مکان نمازگزار
مکان نمازگزار چند شرط دارد:
شرط اول: آن که مباح باشد.
مسأله 866- کسی که در ملک غصبی نماز می‌خواند اگرچه روی فرش و تخت و مانند اینها باشد،نمازش باطل است ولی نماز خواندن در زیر سقف غصبی و خیمۀ غصبی مانعی ندارد.
مسأله 867- نماز خواندن در ملکی که منفعت آن مال دیگری است بدون اجازۀ کسی که منفعت ملک،مال او می‌باشد باطل است،مثلاً در خانه اجاره‌ای اگر صاحب خانه یا دیگری بدون اجازۀ کسی که آن خانه را اجاره کرده نماز بخواند،نمازش باطل است،و همچنین است اگر در ملکی که دیگری در آن حقی دارد نماز بخواند،مثلاً اگر میت وصیت کرده باشد که ثلث مال او را به مصرفی برسانند،تا وقتی ثلث را جدا نکنند نمی‌شود در ملک او نماز خواند.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 157
مسأله 868- کسی که در مسجد نشسته،اگر دیگری جای او را غصب کند و در آن‌جا نماز بخواند بنابر احتیاط واجب باید دوباره نمازش را در محل دیگری بخواند.
مسأله 869- اگر در جایی که نمی‌داند غصبی است نماز بخواند و بعد از نماز بفهمد،یا در جایی که غصبی بودن آن را فراموش کرده نماز بخواند و بعد از نماز یادش بیاید،نماز او صحیح است مگر آن که خودش غصب کرده باشد که در این صورت به احتیاط واجب نمازش باطل است.
مسأله 870- اگر بداند جایی غصبی است ولی نداند که در جای غصبی نماز باطل است و در آن‌جا نماز بخواند،نماز او باطل می‌باشد.
مسأله 871- کسی که ناچار است نماز واجب را سواره بخواند،چنانچه حیوان سواری یا زین آن غصبی باشد نماز او باطل است و همچنین است اگر بخواهد سواره نماز مستحبی بخواند.
مسأله 872- کسی که در ملکی با دیگری شریک است اگر سهم او جدا نباشد، بدون اجازۀ شریکش نمی‌تواند در آن ملک تصرف کند و نماز بخواند.
مسأله 873- اگر با عین پولی که خمس و زکات آن را نداده ملکی بخرد،تصرف او در آن ملک حرام و نمازش هم در آن باطل است،و همچنین است اگر به ذمه بخرد و در موقع خریدن قصدش این باشد که از مالی که خمس یا زکاتش را نداده بدهد.
مسأله 874- اگر صاحب ملک به زبان،اجازۀ نماز خواندن بدهد و انسان بداند که قلباً راضی نیست،نماز خواندن در ملک او باطل است.و اگر اجازه ندهد و انسان یقین کند که قلباً راضی است نماز صحیح است.
مسأله 875- تصرف در ملک میتی که خمس یا زکات بدهکار است حرام و نماز در آن باطل است مگر آن که بدهکاری او را بدهند،یا بنا داشته باشند بدون مسامحه بپردازند.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 158
مسأله 876- تصرف در ملک میتی که به مردم بدهکار است،حرام و نماز در آن باطل است ولی تصرفات جزئی که برای برداشتن میت معمول است اشکال ندارد و نیز اگر بدهکاری او کمتر از مالش باشد و ورثه هم تصمیم داشته باشند که بدون مسامحه بدهی او را بدهند تصرف اشکال ندارد.
مسأله 877- اگر میت قرض نداشته باشد ولی بعضی از ورثۀ او صغیر یا دیوانه یا غایب باشند،تصرف در ملک او حرام و نماز در آن باطل است ولی تصرفات جزئی که برای برداشتن میت معمول است اشکال ندارد.
مسأله 878- نماز خواندن در مسافرخانه و حمام و مانند اینها که برای واردین آماده است اشکال ندارد و اگر وثوق پیدا نشود که صاحبش راضی است مشکل است،ولی در غیر این قبیل جاها،در صورتی می‌شود نماز خواند که مالک آن اجازه بدهد،یا حرفی بزند که معلوم شود،برای نماز خواندن اذن داده است،مثل این که به کسی اجازه دهد در ملک او بنشیند و بخوابد،که از اینها فهمیده می‌شود برای نماز خواندن هم اذن داده است.
