبه با سین و یک مرتبه با صاد بخواند نمازش باطل است.
مسأله 1012- اگر در کلمهای واو باشد و حرف قبل از واو در آن کلمه پیش داشته باشد و حرف بعد از واو در آن کلمه همزه«ء»باشد مثل کلمۀ«سوء»باید آن واو را،مدّ بدهد یعنی آن را بکشد و همچنین اگر در کلمهای الف باشد و حرف قبل از الف در آن کلمه زبر داشته باشد و حرف بعد از الف در آن کلمه همزه باشد مثل«جاء»باید الف آن را بکشد و نیز اگر در کلمهای«ی»باشد و حرف پیش از«ی»در آن کلمه زیر داشته باشد و حرف بعد از«ی»در آن کلمه همزه باشد مثل«جیء»باید«ی»را با مدّ بخواند و اگر بعد از این واو و الف و«ی»به جای همزه«ء»حرفی باشد که ساکن است یعنی زیر و زبر و پیش ندارد باز هم باید این سه حرف را با مدّ بخواند،مثلاً در > وَ لاَ الضّٰالِّینَ < که بعد از الف حرف لام ساکن است،باید الف آن را با مدّ بخواند و چنانچه به دستوری که گفته شد رفتار نکند،احتیاط واجب آن است که نماز را تمام کند و دوباره بخواند.
مسأله 1013- احتیاط واجب آن است که در نماز،وقف به حرکت و وصل به سکون ننماید و معنی وقف به حرکت آن است که زیر یا زبر یا پیش آخر کلمهای را بگوید و بین آن کلمه و کلمۀ بعدش فاصله دهد.مثلاً بگوید:> اَلرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ < و میم الرحیم را زیر بدهد و بعد قدری فاصله دهد و بگوید:> مٰالِکِ یَوْمِ الدِّینِ <.و معنی وصل به سکون آن است که زیر یا زبر یا پیش کلمهای را نگوید و آن کلمه را به کلمۀ بعد بچسباند مثل آن که بگوید:> اَلرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ < و میم الرحیم را زیر ندهد و فوراً > مٰالِکِ یَوْمِ الدِّینِ < را بگوید.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 209
مسأله 1014- در رکعت سوم و چهارم نماز میتواند فقط یک«حمد»بخواند یا بنابر احتیاط واجب سه مرتبه تسبیحات اربعه بگوید؛یعنی سه مرتبه بگوید:
«سُبْحٰانَ اللّٰهِ
وَالْحَمْدُ للّٰهِ وَلاٰ الٰهَ الَّا اللّٰهُ وَاللّٰهُ اکْبَرُ» و میتواند در یک رکعت«حمد»و در رکعت دیگر تسبیحات بگوید و بهتر است در هر دو رکعت تسبیحات بخواند.
مسأله 1015- در تنگی وقت باید تسبیحات اربعه را یک مرتبه بگوید.
مسأله 1016- بر مرد و زن واجب است که در رکعت سوم و چهارم نماز،«حمد»یا تسبیحات را آهسته بخوانند.
مسأله 1017- اگر در رکعت سوم و چهارم«حمد»بخواند،بنابر احتیاط واجب باید بسماللّٰه آن را هم آهسته بگوید.
مسأله 1018- کسی که نمیتواند تسبیحات را یاد بگیرد یا درست بخواند،باید در رکعت سوم و چهارم«حمد»بخواند.
مسأله 1019- اگر در دو رکعت اول نماز به خیال این که دو رکعت آخر است تسبیحات بگوید،چنانچه پیش از رکوع بفهمد،باید«حمد»و سوره را بخواند و اگر در رکوع یا بعد از رکوع بفهمد،نمازش صحیح است.
مسأله 1020- اگر در دو رکعت آخر نماز به خیال این که در دو رکعت اول است «حمد»بخواند،یا در دو رکعت اول نماز با این که گمان میکرده در دو رکعت آخر است«حمد»بخواند،چه پیش از رکوع بفهمد چه بعد از آن نمازش صحیح است.
مسأله 1021- اگر در رکعت سوم یا چهارم میخواست«حمد»بخواند تسبیحات به زبانش آمد،یا میخواست تسبیحات بخواند«حمد»به زبانش آمد باید آن را رها کند و
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 210
دوباره«حمد»یا تسبیحات را بخواند.ولی اگر عادتش خواندن چیزی بوده که به زبانش آمده،میتواند همان را تمام کند و نمازش صحیح است.
