مستحبات دفن
مسأله 635- مستحب است قبر را به اندازۀ قد انسان متوسط گود کنند و میت را در نزدیک‌ترین قبرستان دفن نمایند،مگر آن که قبرستان دورتر،از جهتی بهتر باشد،مثل آن که مردمان خوب در آن‌جا دفن شده باشند،یا مردم برای فاتحۀ اهل قبور بیشتر به آن‌جا بروند و نیز مستحب است جنازه را در چند ذرعی قبر،زمین بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزدیک ببرند،و در هر مرتبه زمین بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند و اگر میت مرد است در دفعۀ سوم طوری زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعۀ چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند و اگر زن است در دفعۀ سوم طرف قبلۀ قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند و در موقع وارد کردن،پارچه‌ای روی قبر بگیرند،و نیز مستحب است جنازه را به آرامی از تابوت بگیرند و وارد قبر
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 130
کنند،و دعاهایی که دستور داده شده،پیش از دفن و موقع دفن بخوانند و بعد از آن که میت را در لحد گذاشتند،گره‌های کفن را باز کنند و صورت میت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سر او بسازند و پشت میت،خشت خام یا کلوخی بگذارند که میت به پشت برنگردد و پیش از آن که لحد را بپوشانند،دست راست را به شانۀ راست میت بزنند و دست چپ را به قوّت بر شانۀ چپ میت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و به شدّت حرکتش دهند و سه مرتبه بگویند:
«اِسْمَعْ افْهَمْ یٰا فُلانَ بْنَ فُلاٰن» و به جای فلان بن فلان اسم میت را بگویند مثلاً اگر اسم او محمد و اسم پدرش علی است سه مرتبه بگویند:
«اِسْمَعْ افْهَمْ یٰا مُحَمَّدَ بْنَ عَلی» پس از آن بگویند:
«هَلْ انْتَ عَلَی الْعَهْدِ الَّذِی فٰارَقْتَنٰا عَلَیهِ مِنْ شَهٰادَةِ انْ لاٰ الٰهَ الَّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لاٰ شَریکَ لَهُ وَاَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ وَسَیِّدُ النَّبِیّینَ وَخٰاتَمُ الْمُرْسَلِینَ وَاَنَّ عَلِیاً امیرُ الْمُؤْمِنینَ وَسَیِّدُ الْوَصِیِّینَ وَاِمٰامٌ افْتَرَضَ اللّٰهُ طٰاعَتَهُ عَلَی الْعٰالَمِینَ وَاَنَّ الْحَسَنَ وَالْحُسَیْنَ وَعَلِیَّ بْنَ الْحُسَیْنِ وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ وَجَعْفَرَبْنَ مُحَمَّدٍ وَمُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ وَعَلِیَّ بْنَ مُوسیٰ وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِیٍّ وَعَلِیَّ بْنَ مُحَمَّدٍ وَالْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ وَالْقٰائِمَ الْحُجَّةَ الْمَهْدِیَّ صَلَواتُ اللّٰهِ عَلَیْهِمْ ائِمَّةُ الْمُؤمِنینَ وَحُجَجُ اللّٰهِ عَلَی الْخَلْقِ اجْمَعِینَ وَاَئِمَّتُکَ ائِمَّةُ هُدیً بِکَ ابْرارٌ یٰا فُلانَ بْنَ فُلانٍ» و به جای فلان بن فلان اسم میت و پدرش را بگوید.
و بعد بگوید:
«اِذاٰ اتٰاکَ الْمَلَکٰانِ الْمُقَرَّبٰانِ رَسُولَیْنِ مِنْ عِندِ اللّٰهِ تَبٰارَکَ وَتَعٰالیٰ وَسَئَلاٰکَ عَنْ رَبِّکَ وَعَنْ نَبِیِّکَ وَعَنْ دِینِکَ وَعَنْ کِتٰابِکَ وَعَنْ قِبْلَتِکَ وَعَنْ ائِمَّتِکَ فَلا تَخَفْ وَلاٰ تَحْزَنْ وَقُلْ فِی جَوابِهِمٰا اللّٰهُ رَبِّی وَمُحَمَّدٌ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ نَبِیِّی وَالْاِسْلامُ دِینِی وَالْقُرْآنُ کِتٰابِی وَالْکَعْبَةُ قِبْلَتِی وَاَمیْرُ الْمُؤْمِنینَ عَلِیُّ بْنُ ابِی‌طٰالِبٍ امٰامِی وَالْحَسَنُ بْنُ عَلیٍّ الْمُجْتَبَیٰ امٰامِی وَالْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ الشَّهیدُ بِکَرْبَلا امٰامِی وَعَلِیٌّ زَیْنُ الْعٰابِدِینَ امٰامِی وَمُحَمَّدٌ الْبٰاقِرُ امٰامِی وَجَعْفَرٌ الصّٰادِقُ امٰامِی وَمُوسَی الکٰاظِمُ امٰامِی وَعَلِیٌّ الرِضٰا امٰامی وَمُحَمَّدٌ الْجَوادُ امٰامی وَعَلیٌّ الْهٰادِی امٰامِی وَالْحَسَنُ الْعَسْکَریُّ امٰامِی وَالْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ امٰامِی هٰؤُلاٰءِ صَلَواتُ
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 131
اللّٰهِ عَلَیْهِمْ اجْمَعِینَ ائِمَّتِی وَسٰادَتِی وَقٰادَتِی وَشُفَعٰائِی بِهِمْ اتَولّیٰ وَمِنْ اعدائِهِمْ اتَبَرَّءُ فِی الدُّنْیٰا وَالْآخِرَةِ ثُمَّ اعْلَمْ یٰا فُلانَ بْنَ فُلانٍ» و به جای فلان بن فلان اسم میت و پدرش را بگوید.
