شرایط فروشنده و خریدار
مسأله 2081- برای فروشنده و خریدار شش چیز شرط است:اول:آن که بالغ باشند.دوم:آن که عاقل باشند.سوم:آن که حاکم شرع آنان را از تصرف در اموالشان جلوگیری نکرده باشد.چهارم:آن که قصد خرید و فروش داشته باشند پس اگر مثلاً به شوخی بگوید مال خود را فروختم،معامله باطل است.پنجم:آن که کسی آنها را مجبور نکرده باشد.ششم:آن که جنس و عوضی را که می‌دهند مالک باشند یا مثل پدر و جد صغیر،اختیار مال در دست آنان باشد،و احکام اینها در مسائل آینده گفته خواهد شد.
مسأله 2082- معامله با بچۀ نابالغ باطل است،اگرچه پدر یا جد آن بچه به او اجازه داده باشند که معامله کند،ولی اگر بچه ممیز باشد و چیز کم قیمتی را که معاملۀ آن برای
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 361
بچه‌ها متعارف است معامله کند اشکال ندارد،و نیز اگر طفل وسیله باشد که پول را به فروشنده بدهد و جنس را به خریدار برساند،یا جنس را به خریدار بدهد و پول را به فروشنده برساند-چون واقعاً دو نفر بالغ با یکدیگر معامله کرده‌اند-معامله صحیح است،ولی باید فروشنده و خریدار یقین داشته باشند که طفل جنس و پول را به صاحب آن می‌رساند.
مسأله 2083- اگر از بچۀ نابالغ چیزی بخرد،یا چیزی به او بفروشد باید جنس یا پولی را که از او گرفته به صاحب آن بدهد،یا از صاحبش رضایت بخواهد.و اگر صاحب آن را نمی‌شناسد و برای شناختن او هم وسیله‌ای ندارد،باید چیزی را که از بچه گرفته از طرف صاحب آن مظالم بدهد ولی اگر چیزی را که گرفته مال خود صغیر باشد باید به ولیّش برساند،و اگر او را پیدا نکرد به حاکم شرع بدهد.
مسأله 2084- اگر کسی با بچه نابالغ معامله کند و جنس یا پولی که به بچه داده از بین برود نمی‌تواند از بچه یا ولیّ او مطالبه کند.
مسأله 2085- اگر خریدار یا فروشنده را به معامله مجبور کنند چنانچه بعد از معامله راضی شود و بگوید راضی هستم،معامله صحیح است ولی احتیاط مستحب آن است که دوباره صیغۀ معامله را بخوانند.
مسأله 2086- اگر انسان مال کسی را بدون اجازۀ او بفروشد چنانچه صاحب مال به فروش آن راضی نشود و اجازه نکند معامله باطل است.
مسأله 2087- پدر و جد پدری طفل در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که برای او مفسده نداشته باشد بلکه بهتر آن است که تا مصلحت نباشد نفروشند اما وصی پدر و وصی جد پدری و حاکم شرع فقط در صورتی می‌توانند مال طفل را بفروشند که مصلحت طفل در آن باشد.
مسأله 2088- اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد و بعد از فروش،صاحب مال معامله را برای خودش اجازه دهد،معامله صحیح است و احتیاط واجب آن
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 362
است که مشتری و صاحب مال در منفعتی که برای جنس و عوض آن بوده با یکدیگر مصالحه کنند.
مسأله 2089- اگر کسی مالی را غصب کند و بفروشد به قصد این که پول آن،مال خودش باشد،چنانچه صاحب مال معامله را اجازه نکند معامله باطل است،و اگر برای کسی هم که مال را غصب کرده اجازه نماید صحیح بودن معامله اشکال دارد.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 363