احکام ضامن شدن
مسأله 2310- اگر انسان بخواهد ضامن شود که بدهی کسی را بدهد،ضامن شدن او در صورتی صحیح است که به هر لفظی اگرچه عربی نباشد به طلبکار بگوید که من ضامن شده‌ام طلب تو را بدهم و طلبکار هم رضایت خود را بفهماند،ولی راضی بودن بدهکار شرط نیست.
مسأله 2311- ضامن و طلبکار باید مکلف و عاقل باشند و کسی هم آنها را مجبور نکرده باشد و نیز باید در حال بالغ شدن سفیه نباشند که مال خود را در کارهای بیهوده مصرف کنند،ولی اگر بعد از بالغ شدن سفیه شده باشند و حاکم شرع آنان را از تصرف جلوگیری نکرده باشد اشکال ندارد،و کسی که به واسطۀ ورشکستگی،حاکم شرع او را از تصرف در اموالش جلوگیری کرده بابت طلبی که دارد دیگری نمی‌تواند ضامن او شود.
مسأله 2312- هرگاه برای ضامن شدن خودش شرطی قرار دهد مثلاً بگوید اگر بدهکار قرض تو را نداد من می‌دهم،احتیاط واجب آن است که به ضامن شدن او ترتیب اثر ندهند.
مسأله 2313- کسی که انسان ضامن بدهی او می‌شود باید بدهکار باشد،پس اگر
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 412
کسی بخواهد از دیگری قرض کند،تا وقتی قرض نکرده انسان نمی‌تواند ضامن او شود.
مسأله 2314- در صورتی انسان می‌تواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی همه متمیز باشد؛یعنی مبهم یا مردّد نباشد،پس اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم،چون معیّن نکرده که طلب کدام را بدهد،ضامن شدن او باطل است.و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و انسان بگوید من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم،چون معیّن نکرده که بدهی کدام را می‌دهد،ضامن شدن او باطل می‌باشد و همچنین اگر کسی از دیگری مثلاً ده من گندم و ده تومان پول طلبکار باشد و انسان بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معیّن نکند که ضامن گندم است یا ضامن پول،صحیح نیست.
مسأله 2315- اگر طلبکار طلب خود را به ضامن ببخشد،ضامن نمی‌تواند از بدهکار چیزی بگیرد و اگر مقداری از آن را ببخشد،نمی‌تواند آن مقدار را مطالبه نماید.
مسأله 2316- اگر انسان ضامن شود که بدهی کسی را بدهد،نمی‌تواند از ضامن شدن خود برگردد.
مسأله 2317- ضامن و طلبکار می‌توانند شرط کنند که هر وقت بخواهند ضامن بودن ضامن را به‌هم بزنند.
مسأله 2318- هرگاه انسان در موقع ضامن شدن،بتواند طلب طلبکار را بدهد اگرچه بعد فقیر شود،طلبکار نمی‌تواند ضامن بودن او را به‌هم زند و طلب خود را از بدهکار اول مطالبه نماید و همچنین است اگر در آن موقع نتواند طلب او را بدهد ولی طلبکار بداند و به ضامن شدن او راضی شود.
مسأله 2319- اگر انسان در موقعی که ضامن می‌شود،نتواند طلب طلبکار را بدهد و طلبکار در آن وقت نداند و بعد ملتفت شود،می‌تواند ضامن بودن او را به‌هم بزند.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 413
مسأله 2320- اگر کسی بدون اجازۀ بدهکار ضامن شود که بدهی او را بدهد، نمی‌تواند چیزی از او بگیرد.
مسأله 2321- اگر کسی با اجازۀ بدهکار ضامن شود که بدهی او را بدهد،می‌تواند مقداری را که ضامن شده از او مطالبه نماید،ولی اگر به جای جنسی که بدهکار بوده جنس دیگری به طلبکار او بدهد،نمی‌تواند چیزی را که داده از او مطالبه نماید،مثلاً اگر ده من گندم بدهکار باشد و ضامن ده من برنج بدهد،نمی‌تواند برنج را از او مطالبه نماید،اما اگر خودش راضی شود که برنج بدهد اشکال ندارد.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 414