نماز جماعت
مسأله 1399- مستحب است نمازهای واجب خصوصاً نمازهای یومیه را به جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا،خصوصاً برای همسایۀ مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می‌شنود بیشتر سفارش شده است.
مسأله 1400- در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا کند،هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند،ثواب نمازشان بیشتر می‌شود تا به ده نفر برسند و عدۀ آنان که از ده گذشت،اگر تمام آسمان‌ها کاغذ و دریاها مرکّب و درخت‌ها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند،نمی‌توانند ثواب یک رکعت آن را بنویسند.
مسأله 1401- حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی‌اعتنایی جایز نیست و سزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.
مسأله 1402- مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند و نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادا؛یعنی تنها،خوانده شود بهتر است.و نیز نماز جماعتی را که مختصر بخوانند از نماز فرادا که آن را طول بدهند بهتر می‌باشد.
مسأله 1403- وقتی که جماعت برپا می‌شود،مستحب است کسی که نمازش را فرادا خوانده دوباره با جماعت بخواند.و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده،نماز دوم او کافی است.
مسأله 1404- اگر امام یا مأموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 248
با جماعت بخواند در صورتی که جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد اشکال ندارد.
مسأله 1405- کسی که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می‌شود،باید نماز را با جماعت بخواند.
مسأله 1406- اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند، چون اطاعت پدر و مادر واجب است بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید.
مسأله 1407- احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت امام علیه السلام با جماعت نخوانند ولی به قصد رجا مانع ندارد،و نمازهای مستحبی را هم نمی‌شود به جماعت خواند،مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می‌خوانند.
مسأله 1408- موقعی که امام جماعت نماز یومیه می‌خواند،هر کدام از نمازهای یومیه را می‌شود به او اقتدا کرد ولی اگر نماز یومیه‌اش را احتیاطاً دوباره می‌خواند فقط در صورتی که مأموم احتیاطش با امام یکی باشد می‌تواند به او اقتدا کند.
مسأله 1409- اگر امام جماعت قضای نماز یومیۀ خود را می‌خواند می‌شود به او اقتدا کرد،ولی اگر نمازش را احتیاطاً قضا می‌کند،یا قضای احتیاطی نماز کس دیگر را می‌خواند،اگرچه برای آن پول نگرفته باشد،اقتدای به او اشکال دارد ولی اگر انسان بداند که از آن کس که برای او قضا می‌خواند نماز فوت شده که در این صورت اقتدای به او اشکال ندارد.
مسأله 1410- اگر انسان نداند نمازی را که امام می‌خواند نماز واجب یومیه است یا نماز مستحب نمی‌تواند به او اقتدا کند.
مسأله 1411- اگر امام در محراب باشد و کسی پشت سر او اقتدا نکرده باشد کسانی که دو طرف محراب ایستاده‌اند و به واسطۀ دیوار محراب امام را نمی‌بینند نمی‌توانند
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 249
اقتدا کنند،بلکه اگر کسی هم پشت سر امام اقتدا کرده باشد،اقتدا کردن کسانی که دو طرف او ایستاده‌اند و به واسطۀ دیوار محراب امام را نمی‌بینند اشکال دارد،بلکه باطل است.
مسأله 1412- اگر به واسطۀ درازی صف اول،کسانی که دو طرف صف ایستاده‌اند امام را نبینند می‌توانند اقتدا کنند.و نیز اگر به واسطۀ درازی یکی از صف‌های دیگر کسانی که دو طرف آن ایستاده‌اند،صف جلوی خود را نبینند می‌توانند اقتدا نمایند.
مسأله 1413- اگر صف‌های جماعت تا درب مسجد برسد،کسی که مقابل درب پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا می‌کنند صحیح می‌باشد،ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستاده‌اند و صف جلو را نمی‌بینند اشکال دارد،بلکه باطل است.
مسأله 1414- کسی که پشت ستون ایستاده،اگر از طرف راست یا چپ به واسطۀ مأموم دیگر به امام متصل نباشد،نمی‌تواند اقتدا کند بلکه اگر از دو طرف هم متصل باشد ولی از صف جلو حتی یک نفر را هم نبیند جماعت او صحیح نیست.
مسأله 1415- جای ایستادن امام باید از جای مأموم بلندتر نباشد ولی اگر مکان امام مقدار خیلی کمی بلندتر باشد اشکال ندارد،و نیز اگر زمین سراشیب باشد و امام در طرفی که بلندتر است بایستد در صورتی که سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری باشد که به آن،زمین مسطح بگویند مانعی ندارد.
