گفتار چهارم: واکنش جهانی
درگذشت آیت الله سید مصطفی خمینی، واکنشی عظیم در میان مسلمانان و جهان و کشورهای اسلامی در پی داشت. حاج آقامصطفی در طول حیات سیاسی دوازده ساله خود در عراق، نقش مؤثر و آشکاری در ارتباط با فعال نگهداشتن نهضت امام
کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله سید مصطفی خمینیصفحه 154
خمینی(س) با نیروهای اسلامی مبارز در اروپا، امریکا و بسیاری از کشورهای اسلامی داشت و بر این اساس جایگاه و نقش منحصر به فرد ایشان در هدایت نهضت، کاملاً مشخص بود.
مرگ اسرارآمیز حاج آقا مصطفی و احتمال بسیار زیاد دخالت ساواک در این واقعه دردناک، موجبات واکنش همه مبارزین مسلمان را در سراسر جهان پدید آورد. علاوه بر موج توفنده ای که در ایران ایجاد شد، با تلاش و برنامه ریزیهای مبارزین خارج از مرزهای ایران، ارسال هزاران پیام تسلیت و برگزاری مجالس ترحیم و کشاندن آن به رسانه های ارتباط جمعی، درگذشت حاج آقا مصطفی بُعد جهانی نیز به خود گرفت و حتی گذشت زمان نیز موجب کاهش و فرونشستن امواج نشد، بلکه برخلاف تصور و پیش بینیهای ساواک و رژیم پهلوی، روز به روز به ابعاد آن افزوده شد.
در کشورهای اروپایی و امریکا، بیشترین فعالیت و قابل توجه ترین واکنش از طرف اتحادیه های انجمنهای اسلامی دانشجویان در اروپا، امریکا و کانادا بود. یکی از اعلامیه های اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان در اروپا که به تاریخ یکشنبه اول آبان 1356 برابر با 22 اکتبر 1977 م. در واکنش به درگذشت حاج آقا مصطفی صادر شد، به شرح زیر است:
خواهر و برادر
هم اکنون، اطلاع حاصل کردیم که برادر مبارز و گرانمایه ما حضرت حجت الاسلام آقای حاج سید مصطفی خمینی، فرزند ارشد مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت الله خمینی نیمه شب گذشته در نجف به دیار ابد پیوست. درگذشت برادر فقید ما به قرار اطلاعاتی که از نجف به دست ما رسیده، به طور مرموزی صورت گرفته است.
مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی در وقایع سالهای 1342 و 1343 (15 خرداد و احیای کاپیتولاسیون) در کنار پدر ارجمند خود بود و پس از گذراندن یک دوره زندان، همراه معظمٌ له از ایران به ترکیه و سپس به عراق تبعید گردید. بیوگرافی این برادر فقید به زودی در اختیار همگان قرار خواهد گرفت. ما ضمن ابراز تأثر شدید و عمیق خود از این ضایعه دردناک، درگذشت نابهنگام و مرموز برادر گرانقدر خود
کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله سید مصطفی خمینیصفحه 155
حجت الاسلام آقای حاج سید مصطفی خمینی را به پیشگاه قائد زمان، مجاهد بزرگ و مرجع عالیقدر جهان شیعه آیت الله خمینی تسلیت گفته، از خداوند بزرگ برای رهبر خردمند و نستوه خود طول عمر و برای کلیه بازماندگان آن مرحوم، صبر و تحمل مسألت می داریم.
کلیه واحدهای اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان در سراسر اروپا و سازمانهای اسلامی دانشجویان وابسته به انجمن اسلامی دانشجویان در امریکا و کانادا و نیز انجمنهای اسلامی دانشجویان در هند، روزهای جمعه و شنبه 6 و 7 آبان ماه (28 و 29 اکتبر) برابر با 14 و 15 ذیقعده مراسم یادبود و فاتحه برگزار خواهند کرد.
اتحادیه انجمنهای اسلامی دانشجویان در اروپا
پس از انتشار خبر درگذشت سید مصطفی، در کشورهای پاکستان (شهرهای کراچی، لاهور و کویته)، افغانستان، بحرین، قطر و امارات متحده عربی و هندوستان، مراسمی به این مناسبت برگزار شد و اعلامیه هایی نیز منتشر گردید. برخی از این مراسم، از جمله مراسم شهر کابل، بسیار عظیم و کم سابقه بوده است. در کشورهای اروپایی بویژه فرانسه، انگلستان و سوئد نیز اعلامیه هایی را مسلمانان و مبارزان ایرانی مقیم آن کشورها صادر کردند و مراسم ختمی برگزار شد. این واکنشها در شهرهای لندن و پاریس قابل ملاحظه بوده است. در این مراسم نیز همچون مجالس منعقده در ایران و نجف اشرف، حکومت ایران و ساواک، عامل شهادت حاج آقا مصطفی معرفی شده و سخنرانان که مبارزین مسلمان ایرانی بوده اند، ضمن تجلیل از مقام ایشان و مرجعیت و رهبری امام خمینی(س)، از رژیم ایران نیز به شدت انتقاد کرده اند. در گزارشهای ساواک نیز بیانیه «جنبش آزادی ایران» در پاریس و اعلامیه «روحانیون مبارز ایران» در آن شهر و تلگراف تسلیت «جمعیت علمای امامیه کراچی»، انتشار نشریاتی در کویت، بیانیه
کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله سید مصطفی خمینیصفحه 156
«مسلمانان انگلیس»، مطالب روزنامه فرانسوی زبان المجاهد، چاپ الجزایر و غیره اشاره شده است.
