مصاحبه با شهید حجت الاسلام والمسلمین شیخ فضل الله محلاتی(ره)

‏‏مصاحبه با شهید حجت الاسلام والمسلمین شیخ فضل الله محلاتی(ره)‏

‏‏ اگر ممکن است، ابتدا زمینۀ آشنایی خود را با مرحوم حاج آقا مصطفی(ره) بیان فرمایید.‏

‏‏ در مورد آشنایی با مرحوم آیت الله حاج آقا مصطفی  خمینی(ره) باید عرض کنم که من از سن 15 سالگی ایشان را شناختم، برای این که هنوز من برای تحصیل به قم نیامده بودم و حدود چند سالی تابستان ها حضرت امام(س) به اتفاق خانواده شان به محلات تشریف می آوردند و ایشان هم سن من بود و معمّم هم نبود و درس طلبگی را با هم به تازگی شروع کرده بودیم و لذا در همان جا با هم آشنا شدیم. غیر از آشنایی، رفیق شدیم و این رفاقت ما همین طور تا وقت شهادتش ادامه پیدا کرد، همیشه با هم مأنوس بودیم، غیر از مباحثات و درسها در ایام تعطیلی ‏

‏
‏‎

‏‏ آیا خاطره اولین دیدار با ایشان را به یاد دارید که برای خوانندگان ما بیان فرمایید؟‏

‏‏ ما یک عمر خاطره از ایشان داریم و همه چیز ایشان برای ما جالب بود. می توان گفت که ایشان در هر قسمتی یک نوع نبوغی داشت. در تحصیلاتش هم نبوغ داشت. خیلی مقید بود که از هر کسی که معلوماتی  (دارد در رشته های مختلف) چیزی یاد بگیرد؛ در رشته فلسفه، عرفان، فقه، اصول. هم استعداد ایشان فوق العاده بود و هم حافظه اش. گاهی اوقات یک هفته از منزل بیرون نمی آمد و یک رشته علمی را دنبال می کرد. به همین جهت ما کمتر کسی را داشتیم (از افراد همدورۀ ایشان) که به آن اندازه نبوغ داشته باشند و مثل ایشان جامع باشند و در همه قسمتها عالم باشند. ایشان هم در فلسفه و هم در فقه استاد و مجتهد شد و هم در قسمت های دیگر.‏

‏‏حتی بعد از دستگیری و تبعید امام(س) به ترکیه ایشان را هم گرفتند و ما در زندان قزل قلعه با هم بودیم، منتهی ایشان در سلول انفرادی بود و ما در سلول عمومی، ولی با هم در تماس بودیم. ایشان در همان جا با نبود کتاب، حدود 120 صفحه فقه در مسایل مستحدثه نوشت؛ یعنی مسایلی که در قدیم موضوعش نبوده و به تازگی موضوعیت پیدا کرده است؛ مانند مسایل بانکها، بیمه و ... ایشان یک انسان فوق العاده بود.‏

‏
‏‎

‏‏یکی از برنامه هایی که ایشان در نجف داشتند و فکر می کنم همان هم موجب شهادتش شد، تماس با تمام نهضت های آزادیبخش جهان بود. با شخصیت های ارزنده اسلامی در سطح جهان مرتبط و در واقع مبارزه را اداره می کرد و بازویی قوی برای امام بود و حضرت امام(س) به کارهای اصولی می رسید و قسمتی از آن را ایشان اداره می کرد. من که به نجف می رفتم، یک شب تا نزدیک صبح دو نفری نشسته بودیم و راجع به برنامه های مبارزه صحبت می کردیم. یادم هست که اوراقی پیش ایشان بود و آنها تلگرافهایی در ارتباط با خارج کشور و گروههایی که فعالیت می کردند، بود، همه را به من نشان داد. معلوم شد که تمام برنامه های خارج زیر نظر ایشان است. آن شب مشکلات کار را بیان می کرد؛ از جمله به من گفت: ما برای کمک به این برادرانی که در خارج مبارزه می کنند، پول کافی نداریم، لذا شما در ‏

