تازه‌های نشر
□ قیام عاشورا
□ تبیان [دفتر سوم]
111 صفحه بهاء: 850 ریال
«تبیان» عنوان کلی مجموعه آثاری است که در هر مجلد از آن مواضع و رهنمودهای
حضرت امام خمینی(س) دربارۀ موضوعی خاص گردآوری و منتشر شده است. «قیام عاشورا» عنوان سومین دفتر از این مجموعه موضوعی است که با استفاده از بیانات و نوشته‌های مندرج از حضرت امام، از منابع مختلف گردآوری شده است: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) ناشر این کتاب، پیش از این نیز مجموعه‌هایی تحت عناوین: «انتخابات و مجلس» و «حج» انتشار داده است.
کربلا و عاشورا، برای ملت مسلمان و انقلابی ما در نام آشناست. طنین فریادهای پیروزی خون بر شمشیر این مردم، در گوش زمان پیچیده است و لحظه‌های پرهیجان دوران انقلاب و طعم خوش پیروزی در کام امت اسلامی، همواره در یادها خواهد ماند. امام خود در این باره فرموده‌اند: «تمام این وحدت کلمه‌ای که مبدأ پیروزی ما شد، برای خاطر این مجالس عزا، این مجالس سوگواری و این مجالس تبلیغ و ترویج اسلام شد. سید مظلومان یک وسیله‌ای فراهم کرد برای ملت که بدون این که زحمت باشد برای ملت، مردم مجتمعند.» کتاب از 2 بخش تشکیل می‌شود؛ در بخش اول سه سخنرانی امام درباره محرم و واقعﮥ عاشورا آمده است. بخش دوم مجموعه‌ای است از فرازهای گزیدۀ آثار شفاهی و مکتوب ایشان در باب عاشورای حسینی.
حضورج. 8صفحه 281
□ تشییع عشق
نام دومین جنگ ادبی – هنری واحد ادبیات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) است که در 124 صفحه به قیمت 850 ریال در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. این دفتر شامل یک گزارش، دو گفت و شنود، شش خاطره و داستان، ده شعر و ده مقالﮥ ادبی دربارۀ آن روزهای فراموش ناشدنی تاریخ معاصر ایران اسلامی است. از جمله شاعران و نویسندگانی که این جنگ از مجموعه آثار ایشان بوجود آمده است به نامهایی چون، آقایان: فرشاد فرشته حکمت، علیرضا قزوه، سید مهدی شجاعی، بهروز گرانپایه، بهروز رشیدی، قاسمعلی فراست و خانمها: سپیدۀ کاشانی، منصورۀ نیکوگفتار، غزل تاجبخش، اعظم میرشکاری،
طیبﮥ رهیبی، نفیسﮥ مرشدزاده و مریم تورانی می‌توان اشاره کرد. در پیشگفتار کتاب به اشاره آمده است:
«آنچه پیش روی شماست، محصول تلاشی است بی‌تکلف و صادقانه، از سوی کسانی که ادعایی ندارند. این آثار، شاهکار نیستند ولی باور داریم که کلمات این دفتر با اشکمان عجین شده است، چرا که قلبهایمان را به تشییع عشق برده‌ایم.» توجه شما را به قسمتهایی از چند اثر مندرج در کتاب جلب می‌کنیم:
شهیدان فدایی رهبر آمد
طبیب لاله‌های پرپر آمد
شقایقهای عاشق گل بپاشید
قیامت قامت گل پرور آمد
(سپیدۀ کاشانی)
«رفتنت را هنوز باور نداریم. گرچه خردادی دیگر را بی‌مهر روی تو آغاز کرده‌ایم وقتی که رفتی، فریاد زدیم: کاش بالهای عقربکهای زمان بشکند. پیش از آن که خاک سرد، گوهر دردانﮥ ما را در آغوش کشد. اما زمان گذشت و گذشت. آنچنان که پس از پیامبر نایستاده بود.»
(ملیح الزمان اباذری قمصری)
«بیایید ای اهل بیت عشق! این قلم می‌خواهد دو رکعت مصیبت بخواند. این قلم داغ بسیار دیده است. زخم بسیار خورده است و مصیبت بسیار کشیده است. اما، اما اکنون گرد یتیمی بر سرش نشسته است. داغ
حضورج. 8صفحه 282
پدر دیده است...»