برای امام خمینی(س) امکان و وقت پاسخ گویی به چندین هزار پیام تسلیت وجود نداشت، بنابراین ایشان به جز موارد معدودی، جوابهای کلی نوشته اند. از جمله آنها، جوابیه امام خمینی(س) به پیامها و تلگرافهای دانشجویان و گروههای مسلمان خارج از کشور می باشد که قسمتهایی از آن نقل می شود:
بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت عموم دانشجویان محترم خارج کشور و سایر گروهها و افراد ارزنده ای که در اروپا و امریکا و هندوستان و سایر اقطار جهان که وقت و عمر خود را در راه اهداف عالیۀ اسلامی برای وصول به مدارج کاملۀ انسانیت، و نجات بشریت از اسارت به دست اقشاری آدم نما و درندگانی در لباس بشر صرف می کنند.
اینجانب از تمام حضرات آقایان که در این حادثه که جزئی ناچیز از حوادثی است که بر فرزندان اسلام می گذرد، اظهار محبت کرده، تسلیت داده اند تشکر می کنم؛ و به همۀ گروهها یا افرادی که از وطن عزیز خود به علت نابسامانیها و اختناق پلیسی هجرت نموده اند، در جوار قبر مولای متقیان(ع) دعا می کنم...
من به شما و سایر برادران که در داخل کشور زیر چکمۀ پلیس و در زندانها و شکنجه گاهها به سر می برند و با محرومیتها و مصیبتهای جانفرسا، دست به گریبان هستند، و به خاندان کسانی که در راه حق، زیر شکنجۀ شاه، جان خود را فدا کردند، امید نصرت و پیروزی می دهم؛ به شرط آنکه کوششها برای حق باشد و برای نصرت دین حق که با پیوستگی به آن از نصرت خدای تعالی برخوردار خواهید شد؛ و به شرط کوشش در وحدت کلمه و هم پیوستگی در راه حق و برای نجات کشور خود و سایر کشورهای اسلامی تحت فشار اجانب.
من به این جنبش و بیداری عمومی که در کشورهای اسلامی عموماً و در ایران خصوصاً پدید آمده، و به این تنفر و انزجار عمومی از دستگاههای ظلم و
کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله سید مصطفی خمینیصفحه 157
وحشیگری و استعمار و استعمارگران، امیدها دارم. این بیداری و تنفر عمومی، موقت و زودگذر نیست و تا پایان دادن به دستگاه جباران، و خاتمه دادن به ظلم ستمکاران ادامه دارد....
4 شهر ذی الحجة الحرام 97 ـ روح الله الموسوی الخمینی
یکی از جوابهای مهم امام خمینی(س) که دارای مضامین ارزشمندی است، در پاسخ به پیام تسلیت یاسر عرفات، رئیس شورای اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین می باشد. به دلیل اهمیت فوق العاده آن به بخشهایی از این جوابیه نیز اشاره می شود:
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای یاسر عرفات
رئیس کمیتۀ اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین
مرقوم شریف که حاکی از عواطف جنابعالی بود موجب تشکر گردید، این مصیبتها در مقابل مصایبی که بر اسلام و مسلمین وارد شده و می شود ناچیز است.
اسلام عزیز قرنهاست با نفوذ اجانب، مواجه با انحرافها و کج فهمیها است...
ما در زمان شاه سابق شاهد کشتارها، چپاولها، اختناقهای طاقتفرسا بودیم. ما شاهد قتل عام مسجد گوهرشاد جنب حرم مطهر ثامن الائمه ـ علیهم السلام ـ بودیم. ما شاهد اسارت علمای بزرگ خراسان و آذربایجان و قتل بعض از آنها بودیم... در زمان شاه فعلی شاهد فجایعی بوده و هستیم که روی چنگیز را سفید کرده؛ شاهد قتل عام فجیع غیر انسانی 15 خرداد (دوازدهم محرّم) بودیم... ما شاهد هجوم به مدارس دینیه و دانشگاهها بودیم که در آنها قتلها و غارتهای فراوان و اهانت به قرآن کریم و کتب مقدس اسلامی و هتک و ضرب طلاب علوم دینیه و آتش زدن کتابهای آنان و در دانشگاه ضرب و جرح جوانان و دختران بودیم. ما شاهد زندانهای مملو از علما و دانشمندان و آزادیخواهان که در آنها شکنجه های قرون وسطایی امری عادی بود و هست، بودیم...
21 ذی القعدة الحرام 97
روح الله الموسوی الخمینی
کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله سید مصطفی خمینیصفحه 158
چنانکه از این پاسخها و پیامها و پاسخهایی که به مردم ایران و برخی مراجع و آیات عظام داده اند، بر می آید، این ارتباطات، ارتباطاتی خارج از روابط شخصی و فراتر از برخورد با درگذشت یک فرد عادی است. در مجموع این پیامها و پاسخها، به نظر می رسد که نهضت اسلامی به صورت برنامه ریزی شده و هدفدار هدایت می شود و موجهای کوچک و بزرگ به هم می پیوندند، تا طوفانی عظیم پدید آورند.
کتابزندگینامه و مبارزات آیت الله سید مصطفی خمینیصفحه 159