احکام نماز

شکهای صحیح

‏ ‏

شک‌های صحیح

‏         مسأله 1199- در نُه صورت اگر در شمارۀ رکعت‌های نماز چهار رکعتی شک کند، ‏‎ ‎‏باید فکر نماید،پس اگر یقین یا گمان به یک طرف شک پیدا کرد همان طرف را بگیرد ‏‎ ‎‏و نماز را تمام کند وگرنه به دستورهایی که گفته می‌شود عمل نماید و آن نُه صورت از ‏‎ ‎‏این قرار است:‏

‏اول:آن که بعد از سر برداشتن از سجده دوم شک کند دو رکعت خوانده یا سه ‏‎ ‎‏رکعت،که باید بنا بگذارد سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام ‏‎ ‎‏کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به دستوری که ‏‎ ‎‏بعداً گفته می‌شود به‌جا آورد.‏

‏دوم:شک بین دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوم،که باید بنا بگذارد ‏‎ ‎‏چهار رکعت خوانده و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده ‏‎ ‎‏بخواند.‏

‏سوم:شک بین دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوم،که باید بنا بر ‏‎ ‎‏چهار بگذارد و بعد از نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته به‌جا ‏‎ ‎‏آورد،ولی اگر بعد از سجدۀ اول یا پیش از سر برداشتن از سجدۀ دوم یکی از این سه ‏‎ ‎‏شک برایش پیش آید می‌تواند نماز را رها کند و دوباره بخواند.‏


کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 215
‏چهارم:شک بین چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجدۀ دوم،که باید بنابر چهار ‏‎ ‎‏بگذارد و نماز را تمام کند و بعد از نماز دو سجدۀ سهو به‌جا آورد ولی اگر بعد از ‏‎ ‎‏سجدۀ اول،یا پیش از سر برداشتن از سجدۀ دوم،این شک برای او پیش آید،بنابر ‏‎ ‎‏احتیاط استحبابی به دستوری که گفته شد عمل کند اگرچه نمازش باطل است و باید ‏‎ ‎‏دوباره بخواند.‏

‏پنجم:شک بین سه و چهار،که در هر جای نماز باشد،باید بنابر چهار بگذارد و ‏‎ ‎‏نماز را تمام کند و بعد از نماز یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته ‏‎ ‎‏به‌جا آورد.‏

‏ششم:شک بین چهار و پنج در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز ‏‎ ‎‏را سلام دهد و یک رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته به‌جا آورد.‏

‏هفتم:شک بین سه و پنج در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را ‏‎ ‎‏سلام دهد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده به‌جا آورد.‏

‏هشتم:شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده،که باید بنشیند و تشهد بخواند و ‏‎ ‎‏بعد از سلام نماز دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته به‌جا آورد.‏

‏نهم:شک بین پنج و شش در حال ایستاده که باید بنشیند و تشهد بخواند و نماز را ‏‎ ‎‏سلام دهد و دو سجدۀ سهو به‌جا آورد.‏

‏         مسأله 1200- اگر یکی از شک‌های صحیح برای انسان پیش آید نباید نماز را بشکند ‏‎ ‎‏و چنانچه نماز را بشکند معصیت کرده است،پس اگر پیش از انجام کاری که نماز را ‏‎ ‎‏باطل می‌کند مثل رو گرداندن از قبله،نماز را از سر گیرد نماز دومش هم باطل است. ‏

‏و اگر بعد از انجام کاری که نماز را باطل می‌کند،مشغول نماز شود نماز دومش ‏‎ ‎‏صحیح است.‏

‏         مسأله 1201- اگر یکی از شک‌هایی که نماز احتیاط برای آنها واجب است در نماز ‏‎ ‎‏پیش آید،چنانچه انسان نماز را تمام کند و بدون خواندن نماز احتیاط نماز را از سر ‏

کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 216
‏بگیرد معصیت کرده است.پس اگر پیش از انجام کاری که نماز را باطل می‌کند نماز را ‏‎ ‎‏از سر گرفته،نماز دومش هم باطل است و اگر بعد از انجام کاری که نماز را باطل ‏‎ ‎‏می‌کند،مشغول نماز شده نماز دومش صحیح است.‏

‏         مسأله 1202- وقتی یکی از شک‌های صحیح برای انسان پیش آید چنان که گفته ‏‎ ‎‏شد،باید فکر کند ولی اگر چیزهایی که به واسطۀ آنها ممکن است یقین یا گمان به یک ‏‎ ‎‏طرف شک پیدا شود،از بین نمی‌رود،چنانچه کمی بعد فکر کند اشکال ندارد،مثلاً اگر ‏‎ ‎‏در سجده شک کند می‌تواند تا بعد از سجده،فکر کردن را تأخیر بیندازد.‏