(سید مهدی شجاعی)
«پسر بچه‌ای وسط خاکها، بی‌توجه به مردمی که از اطرافش می‌گذشتند، ایستاده بود. جلوتر که رفتیم. دیدم دستش را روی سینه‌اش گذاشته و نگاهش خیره و مات روبرو را می‌پاید، و با احترامی که تنها در حضور ممکن است، دارد به امام سلام می‌کند. آنچنان زنده سلام می‌کرد که مسیر نگاهش را دنبال کردم، شاید کسی آن روبرو ایستاده باشد!»
(نفیسه مرشدزاده)
□ (مناهج الوصول الی علم الاصول)
اثری تازه از امام خمینی(قده) در علم اصول
مناهج الوصول الی علم الاصول، الامام الخمینی. قم، تحقیق و نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی، 1373، 2 ج
دانش اصول به عنوان منطق فقاهت و اجتهاد از سده‌های نخستین پس از غیبت مورد توجه فرزانگان مسلمان بوده است. این علم در میان شیعه و اهل سنت ادواری را پشت سر نهاده تا در جایگاه کنونی قرار گرفته است.
در قرنهای اخیر میدان‌داران بزرگی چون: شیخ اعظم انصاری، آخوند خراسانی، میرزای نائینی، آقا ضیاء عراقی، محمدحسین اصفهانی (کمپانی)، شیخ عبدالکریم حائری و ... در وادی این علم درخشیده‌اند. در عصر حاضر امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه، بحق، از فرزانگان و سرآمدان دانش اصول به شمار می‌آید و در زمینه علم اصول آثاری جاودانه به صورت تحریر و تقریر به یادگار نهاده است. در میان آنها آثار قلمی و تحریری معظم له جایگاهی ویژه دارد.
ایشان یک دوره مباحث اصول را به قلم شریف خود تحریر نموده که قسمتی از آن به صورت تعلیقه بر «کفایة الاصول» است که اخیراً به شکل و اسلوب زیبایی از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام (دفتر قم) در دسترس علاقمندان قرار گرفته است و قسمتی دیگر از آثار حضرت امام به صورت تحریر است که به طور متناوب چاپ شده و آخرین حلقه از آن، کتاب «مناهج الوصول الی علم الاصول» در دو جلد منتشر شده است.
حضورج. 8صفحه 283
فهرست این مجموعه اصولی به ترتیب مباحث دانش اصول از این قرار است:
1- مناهج الوصول الی علم الاصول 2 جلد، مباحث الفاظ 1373 هـ. ق
2- انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه، 2 جلد مباحث عقلی 1368 ه. ق
3- بدایع الدرر فی قاعده نفی الضرر «رساله» 1368 ه. ق
4- الاستصحاب «رساله» 1370 ه. ق
5- التعادل و التراجیح «رساله» 370 ه. ق
6. الاجتهاد و التقلید «رساله»
چهار عنوان اخیر با نام «الرسائل»، قبلاً به چاپ رسیده بود و انوار الهدایه نیز در سال 1372 ش به چاپ رسید.
همانگونه که از تاریخ تألیف پیدا است، «مناهج الوصول» آخرین تألیف اصولی ایشان است تاریخ تألیف رساله «الاجتهاد و التقلید» گرچه همراه رساله ذکر نشده، لیکن تحریر آن قبل از «مناهج» بوده است، زیرا حضرت امام در «مناهج» به آن ارجاع داده‌اند. (ج 2، ص 281). حال به معرفی اجمالی و کوتاه این اثر می‌پردازیم:
مناهج براساس نسخﮥ دست‌نوشت حضرت امام توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در دو جلد تحقیق و چاپ شده است. کتاب با مقدمه حضرت آیة‌الله فاضل لنکرانی و پس از آن مقدمه مؤسسه شروع می‌شود. آیة‌الله فاضل در مقدمه
ارزشمند خویش، به سیر علم اصول در میان شیعه، برخی دیدگاههای نوین حضرت امام در علم اصول و روش اصولی ایشان، به صورت فشرده پرداخته‌اند. مقدمه نویسنده مؤسسه هم به بیان روش تحقیق و مراحل کارهای انجام شده در این اثر، اختصاص دارد.
حضرت امام در این اثر با اندیشمندان بزرگ اصول در دورهای اخیر رودررو است و به نقد نظرگاههای آنان می‌پردازد. شخصیتهایی چون شیخ انصاری، آخوند خراسانی و میرزای نائینی.