مسأله 879- در زمین بسیار وسیعی که از دِه دور و چراگاه حیوانات است اگرچه صاحبانش راضی نباشند نماز خواندن و نشستن و خوابیدن در آن اشکال ندارد و در زمین‌های زراعتی هم که نزدیک دِه است و دیوار ندارد اگرچه در مالکین آنها صغیر و دیوانه باشد نماز و عبور و تصرفات جزئی اشکال ندارد،ولی اگر یکی از صاحبانش ناراضی باشند تصرف در آن حرام و نماز باطل است.
شرط دوم:
مسأله 880- مکان نمازگزار باید بی‌حرکت باشد و اگر به واسطۀ تنگی وقت یا جهت دیگر ناچار باشد در جایی که حرکت دارد،مانند اتومبیل و کشتی و ترن نماز بخواند،به قدری که ممکن است باید در حال حرکت چیزی نخواند و اگر آنها از قبله به طرف دیگر حرکت کنند به طرف قبله برگردد.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 159
مسأله 881- نماز خواندن در اتومبیل و کشتی و ترن و مانند اینها،وقتی ایستاده‌اند مانعی ندارد.
مسأله 882- روی خرمن گندم و جو و مانند اینها که نمی‌شود بی‌حرکت ماند نماز باطل است.
مسأله 883- در جایی که به واسطۀ احتمال باد و باران و زیادی جمعیت و مانند اینها اطمینان ندارد که بتواند نماز را تمام کند،اگر به امید تمام کردن شروع کند اشکال ندارد و اگر به مانعی برنخورد نمازش صحیح است و در جایی که ماندن در آن حرام است،مثلاً زیرسقفی که نزدیک است خراب شود باید نماز نخواند،ولی اگر خواند باطل نیست،و همچنین روی چیزی که ایستادن و نشستن روی آن حرام است،مثل فرشی که اسم خدا بر آن نوشته شده باید نماز نخواند ولی اگر خواند صحیح است.
شرط سوم:
آن که در جایی که سقف آن کوتاه است و نمی‌تواند در آن‌جا راست بایستد،یا به اندازه‌ای کوچک است که جای رکوع و سجود ندارد،نماز نخواند و اگر ناچار شود که در چنین جایی نماز بخواند باید به قدری که ممکن است قیام و رکوع و سجود را به‌جا آورد.
مسأله 884- انسان باید رعایت ادب را بکند و جلوتر از قبر پیغمبر و امام علیه السلام نماز نخواند چنانچه نماز خواندن بی‌احترامی باشد حرام است ولی نماز باطل نیست.
مسأله 885- اگر در نماز چیزی مانند دیوار بین او و قبر مطهر باشد که بی‌احترامی نشود اشکال ندارد،ولی فاصله شدن صندوق شریف و ضریح و پارچه‌ای که روی آن افتاده کافی نیست.
شرط چهارم:
آن که مکان نمازگزار اگر نجس است به طوری تر نباشد که رطوبت آن به بدن یا
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 160
لباس او برسد ولی جایی که پیشانی را بر آن می‌گذارد اگر نجس باشد در صورتی که خشک هم باشد نماز باطل است،و احتیاط مستحب آن است که مکان نمازگزار اصلاً نجس نباشد.
مسأله 886- بنابر احتیاط مستحب باید زن عقب‌تر از مرد بایستد و جای سجدۀ او از جای ایستادن مرد کمی عقب‌تر باشد.
مسأله 887- اگر زن برابر مرد یا جلوتر بایستد و با هم وارد نماز شوند،بهتر آن است که نماز را دوباره بخوانند.
مسأله 888- اگر بین مرد و زن،دیوار یا پرده یا چیز دیگری باشد نمازشان صحیح است،و احتیاط مستحب هم در دوباره خواندن نیست.
شرط پنجم:
آن که جای پیشانی نمازگزار از جای زانوهای او،بیش از چهار انگشت بسته، پست‌تر یا بلندتر نباشد،و احتیاط واجب آن است که از سر انگشتان پا هم بیشتر از این پست و بلندتر نباشد.
مسأله 889- بودن مرد و زن نامحرم در جای خلوت جایز نیست،و احتیاط در نماز نخواندن در آن‌جا است لیکن اگر خواند نمازش باطل نیست.
مسأله 890- نماز خواندن در جایی که تار و مانند آن استعمال می‌کنند باطل نیست ولی گوش دادن به آنها حرام است.
مسأله 891- در خانۀ کعبه و بر بام آن نماز واجب خواندن مکروه است ولی در حال ناچاری مانع ندارد.
مسأله 892- خواندن نماز مستحب در خانۀ کعبه و بر بام آن اشکال ندارد،بلکه مستحب است در داخل خانه مقابل هر رکنی دو رکعت نماز بخوانند.
کتابرساله توضیح المسائل حضرت آیة الله العظمی امام خمینی (س)صفحه 161