گفتار ششم: شرکت در محافل و مجامع دوستانه

‏‏گفتار ششم: شرکت در محافل و مجامع دوستانه‏‏ ‏

‏‏حاج آقا مصطفی از نظر اخلاقی، فردی خوش خلق، شوخ طبع، بانشاط و اهل تفریح‏‎ ‎‏بود. این در حالی بود که نسبت به درس و فراگیری علوم حوزوی نیز جدّیتی مثال زدنی‏‎ ‎‏داشت. حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی که ایشان را از نزدیک می شناخت و سالها با‏‎ ‎‏هم ارتباط نزدیکی داشتند در این زمینه می گوید: ‏

‏‏به طور کلی، چند خصیصه را در مورد ایشان بیشتر به خاطر دارم. یکی، جدیّت نسبت‏‎ ‎‏به درس و دیگری، بانشاط و اهل تفریح بودن. آن روزها چنین روحیۀ بانشاطی در‏‎ ‎‏میان طلبه ها کم بود. از شنبه تا چهارشنبه مشغول درس و بحث بود، پنج شنبه و جمعه را‏‎ ‎‏هم به طور جدّی استراحت و تفریح می کرد. هنگام بحث، داد و فریاد می کشید. در‏‎ ‎‏مدرسۀ فیضیّه، همیشه آن گوشۀ مدرسه، بر سر درسهای طلبگی دعوا می شد،‏‎ ‎

‏
‏‎

‏‏     آزادگی یکی از خصیصه های ایشان بود. من این ویژگی را در روابط خصوصی با‏‎ ‎‏ایشان می فهمیدم که روحیۀ آزادمنشی دارد، اهل ریا و ظاهرسازی که گاهی بعضی از‏‎ ‎‏آقایان گرفتار آن می شوند، نبود.‏‎[1]‎

‏‏    این خلق و خوی سید مصطفی، موجب جذب طلاب به سوی وی می شد. ایشان با‏‎ ‎‏تعمیق این رویّه، چه در قم و چه در نجف به همراه برخی از طلاب و روحانیون جلسات‏‎ ‎‏و مجامع دوستانه خصوصی تری نیز به وجود آوردند. آیت الله علی اکبر مسعودی خمینی‏‎ ‎‏در مورد عضویت حاج آقا مصطفی در یکی از این مجامع دوستانه، زمانی که در قم‏‎ ‎‏بودند، می گوید: ‏

‏‏آقا مصطفی دارای تیپ بخصوصی بود و در مجمعی دوستانه عضویت داشت که از‏‎ ‎‏حیث رفاقت، دارای برنامه خاصی بودند. آنگونه که به خاطر دارم، در این گروه‏‎ ‎‏آقایان: شیخ علی تهرانی، خلخالی، ابطحی کاشانی و نوری همدانی [اخوی کوچک‏‎ ‎‏آقایان نوری همدانی ] و آقای[ آیت الله محمدرضا] توسلی عضویت داشتند. یکی از‏‎ ‎‏پیشه وران قم که به حرفۀ نجاری اشتغال داشت و یکی دیگر به نام آقای خطیب که از‏‎ ‎‏بذله گویان معروف دنیا بود، در این جمع حضور فعال داشت. ورود به حلقۀ آنها کار‏‎ ‎‏آسانی نبود و هر کسی را به گروهشان راه نمی دادند. ‏

‏‏     در کل، این گروه در وقت درس، بسیار کوشا و فعال و در ساعات فراغت بسیار‏‎ ‎‏بشاش و اهل بذله و شوخی بودند. در وقت عبادت هم برنامه های عبادی مرتب و داغ‏‎ ‎‏شبانه داشتند. پاتوق آنها در ابتدا سر مقبرۀ مرحوم آقا شیخ فضل الله نوری بود که‏‎ ‎‏خدایش بیامرزد. تمام اعضای گروه به ایشان احترام می گذاشتند.‏‎[2]‎

‏‏    در نجف نیز به مناسبتهای مختلف با دوستان خود گردهم می آمدند و به اعمال‏‎ ‎‏مختلف عبادی و بحث و عزاداری مشغول می شدند. در نجف این جلسات دوستانه در‏‎ ‎‏منازل افراد و از جمله در منزل خود حاج آقا مصطفی برگزار می شد.‏‎[3]‎

‏‎ ‎

‏‎

• )) همان؛ ص 22ـ23.
• )) امامی، جواد (به کوشش)؛ خاطرات آیت الله مسعودی خمینی؛ ص 206.
• )) کمیته علمی کنگره شهید آیت الله مصطفی خمینی؛ یادها و یادمانها از آیت الله سید مصطفی خمینی؛ ج 2، ص 257ـ258.