پاره‌ای از ویژگیهای این اثر از این قرار است:
1ـ نوآوریها، در این نوشته آراء و نظرات نو و ارزشمندی یافت می‌شود که می‌توان به آن موارد اشاره کرد:
موضوع علم (ج 1، ص 39 و ص 328) – تعریف علم اصول (ج 1، ص 54 - 50 و ص 329 - 328) – معنای حرفی (ج 1، ص 99) – مناقشه در تقسیم وضع به تعیینی و تعینی و ارائه تعریفی نو از آن (ج 1، ص 140) – تقسیمی زیبا و متقن از انواع واجبات شرعی (ج 1، ص 259 - 258). – صحت امر به اهم و ترتیب (ج 2، ص 23 و 48) – تقسیم حکم به کلی و جزئی و شهرات آن (ج 2، ص 26 - 48).
2ـ ایراد و مناقشه در بسیاری از عنوانهای
حضورج. 8صفحه 284
رایج بعنوان یک مبحث گرچه قراردادی و جعلی است اما در تصویر محل بحث نقش مؤثری دارد، حضرت امام بسیاری از عنوانهای رایج در کتب اصول ایراد گرفته و آنها را گویا و روشنگر مسایل طرح شده نمی‌بیند. مثلاً
عنوان بحث صحیح و اعم (ج 2، ص 144). جواز اجتماع الامر و الهی (290) ص 110). عموم الخطابات الشفاهیة (ج 2، ص 284). تخصیص الهام بالضمیر الراجع الی بعض افراده (ج 2، ص 293).
3. پرهیز از مباحث زائد و کم‌ثمر. حضرت امام از مدافعان «حذف مباحث زائد و کم‌ثمر» در علم اصول است، این مطلب را در الرسائل، ج 2 ص 98 – 97 و انوار الهدایه، ج 1، ص 317 و 349 گوشزد فرموده‌اند و خود نیز در این اثر به آن توجه داشته است. از بحث حقیقت شرعیه با اشاره‌ای گذشته و به بی‌ثمری آن تصریح کرده است (ج 1، ص 138). همچنین بحث طلب و اراده را متناسب با اصول ندانسته و آنرا از این مجموعه حذف کرده است (ج 1، ص 242).
4. رعایت مرز علوم، خلط مباحث و مبانی علم اصول با فلسفه و گاهی کلام از لغزشگاههای بزرگ اصولیان است.
حضرت امام در این اثر به مواردی از این
خلطها و پرهیز از آن توجه داده است.
قاعده الواحد در اصول نباید به کار گرفته شود (ج 1، ص 148). تفکیک مباحث عرفانی از اصول (ج 1، ص 184 و ص 378) – تفکیک میان علل تشریعی و تکوینی، (ج 1، ص 277 – 275). ماهیات فقهی اعتباری است و ربطی به اصالة الوجود ندارد (ج 2، ص 64). تفکیک میان اسباب شرعی و علل تکوینی (ج 2، ص 195 و 207 و 218). در این راستا به همین مختصر اکتفا کرده و به ویژگیهای تحقیق آن می‌پردازیم. محققان عالیقدر و سختکوش مؤسسه، تحقیق کتاب را بسیار عالی و متقن به انجام رسانده‌اند:
1- مستند‌سازی کلیه ارجاعات حتی مواردی که به صورت اشاره در متن آمده است، به حدی که در این دو جلد تنها به منبع سه مورد دست نیافته‌اند.
2- ترجمه اعلام و شخصیتهایی که در متن از آنها نامبرده شده و ارائه منابعی برای تحقیق بیشتر.
3. تنظیم فهرستهای یازده‌گانه، از جمله کارهای باارزش در این کتاب است. در مجموع، تحقیق این اثر بسیار کاملتر از تحقیق «انوار الهدایه» انجام گرفته است و محققان به پاره‌ای از ایرادها در تحقیق انوار الهدایه توجه داشته و در رفع آن کوشیده‌اند.
اجرشان نزد خدا محفوظ باد.
حضورج. 8صفحه 285
□ معرفی اجمالی کتاب ولایت فقیه
مؤسّسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) مقارن پنجمین سالگرد رحلت ملکوتی آن حضرت، چاپ تازه‌ای از کتاب «ولایت فقیه» را منتشر و در دسترس اندیشمندان و دوستداران حضرتش قرار داده است. اهمیت مبحث ولایت فقیه در فقه حکومتی اسلام و حساسیت مضاعف آن در شرایط سیاسی امروز ایران و جهان؛ و نیز ضرورت بحث و تفسیر دیدگاههای عمیق امام در این زمینه، از جمله عواملی است که انتشار مجدد این کتاب را ضرورت می‌بخشید، همچنین نباید از نظر دور داشت که غالب چاپهای موجود کتاب «ولایت فقیه» از روی نسخﮥ چاپ نجف و به طریقﮥ افست تکثیر شده است. و این مزید بر اشکالاتی که از نظر ویرایش
فارسی و نکات فنی چاپ، بر چاپ مذکور وارد است (و البته با توجه به محدودیتها و تضییقات زمان انتشار بنفسه کاری بزرگ و در خور تحسین بوده است) به سبب شکل خاص حروف عربی، برای خوانندۀ فارسی زبان نامأنوس می‌نمود. علاوه بر آن که با گذشت حدود ربع قرن از زمان ایراد مطالب، و دگرگونیهای حیرت‌انگیزی که جهان طی این مدت به خود دیده است، لازم بود از این کتاب چاپی نو و با توجه به نیاز‌ها و انتظارات عصر حاضر ارائه شود.