‏         مسأله 1203- اگر اول گمانش به یک طرف بیشتر باشد،بعد دو طرف در نظر او ‏‎ ‎‏مساوی شود،باید به دستور شک عمل نماید.و اگر اول دو طرف در نظر او مساوی ‏‎ ‎‏باشد و به طرفی که وظیفۀ او است بنا بگذارد،بعد گمانش به طرف دیگر برود،باید ‏‎ ‎‏همان طرف را بگیرد و نماز را تمام کند.‏

‏         مسأله 1204- کسی که نمی‌داند گمانش به یک طرف بیشتر است یا هر دو طرف در ‏‎ ‎‏نظر او مساوی است باید احتیاط کند و در هر مورد احتیاط،به طور مخصوصی است ‏‎ ‎‏که در کتاب‌های مفصل گفته شده است.‏

‏         مسأله 1205- اگر بعد از نماز بداند که در بین نماز حال تردیدی داشته که مثلاً دو ‏‎ ‎‏رکعت خوانده یا سه رکعت و بنا را بر سه گذاشته ولی نداند که گمانش به خواندن سه ‏‎ ‎‏رکعت بوده یا هر دو طرف در نظر او مساوی بوده به احتیاط واجب باید نماز احتیاط ‏‎ ‎‏را بخواند.‏

‏         مسأله 1206- اگر موقعی که تشهد می‌خواند،یا بعد از ایستادن شک کند که دو ‏‎ ‎‏سجده را به‌جا آورده یا نه و در همان موقع یکی از شک‌هایی که اگر بعد از تمام شدن ‏‎ ‎‏دو سجده اتفاق بیفتد صحیح می‌باشد،برای او پیش آید مثلاً شک کند که دو رکعت ‏‎ ‎‏خوانده یا سه رکعت،به احتیاط واجب باید به دستور آن شک عمل کند و نمازش را ‏‎ ‎‏هم دوباره بخواند.‏


کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 217
‏         مسأله 1207- اگر پیش از آن که مشغول تشهد شود،یا در رکعت‌هایی که تشهد ‏‎ ‎‏ندارد پیش از ایستادن،شک کند که دو سجده را به‌جا آورده یا نه،و در همان موقع ‏‎ ‎‏یکی از شک‌هایی که بعد از تمام شدن دوسجده صحیح است،برایش پیش آید نمازش ‏‎ ‎‏باطل است.‏

‏         مسأله 1208- اگر موقعی که ایستاده بین سه و چهار یا بین سه و چهار و پنج شک ‏‎ ‎‏کند و یادش بیاید که دو سجده،یا یک سجده از رکعت پیش به‌جا نیاورده نمازش ‏‎ ‎‏باطل است.‏

‏         مسأله 1209- اگر شک او از بین برود و شک دیگری برایش پیش آید،مثلاً اول شک ‏‎ ‎‏کند که دو رکعت خوانده یا سه رکعت،بعد شک کند که سه رکعت خوانده یا چهار ‏‎ ‎‏رکعت،باید به دستور شک دوم عمل نماید.‏

‏         مسأله 1210- اگر بعد از نماز شک کند که در نماز مثلاً بین دو و چهار شک کرده،یا ‏‎ ‎‏بین سه و چهار،احتیاط واجب آن است که به دستور هر دو عمل کند و نماز را هم ‏‎ ‎‏دوباره بخواند.‏

‏         مسأله 1211- اگر بعد از نماز بفهمد که در نماز شکی برای او پیش آمده ولی نداند از ‏‎ ‎‏شک‌های باطل بوده یا از شک‌های صحیح و اگر از شک‌های صحیح بوده کدام قسم آن ‏‎ ‎‏بوده است بنابر احتیاط واجب باید به دستور شک‌هایی که صحیح بوده و احتمال ‏‎ ‎‏می‌داده عمل کند و نماز را هم دوباره بخواند.‏

‏         مسأله 1212- کسی که نشسته نماز می‌خواند اگر شکی کند که باید برای آن یک ‏‎ ‎‏رکعت نماز احتیاط ایستاده یا دو رکعت نشسته بخواند،باید دو رکعت نشسته به‌جا ‏‎ ‎‏آورد.بلکه اگر شکی کند که باید برای آن دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند،باید ‏‎ ‎‏دو رکعت نشسته به‌جا آورد.‏

‏         مسأله 1213- کسی که ایستاده نماز می‌خواند،اگر موقع خواندن نماز احتیاط از ‏

کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 218
‏ایستادن عاجز شود،باید مثل کسی که نماز را نشسته می‌خواند و حکم آن در مسألۀ ‏‎ ‎‏پیش گفته شد،نماز احتیاط را به‌جا آورد.‏

‏         مسأله 1214- کسی که نشسته نماز می‌خواند،اگر موقع خواندن نماز احتیاط بتواند ‏‎ ‎‏بایستد باید به وظیفۀ کسی که نماز را ایستاده می‌خواند عمل کند.‏

‏ ‏

کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 219