مسأله 1416- اگر جای مأموم بلندتر از جای امام باشد در صورتی که بلندی به مقدار متعارف زمان قدیم باشد مثل آن که امام در صحن مسجد و مأموم در پشت بام بایستد اشکال ندارد ولی اگر مثل ساختمان‌های چند طبقه این زمان باشد،جماعت اشکال دارد.
مسأله 1417- اگر بین کسانی که در یک صف ایستاده‌اند بچۀ ممیز؛یعنی بچه‌ای
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 250
که خوب و بد را می‌فهمد،فاصله شود،چنانچه ندانند نماز او باطل است می‌توانند اقتدا کنند.
مسأله 1418- بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آمادۀ نماز و تکبیر گفتن آنان نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده،می‌تواند تکبیر بگوید ولی احتیاط مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.
مسأله 1419- اگر بداند نماز یک صف از صف‌های جلو باطل است،در صف‌های بعد نمی‌تواند اقتدا کند،ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه،می‌تواند اقتدا نماید.
مسأله 1420- هرگاه بداند نماز امام باطل است مثلاً بداند امام وضو ندارد،اگرچه خود امام ملتفت نباشد،نمی‌تواند به او اقتدا کند.
مسأله 1421- اگر مأموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده،یا به جهتی نمازش باطل بوده،مثلاً بی‌وضو نماز خوانده،نمازش صحیح است.
مسأله 1422- اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه،چنانچه در حالی باشد که وظیفۀ مأموم است مثلاً به«حمد»و سورۀ امام گوش می‌دهد باید نماز را به جماعت تمام کند و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفۀ امام و هم وظیفۀ مأموم است مثلاً در رکوع یا سجده باشد،باید نماز را به نیت فرادا تمام نماید.
مسأله 1423- انسان در بین نماز جماعت می‌تواند نیت فرادا کند.
مسأله 1424- اگر مأموم به واسطۀ عذری بعد از«حمد»و سورۀ امام نیت فرادا کند لازم نیست«حمد»و سوره را بخواند،ولی اگر پیش از تمام شدن«حمد»و سوره نیت فرادا نماید،باید مقداری را که امام نخوانده بخواند.
مسأله 1425- اگر در بین نماز جماعت نیت فرادا نماید،بنابر احتیاط واجب نباید دوباره نیت جماعت کند.ولی اگر مردد شود که نیت فرادا کند یا نه و بعد تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام کند،نمازش صحیح است.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 251
مسأله 1426- اگر شک کند که نیت فرادا کرده یا نه،باید بنا بگذارد که نیت فرادا نکرده است.
مسأله 1427- اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد، اگرچه ذکر امام تمام شده باشد،نمازش به طور جماعت صحیح است و یک رکعت حساب می‌شود.اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نمازش به طور فرادا صحیح می‌باشد و باید آن را تمام نماید.
مسأله 1428- اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم شود و شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه،نمازش صحیح است و فرادا می‌شود.
مسأله 1429- اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آن که به اندازۀ رکوع خم شود،امام سر از رکوع بردارد،می‌تواند نیت فرادا کند یا صبر کند تا امام برای رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.ولی اگر برخاستن امام به قدری طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت می‌خواند،باید نیت فرادا نماید.
مسأله 1430- اگر اول نماز یا بین«حمد»و سوره اقتدا کند و پیش از آن که به رکوع رود،امام سر از رکوع بردارد نماز او به طور جماعت صحیح است و باید رکوع کند و خود را به امام برساند.
مسأله 1431- اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد،باید بعد از نیت و گفتن تکبیرةالاحرام بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را بدهد،بعد بایستد و بدون آن که دوباره نیت کند و تکبیر بگوید،«حمد»و سوره را بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.
مسأله 1432- مأموم نباید جلوتر از امام بایستد و اگر مساوی او هم بایستد اشکال
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 252
دارد و به احتیاط واجب باید کمی عقب‌تر از امام بایستد،اگرچه قد او بلندتر از امام باشد که در رکوع و سجود سرش جلوتر از امام باشد.
مسأله 1433- در نماز جماعت باید بین مأموم و امام پرده و مانند آن که پشت آن دیده نمی‌شود فاصله نباشد و همچنین است بین انسان و مأموم دیگری که انسان به واسطۀ او به امام متصل شده است،ولی اگر امام مرد و مأموم زن باشد چنانچه بین آن زن و امام یا بین آن زن و مأموم دیگری که مرد است و زن به واسطۀ او به امام متصل شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.