اما آنچه در این مجال بس عجیب می‌نماید آن است که درمی‌یابیم چگونه مبحث فهم ولایت فقیه که از ارکان اساسی اقامﮥ حکومت اسلامی و اعادۀ عدالت اجتماعی در جامعﮥ بشری است، قرنها مورد بی‌مهری واقع شده و زوایای دقیق آن از بذل عنایت و بررسی بی‌بهره مانده است. امام خود با درک این نقیصه، در آغاز کلام آورده‌اند: «ولایت فقیه از موضوعاتی است که تصور آنها موجب تصدیق می‌شود و چندان به برهان احتیاج ندارد. به این معنی که هر کس عقاید و احکام اسلام را، حتی اجمالاً دریافته باشد چون به ولایت فقیه برسد و آن را به تصور آورد، بیدرنگ تصدیق خواهد کرد و آن را ضروری و بدیهی خواهد شناخت. این که امروز به ولایت فقیه توجهی نمی‌شود و احتیاج به استدلال پیدا کرده، علتش اوضاع اجتماعی مسلمانان عموماً، و حوزه‌های
حضورج. 8صفحه 286
علمیه خصوصاً می‌باشد. اوضاع اجتماعی ما مسلمانان و وضع حوزه‌های علمیه ریشﮥ تاریخی دارد که به آن اشاره می‌کنم...».
ایشان پس از ذکر این مطلب، خود پا به میدان نهاده و با بینش ژرف و نظر صائب و موشکاف خود مبانی حکومتی اسلام را تبیین می‌نمایند! و ادلﮥ عقلی و روایی مسئله را با درایت خاص فقهی خود مورد توجه و دقت قرار می‌دهند و چنین نتیجه می‌گیرند: «...! اصول موضوع را، که عبارت از ولایت فقیه (حکومت اسلامی) می‌باشد، مورد بررسی قرار دادیم. و عرض کردیم ولایتی که برای پیغمبر اکرم(ص) و ائمه(ع) می‌باشد، برای فقیه هم ثابت است. در این مطالب هیچ شکی نیست، مگر موردی دلیل بر خلاف باشد، و البته ما هم آن مورد را خارج می‌کنیم.» کتاب همان طور که اشاره رفت در اصل، فراهم آمده از مجموعۀ 13 جلسﮥ درس است که امام در سال 1348 در نجف ایراد فرمودند و بعد به طرق مختلف منتشر شد. چاپ تازه براساس نسخه نجف انجام یافته است. آیات و روایات به دقت اعراب گذاری و ترجمه شده و اعلام و وقایع در حد لزوم تعریف و مراجع و آراء، ارائه شده است. متن نیز بعد از ویرایش فنی و در حد مقدور دقیق، به ضمیمﮥ فهرستهای مورد نیاز به چاپ رسیده است. کوششهای مؤسّسۀ تنظیم و نشر آثار امام(س) در عرضﮥ این چاپ وزینِ چشمنواز قابل تقدیر است.