مسأله 1022- کسی که عادت دارد در رکعت سوم و چهارم تسبیحات بخواند اگر بدون قصد مشغول خواندن«حمد»شود باید آن را رها کند و دوباره«حمد»یا تسبیحات را بخواند.
مسأله 1023- در رکعت سوم و چهارم مستحب است بعد از تسبیحات استغفار کند، مثلاً بگوید:
«اَسْتَغْفِرُ اللّٰهَ رَبِّی وَاَتُوبُ الَیْهِ» یا بگوید:
«اَللّهُمَّ اغْفِرْلِی» ،و کسی که مشغول گفتن استغفار است،اگر شک کند که«حمد»یا تسبیحات را خوانده یا نه،چنانچه عادت داشته در نماز فقط بعد از تسبیحات استغفار کند باید به شک خود اعتنا ننماید، و اگر در جاهای دیگر نماز هم استغفار میکرده باید«حمد»یا تسبیحات را بخواند،و نیز اگر نمازگزار پیش از خم شدن برای رکوع در حالی که مشغول گفتن استغفار نیست،شک کند که«حمد»یا تسبیحات را خوانده یا نه،باید«حمد»یا تسبیحات را بخواند.
مسأله 1024- اگر در رکوع رکعت سوم یا چهارم یا در حال رفتن به رکوع شک کند که«حمد»یا تسبیحات را خوانده یا نه،باید به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1025- هرگاه شک کند که آیه یا کلمهای را درست گفته یا نه اگر به چیزی که بعد از آن است مشغول نشده،باید آن آیه یا کلمه را به طور صحیح بگوید و اگر به چیزی که بعد از آن است مشغول شده،چنانچه آن چیز رکن باشد مثل آن که در رکوع
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 211
شک کند که فلان کلمه از سوره را درست گفته یا نه،باید به شک خود اعتنا نکند،و اگر رکن نباشد،مثلاً موقع گفتن > اَللّٰهُ الصَّمَدُ < شک کند که > قُلْ هُوَ اللّٰهُ أَحَدٌ < را درست گفته یا نه،بازهم میتواند به شک خود اعتنا نکند،ولی اگر احتیاطاً آن آیه یا کلمه را به طور صحیح بگوید اشکال ندارد،و اگر چند مرتبه هم شک کند،میتواند چند بار بگوید اما اگر به وسواس برسد و باز هم بگوید،بنابر احتیاط واجب باید نمازش را دوباره بخواند.
مسأله 1026- مستحب است در رکعت اول،پیش از خواندن«حمد»بگوید:
«اَعُوذُ بِاللّٰهِ مِنَ الشَّیْطٰانِ الرَّجیمِ» و در رکعت اول و دوم نماز ظهر و عصر «بسم اللّٰه» را بلند بگوید و «حمد»و سوره را شمرده بخواند و در آخر هر آیه وقف کند؛یعنی آن را به آیۀ بعد نچسباند،و در حال خواندن«حمد»و سوره به معنای آیه توجه داشته باشد.اگر نماز را به جماعت میخواند،بعد از تمام شدن«حمد»امام،و اگر فرادا میخواند،بعد از آن که«حمد»خودش تمام شد بگوید:
«الحَمْدُ للّٰهِ ربِّ العالَمِینَ» .بعد از خواندن سورۀ«قل هو اللّٰهُ احد»،یک،یا دو،یا سه مرتبه
«کَذَلِکَ اللّٰهُ ربّی» یا سه مرتبه
«کَذَلِکَ اللّٰهُ رَبُّنٰا» بگوید،بعد از خواندن سوره کمی صبر کند بعد تکبیر پیش از رکوع را بگوید یا قنوت را بخواند.
مسأله 1027- مستحب است در تمام نمازها در رکعت اول،سوره«اِنّا انزلناه»و در رکعت دوم،سورۀ«قل هو اللّٰه احد»را بخواند.
مسأله 1028- مکروه است انسان در تمام نمازهای یک شبانهروز سورۀ«قل هو اللّٰه احد»را نخواند.
مسأله 1029- خواندن سورۀ«قل هو اللّٰه احد»به یک نفس مکروه است.
مسأله 1030- سورهای را که در رکعت اول خوانده مکروه است در رکعت دوم بخواند ولی اگر سورۀ«قل هو اللّٰه احد»را در هر دو رکعت بخواند مکروه نیست.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 212