کار سیاسی و رعایت اخلاق
(یادداشت اختصاصی آیت الله رضا استادی)
24 / 11 / 90- در سده اخیر رجالی پیدا شدند که در راس آنها امام خمینی(ره) بود و به همه توجه دادند که مسلمانی باید اهل سیاست و در حاکمیت حاکمان و به رسمیت شناختن آنان سهمی داشته باشد.
پیشتر می گفتند برخی باید حاکم باشند واهل سیاست و برخی دیگر اهل معنویت و دیانت. مردم هم پذیرفته بودند که در امور سیاسی و حکومت دخالت نکنند و فقط گوش بفرمان باشند چه با رضایت و چه با کراهت و از سوی دیگر در امور دینی و معنوی با ارادت و علاقه مندی از روحانیان پاک، مهذب و زاهد پیروی و به اصطلاح تقلید کنند. سال ها، بلکه صدها سال به همین منوال گذشت که قیصر به کار خود و دیگران هم به کار خود مشغول بودند، تا اینکه در سده اخیر رجالی پیدا شدند که در راس آنها امام خمینی، رضوان الله تعالی علیه، بود و به همه توجه دادند که این طرز فکر اسلامی نیست، بلکه هر مسلمانی باید اهل سیاست و در حاکمیت حاکمان و به رسمیت شناختن آنان سهمی داشته باشد . گفتند و گفتیم که سیاست از دیانت ما جدا نیست هر انسان متدینی سیاسی هم هست، گاهی گفته شد سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ماست که بهتر است بگوییم دخالت در امور سیاسی جزیی از دیانت ما است و نمی توانیم متدین باشیم، اما نسبت به امور سیاسی کشورمان و کشورهای اسلامی بی تفاوت باشیم و فقط به تماشا بسنده کنیم.
اما از یک نکته نباید غفلت شود و آن اینکه سیاستی که عین دیانت، جزیی از دیانت یا مولود دیانت است، امکان ندارد با دین که مجموعه ای از اعتقادات حق و اخلاق و احکام اسلامی است، در تضاد باشد، پس هر جا عملی به عنوان کار سیاسی انجام شد و مثلا با اخلاق اسلامی تطابق نداشت، آن سیاست توام با دیانت نیست، بلکه همان سیاست متداول میان تاجداران و باجگیران و حاکمانی است که به اشتباه عین دیانت دانسته می شود.
حضورج. 79صفحه 325
بنابراین، اگر سیاسی و سیاستمدار باشیم اما از دورغ پرهیز نکنیم و نامش را دروغ مصلحتی بگذاریم و با اینکه دین می گوید:«دشمنی با افراد باعث نشود که درباره آنها عدالت را رعایت نکنید» کسانی به بهانه اینکه فلان شخص با فلان گروه دشمن هستند به خود اجازه بدهند که درباره آنها بی عدالتی شود، تهمت و نسبت های غیرواقعی حدسی را به مخالف خود روا بدارند، به جای اینکه تابع حق باشند با تعصب و تکبر فقط درصدد حمایت از همفکران خود باشند، همچنین فکر کنند همه حق فقط و فقط در گرو ه و رفقای آنها است ، معیار حق و باطل آنها هستند و حتی اختلاف سلیقه هم پذیرفته نباشد و از همه زشت تر اینکه برای آبروی مسلمانان ارزشی قایل نباشند و به تمایل خود این کار حرام را توجیه کنند و در یک کلام سیاستی که در آن دیانت رعایت نشود، نه عین دیانت است و نه جزو دیانت بلکه سم مهلکی است برای خود آن سیاستمدار و جامعه ای که در آن زندگی می کند که متاسفانه در برخی موارد جامعه ما گرفتار این نقطه سیاه است که باید با تذکر و نصیحت و غیره اصلاح شود تا این جمله سیاست ما عین دیانت ماست در همه موارد واقعیت داشته باشد و گرنه از مواردی است که باید گفت «هل انبئکم بالاخسرین اعمالا الذین ضل سعیهم فی الحیاه الدنیا و هم یحسبون انهم یحسنون صنعا»
در جامعه اسلامی کسانی که کار سیاسی می کنند و سیاستمدارند و همه کسانی که در امور سیاسی دخالت می کنند باید صداقت، امانت رعایت حقوق دیگران، دوری از ظلم و ستم و اجحاف، احترام به حیثیت و آبروی افراد، گرچه مخالف باشند را سرلوحه کار خود قرار دهند و امر به معروف و نهی از منکر آنها نقد و انتقاد منطقی برای اصلاح امور باشد نه اینکه به قصد تخریب هر چیزی را بهانه کوباندن مخالف خود قرار دهند. در اسلام مساله حمل به صحت (جز در موارد ویژه ای)و پرهیز از بدبینی، ولو ظن، مورد تاکید قرار گرفته است تا در جامعه امنیت و صفا و همکاری و تعاون حاکم باشد و در اختلاف سلیقه ها با گفت و گو و تحمل دیگران مشکلات را حل کنند، در نقد و انتقاد حدود الهی را رعایت کنند و در عتاب و سرزنش و مجازات از حد شرعی و قانونی تجاوز نکنند.
در جامعه اسلامی مردم باید خیرخواه حاکمان و دولتمردان و آنان نیز خیر خواه ملت و
حضورج. 79صفحه 326
خیرخواه رقبای خود باشند و همه در برابر دشمنان اسلام و مزاحمانی بی دین و دفع شرآنها با هم همکاری کنند، نه اینکه به جای دشمنی و ستیزه با آنها،یکدیگر را دشمن خود فرض کنند و راه اصلاح را بدگویی و فحش و استهزاء و بی آبرو کردن بدانند. در اسلام اعتدال و رعایت حدود و حقوق از اصول اساسی است و افراط و تفریط و تندی و کندی ها مورد نکوهش قرار گرفته است که اگر همین اصل رعایت شود، بسیاری از بداخلاقی ها پیش نمی آید. با اخلاق و اعتدال می توان مخالف را جذب و حتی در طرز فکر او اثر گذاشت، اما بداخلاقی و تندی های بی جا مخالف را مخالف تر و اگر او را در اشتباه می دانیم بیشتر به ثبات او در اشتباه کمک خواهیم کرد، قرآن مجید حتی در مورد دشمنان می گوید: «اعدلوا هو اقرب للتقوی»عدالت با اعتدال به معنی صحیح آن محقق می شود نه با دروغ و تهمت و تخریب و بدگویی و بازی کردن با آبروی یک خانواده به خاطر مخالف بودن با یکی از اعضای آن. امیدوارم در رعایت اخلاق اسلامی هم مانند سایر جهات رو به جلو بوده و برای جوامع دیگر الگو و سرمشق سازنده باشیم.
حضورج. 79صفحه 327