مصرف خمس
مسأله 1834- خمس را باید دو قسمت کنند:یک قسمت آن سهم سادات است،که امر آن با حاکم است،و باید آن را به مجتهد جامع الشرایط تسلیم کنند و یا با اذن او به سید فقیر،یا سید یتیم یا به سیدی که در سفر درمانده شده بدهند.و نصف دیگر آن سهم امام علیه السلام است که در این زمان باید به مجتهد جامع‌الشرایط بدهند یا به مصرفی که
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 317
او اجازه می‌دهد برسانند.ولی اگر انسان بخواهد سهم امام را به مجتهدی که از او تقلید نمی‌کند بدهد،در صورتی به او اذن داده می‌شود که بداند آن مجتهد و مجتهدی که از او تقلید می‌کند،سهم امام را به یک طور مصرف می‌کنند.
مسأله 1835- سید یتیمی که به او خمس می‌دهند،باید فقیر باشد ولی به سیدی که در سفر درمانده شده،اگر در وطنش فقیر هم نباشد می‌شود خمس داد.
مسأله 1836- به سیدی که در سفر درمانده شده،اگر سفر او سفر معصیت باشد، نباید خمس بدهند.
مسأله 1837- به سیدی که عادل نیست می‌شود خمس داد ولی به سیدی که دوازده امامی نیست،نباید خمس بدهند.
مسأله 1838- به سیدی که معصیت‌کار است،اگر خمس دادن کمک به معصیت او باشد،نمی‌شود خمس داد و به سیدی هم که آشکارا معصیت می‌کند،اگرچه دادن خمس کمک به معصیت او نباشد،بنابر احتیاط واجب نباید خمس بدهند.
مسأله 1839- اگر کسی بگوید سیدم نمی‌شود به او خمس داد مگر آن که دو نفر عادل،سید بودن او را تصدیق کنند یا در بین مردم به طوری معروف باشد که انسان یقین یا اطمینان پیدا کند که سید است.
مسأله 1840- به کسی که در شهر خودش مشهور باشد سید است،اگرچه انسان به سید بودن او یقین نداشته باشد می‌شود خمس داد.
مسأله 1841- کسی که زنش سیده است بنابر احتیاط واجب نباید به او خمس بدهد که به مصرف مخارج خودش برساند،ولی اگر مخارج دیگری دارد که به آن محتاج است و بر شوهرش واجب نیست،جایز است شوهر از بابت خمس به زن بدهد که به مصرف آن مخارج برساند.
مسأله 1842- اگر مخارج سیدی که زوجۀ انسان نیست بر انسان واجب باشد بنابر
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 318
احتیاط واجب،نمی‌تواند از خمس،خوراک و پوشاک او را بدهد،ولی اگر مقداری خمس ملک او کند که به مصرف دیگری-غیر مخارج خودش که بر خمس دهنده واجب است-برساند مانعی ندارد.
مسأله 1843- به سید فقیری که مخارجش بر دیگری واجب است و او نمی‌تواند مخارج آن سید را بدهد،می‌شود خمس داد.
مسأله 1844- احتیاط واجب آن است که بیشتر از مخارج یک سال به یک سید فقیر خمس ندهند.
مسأله 1845- اگر در شهر انسان سید مستحقّی نباشد و احتمال هم ندهد که پیدا شود،یا نگهداری خمس تا پیدا شدن مستحق،ممکن نباشد،باید خمس را به شهر دیگری ببرد،و به مستحق برساند و احتیاط آن است که مخارج بردن آن را از خمس برندارد و اگر خمس از بین برود،چنانچه در نگهداری آن کوتاهی کرده،باید عوض آن را بدهد و اگر کوتاهی نکرده،چیزی بر او واجب نیست.
مسأله 1846- هرگاه در شهر خودش مستحقی نباشد ولی احتمال دهد که پیدا شود اگرچه نگهداری خمس تا پیدا شدن مستحق ممکن باشد می‌تواند خمس را به شهر دیگری ببرد،و چنانچه در نگهداری آن کوتاهی نکند و تلف شود،نباید چیزی بدهد.
ولی نمی‌تواند مخارج بردن آن را از خمس بردارد.
مسأله 1847- اگر در شهر خودش مستحق پیدا شود،باز هم می‌تواند خمس را به شهر دیگر ببرد و به مستحق برساند،ولی مخارج بردن آن را باید از خودش بدهد و در صورتی که خمس از بین برود،اگرچه در نگهداری آن کوتاهی نکرده باشد ضامن است.
مسأله 1848- اگر با اذن حاکم شرع خمس را به شهر دیگر ببرد و از بین برود لازم نیست دوباره خمس بدهد و همچنین است اگر به کسی بدهد که از طرف حاکم شرع وکیل بوده که خمس را بگیرد و از آن شهر به شهر دیگر ببرد.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 319
مسأله 1849- اگر خمس را از خود مال ندهد و از جنس دیگر بدهد،به احتیاط واجب باید از حاکم شرع اجازه بگیرد و باید به قیمت واقعی آن جنس حساب کند،و چنانچه گران‌تر از قیمت حساب کند،اگرچه مستحق،به آن قیمت راضی شده باشد، باید مقداری را که زیاد حساب کرده بدهد.
مسأله 1850- کسی که از مستحق طلبکار است و می‌خواهد طلب خود را بابت خمس حساب کند،بنابر احتیاط واجب باید خمس را به او بدهد و بعد مستحق بابت بدهی خود به او برگرداند.ولی اگر با اذن حاکم شرع باشد این احتیاط لازم نیست.
مسأله 1851- مستحق نمی‌تواند خمس را بگیرد و به مالک ببخشد،ولی کسی که مقدار زیادی خمس بدهکار است و فقیر شده و امید چیزدار شدنش هم نمی‌رود و می‌خواهد مدیون اهل خمس نباشد،اگر مستحق راضی شود که خمس را از او بگیرد و به او ببخشد اشکال ندارد.
مسأله 1852- اگر خمس را با حاکم شرع یا وکیل او یا با سید،دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد نمی‌تواند از منافع آن سال کسر نماید،پس اگر مثلاً هزار تومان دستگردان کرده و از منافع سال بعد دو هزار تومان بیشتر از مخارجش داشته باشد،باید خمس دو هزار تومان را بدهد،و هزار تومانی را که بابت خمس بدهکار است از بقیه بپردازد.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 320