‏
‏‎

‏‏به هر صورت مرحوم حاج آقا مصطفی(ره) یک بینش خاصی داشت. به همین خاطر بود که رژیم فوق العاده از ایشان عصبانی بود، و در نتیجه ایشان را به شهادت رساند. همان روز اول هم من یقین داشتم که ایشان شهید شدند و همان طور که امام(س) هم فرمودند ایشان کسالتی نداشتند و شب چند نفر به منزل ایشان رفته بودند و به گونه ای سم به بدن ایشان وارد شده بود و حتی بعضی اطبا هم تصدیق کرده بودند که ایشان مسموم شده است ولی حاضر نشدند که شهادت کتبی بدهند، زیرا می گفتند که اگر ما شهادت کتبی بدهیم، باید بدن تشریح بشود و امام اجازه نمی دادند که بدن تشریح بشود و آنها هم تصدیق کتبی نکردند، ولی به طور مسلّم رژیم سابق با ایادی خودش ایشان را شهید کردند.‏

‏‏ در مورد خصوصیات بارز ایشان اگر نکته ای مدّ نظر دارید، بفرمایید.‏

‏‏ ایشان فوق العاده متخلّق به اخلاق اسلامی بود. در دوران جوانی همان وقتی که ما دور هم جمع می شدیم،و مثلاً بعضی شبها اگر جلسۀ ما تا دوازده شب طول می کشید، او همان جا یک گوشه، نماز شب را هم می خواند.نماز شب ایشان ترک نمی شد. اهل تهجد بود. بسیار شیرین و شوخ طبع بود و همه به انس با ایشان ‏

‏
‏‎

‏‏ لطفاً در مورد تحصیلات ایشان مطالبی را ذکر بفرمایید.‏

‏‏ دوره تحصیلات ایشان در قم بود و تا آنجا که یادم هست. دوران سطح و خارج را در قم بودند و بیشتر معلوماتشان را از امام(س) کسب کردند. می دانید که نحوه تدریس در حوزه ها به این ترتیب است که طلاب می روند و خود استاد دلخواه را از بین اساتید پیدا می کنند و ایشان هم به همین روش از اساتید مختلف استفاده کرد و درس خارج را نیز از حضرت امام(س) فراگرفتند و مضافاً ایشان خود دارای یک قدرت استنباط بی نظیری بود که بیشتر مطالعه می کرد و از مطالعات خود بهره می گرفت. بیشتر تحصیلات ایشان در قم بود در نجف هم با آقای بجنوردی مباحثه داشت و پای درس امام(س) هم می رفت و خود هم یکی از مدرسین حوزه بود و درس خارج را آن جا تدریس می کرد. ایشان جزوات زیادی در تفسیر، فقه و اصول ‏

‏
‏‎

‏‏ اگر مطلب دیگری به نظرتان می رسد، بفرمایید.‏

‏‏ مطلب دیگری که من در مورد حاج آقا مصطفی(ره) باید بگویم این بود که ایشان همان طور که امام(س) فرمودند، امید اسلام و مسلمین بود، او آینه تمام نمایی از خود امام(س) بود. امام(س) بسیار در شهادت او صبر کرد و با این که من می دانم اگر تأثری به امام(س) رخ می داد نه از باب این بود که فرزند اوست، بلکه او یک عالم ربانی بود، ولی آن ایمان قوی امام(س)، آن روحیه را به ایشان داد که آن گونه برای خدا تحمل کردند. ولی تقدیر الهی چیز دیگری را اقتضا کرد و علاوه بر این ما نباید فراموش کنیم که در واقع، شهادت ایشان مبدأ انقلاب بود و بعد از شهادت ایشان، ایران یک مرتبه منقلب شد و مردم شروع به راهپیمایی و تشکیل جلسات کردند که همین مبدأ انقلاب و منشاء سرنگونی رژیم منفور پهلوی گردید، لذا او حق بزرگی بر گردن همه ملت ایران دارد و هم چنان که در تأسیس جمهوری اسلامی، رهبری امام دارای اهمیتی اساسی بود، شهادت ایشان هم مؤثر  و اساسی واقع شد. نام ایشان برای همیشه در تاریخ جمهوری اسلامی ایران ثبت شد و ما طلبه ها نیز باید از این فرزندی که امام(س) برای جامعه اسلامی تربیت کرد، عبرت بگیریم و زندگی او را ‏

‏
‏‎

‏‏نشریه: کیهان - تاریخ: 1 / 8 / 1359‏

‏‏ ‏

‏‏***‏
‏‎

‏‎ ‎

‏‎