[شرایط وجوب حج]
مسأله 2036- حج:زیارت کردن خانۀ خدا و انجام اعمالی است که دستور داده‌اند در آن‌جا به‌جا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرایط را دارا باشد،یک مرتبه واجب می‌شود:اول:آن که بالغ باشد.دوم:آن که عاقل و آزاد باشد.سوم:به واسطۀ رفتن به حج مجبور نشود که کار حرامی را که اهمیتش در شرع از حج بیشتر است انجام دهد،یا عمل واجبی را که از حج مهمتر است ترک نماید.چهارم:آن که مستطیع باشد،و مستطیع بودن به چند چیز است:اول:آن که توشۀ راه و چیزهایی را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتاب‌های مفصل گفته شده دارا باشد،و نیز مرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیه کند داشته باشد.دوم:سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند مکه رود و حج را به‌جا آورد.سوم:در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد،یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود؛ یا مال او را ببرند،حج بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگری بتواند برود،اگرچه دورتر باشد در صورتی که مشقت زیاد نداشته باشد و خیلی غیر متعارف نباشد،باید از آن راه برود.چهارم:به قدر به‌جا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.پنجم:مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن و بچه و مخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم می‌دانند داشته باشد.ششم:بعد از برگشتن،کسب،یا
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 352
زراعت،یا عایدی ملک،یا راه دیگری برای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.
مسأله 2037- کسی که بدون خانۀ ملکی رفع احتیاجش نمی‌شود،وقتی حج بر او واجب است که پول خانه را هم داشته باشد.
مسأله 2038- زنی که می‌تواند مکه برود،اگر بعد از برگشتن از خودش مال نداشته باشد و شوهرش هم مثلاً فقیر باشد و خرجی او را ندهد و ناچار شود که به سختی زندگی کند،حج بر او واجب نیست.
مسأله 2039- اگر کسی توشۀ راه و مرکب سواری نداشته باشد و دیگری به او بگوید حج برو،من خرج تو و عیالات تو را در موقعی که در سفر حج هستی می‌دهم در صورتی که اطمینان داشته باشد که خرج او را می‌دهد حج بر او واجب می‌شود.
مسأله 2040- اگر خرجی رفتن و برگشتن و خرجی عیالات کسی را در مدتی که مکه می‌رود و بر می‌گردد به او ببخشند و با او شرط کنند که حج کند،اگرچه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالی که بتواند با آن زندگی کند نداشته باشد باید قبول نماید و حج بر او واجب می‌شود.
مسأله 2041- اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عیالات کسی را در مدتی که مکه می‌رود و بر می‌گردد به او بدهند و بگویند حج برو ولی ملک او نکنند،در صورتی که اطمینان داشته باشد که از او پس نمی‌گیرند،حج بر او واجب می‌شود.
مسأله 2042- اگر مقداری مال که برای حج کافی است به کسی بدهند و با او شرط کنند که در راه مکه خدمت کسی که مال را داده بنماید،حج بر او واجب نمی‌شود.
مسأله 2043- اگر مقداری مال به کسی بدهند و حج بر او واجب شود،چنانچه حج نماید،هرچند بعداً مالی از خود پیدا کند،دیگر حج بر او واجب نیست.
مسأله 2044- اگر برای تجارت مثلاً تا جدّه برود و مالی به دست آورد که اگر
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 353
بخواهد از آن‌جا به مکه رود مستطیع باشد،باید حج کند و در صورتی که حج نماید، اگرچه بعداً مالی پیدا کند که بتواند از وطن خود به مکه رود،دیگر حج بر او واجب نیست.
مسأله 2045- اگر انسان اجیر شود که از طرف کسی دیگر حج کند،چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد دیگری را از طرف خودش بفرستد،باید از کسی که او را اجیر کرده اجازه بگیرد.
مسأله 2046- اگر کسی مستطیع شود و مکه نرود و فقیر شود،باید اگرچه به زحمت باشد بعداً حج کند،و اگر به هیچ قسم نتواند حج برود،چنانچه کسی او را برای حج اجیر کند،باید به مکه رود و حج کسی را که برای او اجیر شده به‌جا آورد و تا سال بعد در مکه بماند و برای خود حج نماید.ولی اگر ممکن باشد که اجیر شود و اجرت را نقد بگیرد و کسی که او را اجیر کرده راضی شود که حج او در سال بعد به‌جا آورده شود،باید سال اول برای خود و سال بعد برای کسی که اجیر شده حج نماید.
مسأله 2047- اگر در سال اولی که مستطیع شده به مکه رود و در وقت معینی که دستور داده‌اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد چنانچه در سال‌های بعد مستطیع نباشد حج بر او واجب نیست.ولی اگر از سال‌های پیش مستطیع بوده و نرفته اگرچه به زحمت باشد باید حج کند.
مسأله 2048- اگر در سال اولی که مستطیع شده حج نکند و بعد به واسطۀ پیری یا مرض و ناتوانی نتواند حج نماید و ناامید باشد از این که بعداً خودش حج کند،باید دیگری را از طرف خود بفرستد،بلکه اگر در سال اولی که به قدر رفتن حج مال پیدا کرده،به واسطۀ پیری یا مرض یا ناتوانی نتواند حج کند،احتیاط مستحب آن است کسی را از طرف خود بفرستد که حج نماید.
مسأله 2049- کسی که از طرف دیگری برای حج اجیر شده،باید طواف نساء
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 354
را از طرف او یا به نیت مافی‌الذمّه به‌جا آورد و اگر به‌جا نیاورد،زن بر آن اجیر حرام می‌شود.
مسأله 2050- اگر طواف نساء را درست به‌جا نیاورد یا فراموش کند،چنانچه در بین راه یا بعد از مراجعت به وطن،یادش بیاید،باید در صورت امکان دوباره برگردد و آن را انجام دهد و در صورت عدم تمکن از بازگشت خودش،دیگری را برای انجام آن نایب بگیرد تا زن بر او حلال باشد.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 355