بعد بگوید:
«اَنَّ اللّٰهَ تَبٰارَکَ وَتَعٰالٰی نِعْمَ الرَّبُّ وَاَنَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ نِعْمَ الرَّسُولُ وَاَنَّ عَلِیَّ بْنَ ابِی‌طٰالِبٍ وَاَوْلاٰدَهُ الْمَعْصُومینَ الْاَئِمَّةَ الْاِثْنَی عَشَرَ نِعْمَ الْاَئِمَّةُ وَاَنَّ مٰا جٰاءَ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ حَقٌ وَاَنَّ الْمَوْتَ حَقٌ وَسُؤالَ مُنْکَرٍ وَنَکیرٍ فِی الْقَبْرِ حَقٌّ وَالْبَعْثَ حَقٌّ وَالنُّشُورَ حَقٌّ وَالصِّرٰاطَ حَقٌّ وَالْمِیزَانَ حَقٌّ وَتَطٰایُرَ الْکُتُبِ حَقٌّ وَاَنَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَالنّٰارَ حَقٌّ وَاَنَّ السّٰاعَةَ آتِیَةٌ لاٰ رَیْبَ فِیهٰا وَاَنَّ اللّٰهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ» پس بگوید:
«اَفَهِمْتَ یٰا فُلانُ» و به جای فلان اسم میت را بگوید.پس بگوید:
«ثَبَّتَکَ اللّٰهُ بِالْقَوْلِ الثّٰابِتِ وَهَدٰاکَ اللّٰهُ الیٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ عَرَّفَ اللّٰهُ بَیْنَکَ وَبَیْنَ اوْلیٰائِکَ فِی مُسْتَقَرٍ مِنْ رَحْمَتِهِ» پس بگوید:
«اَللّهُمَّ جٰافِ الْاَرضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاصْعَدْ بِرُوحِهِ الَیکَ وَلَقِّهِ مِنْکَ بُرهٰاناً،اَللّهُمَّ عَفوَک عَفْوَک».
مسأله 636- مستحب است کسی که میت را در قبر می‌گذارد،با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پای میت از قبر بیرون بیاید و غیر از خویشان میت کسانی که حاضرند،با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند:> إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ <.اگر میت زن است کسی که با او محرم می‌باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمی نباشد خویشانش او را در قبر بگذارند.
مسأله 637- مستحب است قبر را مربع یا مربع مستطیل بسازند و به اندازۀ چهار انگشت از زمین بلند کنند و نشانه‌ای روی آن بگذارند که اشتباه نشود و روی قبر آب بپاشند،و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند،دست‌ها را برقبر بگذارند وانگشت‌ها را باز کرده درخاک فرو برند و هفت مرتبه سوره مبارکۀ«اِنّا انزلناه»بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند:
«اَللّهُمَّ جٰافِ الْاَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَاَصْعِدْ الَیْکَ رُوحَهُ وَلَقِّهِ مِنْکَ رضْواناً وَاَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 132
رَحْمَتِکَ مٰا تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِوَاکَ».
مسأله 638- پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کرده‌اند مستحب است ولیّ میت یا کسی که از طرف ولیّ اجازه دارد،دعاهایی را که دستور داده شده،به میت تلقین کند.
مسأله 639- بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتی دهند ولی اگر مدتی گذشته است که به واسطۀ سر سلامتی دادن،مصیبت یادشان می‌آید،ترک آن بهتر است،و نیز مستحب است تا سه روز برای اهل خانۀ میت غذا بفرستند و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.
مسأله 640- مستحب است انسان در مرگ خویشان،مخصوصاً در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد می‌کند > إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیْهِ رٰاجِعُونَ < بگوید،و برای میت قرآن بخواند و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد و قبر را محکم بسازد که زود خراب نشود.
مسأله 641- جایز نیست انسان در مرگ کسی صورت و بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند.
مسأله 642- پاره کردن یقه در مرگ غیر پدر و برادر جایز نیست و احتیاط واجب آن است که در مصیبت آنان هم یقه پاره نکند.
مسأله 643- اگر زن در عزای میت صورت خود را بخراشد یا موی خود را بکند، باید یک بنده آزاد کند ،یا ده فقیر را طعام دهد و یا آنها را بپوشاند و همچنین است اگر مرد در مرگ زن یا فرزند یقه یا لباس خود را پاره کند.
مسأله 644- احتیاط واجب آن است که در گریۀ بر میت صدا را خیلی بلند نکنند.
کتابرساله توضیح المسائل آیة الله العظمی بروجردی با حواشی امام خمینی (س)صفحه 133