مسأله 1434- اگر بعد از شروع به نماز بین مأموم و امام،یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطۀ او متصل به امام است،پرده یا چیز دیگری که پشت آن را نمی‌توان دید فاصله شود،نمازش فرادا می‌شود و صحیح است.
مسأله 1435- اگر بین جای سجده مأموم و جای ایستادن امام به قدر گشادی بین دو قدم فاصله باشد اشکال ندارد،و نیز اگر بین انسان به واسطۀ مأمومی که جلوی او ایستاده و انسان به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش اشکال ندارد،و احتیاط مستحب آن است که جای سجدۀ مأموم با جای کسی که جلوی او ایستاده،هیچ فاصله نداشته باشد.
مسأله 1436- اگر مأموم به واسطۀ کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد،چنانچه به اندازه گشادی بین دو قدم هم فاصله داشته باشند نمازش صحیح است.
مسأله 1437- اگر در نماز،بین مأموم و امام یا بین مأموم و کسی که مأموم به واسطۀ او به امام متصل است بیشتر از یک قدم بزرگ فاصله پیدا شود نمازش فرادا می‌شود و صحیح است.
مسأله 1438- اگر نماز همۀ کسانی که در صف جلو هستند تمام شود یا همه نیت فرادا نمایند،اگر فاصله به اندازه یک قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد به طور جماعت
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 253
صحیح و اگر بیشتر از این مقدار باشد فرادا می‌شود و صحیح است.
مسأله 1439- اگر در رکعت دوم اقتدا کند،قنوت و تشهد را با امام می‌خواند و احتیاط آن است که موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سینۀ پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند کند،و باید بعد از تشهد با امام برخیزد و«حمد»و سوره را بخواند،و اگر برای سوره وقت ندارد،«حمد»را تمام کند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند، یا نیت فرادا کند و نمازش صحیح است،ولی اگر در سجده به امام برسد،بهتر است که احتیاطاً نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1440- اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا کند، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد،و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات وقت ندارد،یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده،خود را به امام برساند.
مسأله 1441- اگر امام در رکعت سوم یا چهارم باشد و مأموم بداند که اگر اقتدا کند و «حمد»را بخواند به رکوع امام نمی‌رسد،بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا امام به رکوع رود،بعد اقتدا نماید.
مسأله 1442- اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند،باید«حمد»و سوره را بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد،باید«حمد»را تمام کند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند،ولی اگر در سجده به امام برسد،بهتر است که احتیاطاً نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1443- کسی که می‌داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمی‌رسد،باید سوره را نخواند ولی اگر خواند نمازش صحیح است.
مسأله 1444- کسی که اطمینان دارد که اگر سوره را شروع کند یا تمام نماید به رکوع امام می‌رسد،احتیاط واجب آن است که سوره را شروع کند یا اگر شروع کرده تمام نماید.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 254
مسأله 1145- کسی که یقین دارد،اگر سوره را بخواند به رکوع امام می‌رسد، چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد نمازش صحیح است.
مسأله 1446- اگر امام ایستاده باشد و مأموم نداند که در کدام رکعت است می‌تواند اقتدا کند،ولی باید«حمد»و سوره را به قصد قربت بخواند و اگرچه بعد بفهمد که امام در رکعت اول یا دوم بوده،نمازش صحیح است.
مسأله 1447- اگر به خیال این که امام در رکعت اول یا دوم است«حمد»و سوره نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده نمازش صحیح است.
ولی اگر پیش از رکوع بفهمد،باید«حمد»و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد،فقط «حمد»را بخواند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند.
مسأله 1448- اگر به خیال این که امام در رکعت سوم یا چهارم است«حمد»و سوره بخواند و پیش از رکوع یا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول یا دوم بوده،نمازش صحیح است.
مسأله 1449- اگر موقعی که مشغول نماز مستحبی است جماعت برپا شود،چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد،مستحب است نماز را رها کند و مشغول نماز جماعت شود.بلکه اگر اطمینان نداشته باشد که به رکعت اول برسد مستحب است به همین دستور رفتار نماید.
مسأله 1450- اگر موقعی که مشغول نماز سه رکعتی یا چهار رکعتی است جماعت برپا شود،چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد،مستحب است به نیت نماز مستحبی نماز را دو رکعتی تمام کند و خود را به جماعت برساند.
مسأله 1451- اگر نماز امام تمام شود و مأموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد،لازم نیست نیت فرادا کند.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 255
مسأله 1452- کسی که یک رکعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد رکعت آخر را می‌خواند،می‌تواند برخیزد و نماز را تمام کند و یا انگشتان دست،و سینۀ پا را به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگه دارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید و بعد برخیزد.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 256