احکام حواله دادن
مسأله 2289- اگر انسان طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از دیگری بگیرد و طلبکار قبول نماید،بعد از آن که حواله درست شد،کسی که به او حواله شده بدهکار می‌شود،و دیگر طلبکار نمی‌تواند طلبی را که دارد از بدهکار اولی مطالبه نماید.
مسأله 2290- بدهکار و طلبکار و کسی که سر او حواله شده،باید مکلف و عاقل باشند و کسی آنها را مجبور نکرده باشد،و نیز باید سفیه نباشند؛یعنی مال خود را در کارهای بیهوده مصرف نکنند،ولی اگر بعد از بالغ شدن سفیه شده باشند تا حاکم شرع آنان را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده معاملۀ ایشان اشکال ندارد،و نیز اگر حاکم شرع کسی را به واسطۀ ورشکستگی از تصرف در اموالش جلوگیری کرده باشد نمی‌شود او را حواله بدهند که طلبش را از دیگری بگیرد،و خودش هم نمی‌تواند به کسی حواله بدهد،ولی اگر سر کسی حواله بدهد که به او بدهکار نیست اشکال ندارد.
مسأله 2291- اگر سر کسی حواله بدهند که بدهکار است احتیاط واجب آن است که قبول کند ولی حواله دادن سر کسی که بدهکار نیست،در صورتی صحیح است که او قبول کند و نیز اگر انسان بخواهد به کسی که جنسی بدهکار است،جنس دیگر حواله دهد،مثلاً به کسی که جو بدهکار است گندم حواله دهد،تا او قبول نکند حواله صحیح نیست.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 407
مسأله 2292- موقعی که انسان حواله می‌دهد باید بدهکار باشد پس اگر بخواهد از کسی قرض کند،تا وقتی از او قرض نکرده نمی‌تواند او را به کسی حواله دهد که آنچه را بعداً قرض می‌دهد از آن کس بگیرد.
مسأله 2293- مال مورد حواله باید برای حواله دهنده و طلبکار معیّن باشد؛ یعنی مردّد نباشد،پس اگر مثلاً ده من گندم و ده تومان پول به یک نفر بدهکار باشد و به او بگوید یکی از دو طلب خود را از فلانی بگیر،و آن را معیّن نکند،حواله درست نیست.
مسأله 2294- اگر بدهی واقعاً معیّن باشد ولی بدهکار و طلبکار در موقع حواله دادن،مقدار آن یا جنس آن را ندانند حواله صحیح است مثلاً اگر طلب کسی را در دفتر نوشته باشد و پیش از دیدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر را ببیند و به طلبکار مقدار طلبش را بگوید،حواله صحیح می‌باشد.
مسأله 2295- طلبکار می‌تواند حواله را قبول نکند،اگرچه کسی که به او حواله شده فقیر نباشد و در پرداختن حواله هم کوتاهی ننماید.
مسأله 2296- اگر سر کسی حواله بدهد که بدهکار نیست،چنانچه او حواله را قبول کند،پیش از پرداختن حواله نمی‌تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگیرد،و اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتری صلح کند،کسی که حواله را قبول کرده،همان مقدار را می‌تواند از حواله دهنده مطالبه نماید.
مسأله 2297- بعد از آن که حواله درست شد،حواله دهنده،و کسی که به او حواله شده،نمی‌توانند حواله را به‌هم بزنند،و هرگاه کسی که به او حواله شده در موقع حواله فقیر نباشد؛یعنی غیر از چیزهایی که در دین مستثنا است مالی داشته باشد که بتواند حواله را بپردازد اگرچه بعداً فقیر شود،طلبکار هم نمی‌تواند حواله را به‌هم بزند،و همچنین است اگر موقع حواله فقیر باشد و طلبکار بداند فقیر است،ولی اگر نداند فقیر است و بعد بفهمد،اگرچه در آن وقت مالدار شده باشد،طلبکار می‌تواند حواله را
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 408
به‌هم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگیرد.
مسأله 2298- اگر بدهکار و طلبکار و کسی که به او حواله شده،یا یکی از آنان برای خود حق به‌هم زدن حواله را قرار دهند،مطابق قراری که گذاشته‌اند،می‌توانند حواله را به‌هم بزنند.
مسأله 2299- اگر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد؛چنانچه به خواهش کسی که به او حواله شده داده است،می‌تواند چیزی را که داده از او بگیرد،و اگر بدون خواهش او داده،نمی‌تواند چیزی را که داده از او مطالبه نماید.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 409