□ آئین انقلاب اسلامی «گزیده‌ای از اندیشه و آراء امام خمینی
تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی 1373، 30 + 537 ص، 2950 ریال
در مقدمه این کتاب ناشر در توضیح هدف از انتشار آن آورده است «نظر به آنکه بسیاری از مردم را، به ویژه مشتاقان و محققان خارج کشور، مراجعه به مجموع آثار و مکتوبات امام خمینی میسور نیست، بهتر آن دیدیم که مجموعه خلاصه‌تری که در عین حال تا حد ممکن معرف اندیشه امام از زبان و قلم او باشد به دست چاپ دهیم. کتاب حاضر را این نیاز فراهم آورده است.» با این توضیح معلوم می‌شود که این کتاب حاوی قطعات و منتخب‌هائی از مکتوبات، پیامها و سخنرانیهای امام خمینی است که عیناً و
حضورج. 8صفحه 287
بدون دخل و تصرف به صورت موضوعی تدوین شده است و لذا تا حد زیادی معرف اندیشه و مواضع حضرت ایشان در آن موضوعات است. در عین حال همچنانکه ناشر خود متذکر شده است این قبیل گزینش‌ها ماهیتاً انفکاک‌هائی را موجب شده است که جامعیت و تمامیت صاحب اندیشه را در هر یک از مقاطع مختلفی که در آن موضوع سخن می‌گفته یا قلم می‌زده است باز نمی‌تابد. به هر حال نیاز به چنین مجموعه‌ای به شدت احساس می‌شد و لاجرم باید از فراهم‌آورندگان آن تقدیر بعمل آورد. این مجموعه در سه بخش تدوین شده است که بخش اول آن اختصاص به معرفی مبانی فکری و به اصطلاح جهان‌بینی حضرت امام دارد. در همین بخش است که ضمن ارائه قطعاتی از آثار امام که معرف اصول اعتقادی ایشان است، به مسأله جامعیت اسلام و تفکیک‌ناپذیری آن از سیاست و حکومت پرداخته شده است. در واقع این بخش همچون مدخلی است که امام را با این ویژگیهای اندیشه‌ای و اعتقادی به مصاف ارزیابی و نقادی اوضاع ایران طی سالهای حاکمیت رژیم گذشته می‌کشاند و این موضوع، بخش دوم کتاب را تشکیل می‌دهد. در این بخش کوشش شده است تا اوضاع ایران پیش از انقلاب اسلامی و عوامل پیروزی انقلاب اسلامی از زبان و قلم امام استخراج و گزینش شود. بخش سوم کتاب به
مواضع سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی حضرت امام در اداره و تنظیم امور اجتماع و روابط خارجی آن اختصاص دارد که مباحث انسان و تربیت، اقشار و گروهها، مفاهیم اساس سیاسی و ارکان آن و اصول سیاست خارجی و نیز مبحث مبارزه و دفاع و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را شامل می‌شود. در پایان این بحث به مقولات اقتصادی نیز پرداخته شده است.
کتاب دربرگیرنده مقدمه‌ای تحلیلی و نغز است که کوشیده است معرف عظمت وجوه گوناگون شخصیت امام بعنوان مصلح و احیاءگر اسلام ناب در رستاخیز جدید تمدن و فرهنگ اسلامی باشد. در مجموع با آنکه به تصریح ناشر، این مجموعه به حد کافی معرف ویژگیهای فنی و تخصصی حضرت امام در حوزه اصلی ایشان یعنی معارف عمیق و غنی اسلامی نیست، معهذا همچنانکه در عنوان‌گذاری آن منظور شده است، می‌تواند به اجمال «آئین انقلاب اسلامی» از زبان و قلم بنیانگذار آن محسوب گردد و لذا همﮥ پیروان و علاقه‌مندان و نیز مشتاقان و محققین داخلی و خارج کشور را به سهل‌ترین وجه به دریای اندیشه امام متصل می‌نماید. به همین لحاظ تمام افراد، سازمانها و دستگاههائی که مایل به آشنایی و اشاعه این آئین هستند به ویژه سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های ایران در خارج از کشور و
حضورج. 8صفحه 288
هیأت‌های نمایندگی ایران در مجامع و محافل بین‌المللی از این پس می‌‌توانند این مجموعه را مورد استفاده قرار داده یا به مخاطبان خود هدیه نمایند.
از همین روست که ترجمه و طبع و انتشار آراسته‌تر این مجموعه کاملاً ضروری است و از ناشر محترم نیز انتظار می‌رفت عظمت محتوا را در هیأت و شکل طبع و انتشار نیز ملحوظ می‌کرد بویژه آنکه سابقه انتشار آثاری چون دیوان حضرت امام، ذوق و توانایی مطلوب ناشر را در این خصوص نشان داده است.
□ فلسطین از دیدگاه امام خمینی(س).
تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، 1373. 260 ص. 135 تومان.
مسأله فلسطین همواره از مهمترین مسائل
مورد توجه حضرت امام خمینی(س)، بوده است. ایشان از نخستین سالهای اشغال فلسطین، اهمیت خطر اسرائیل غاصب برای جهان اسلام را گوشزد و مقابله با این دشمن بشریت را به طور جدی دنبال می‌کردند: «نقشه، استیلا و سیطره صهیونیسم بر دنیای اسلام و استعمار بیشتر سرزمین‌های زرخیز و منابع سرشار کشورهای اسلامی می‌باشد و فقط با فداکاری، پایداری و اتحاد دولت‌های اسلامی می‌توان از شر این کابوس سیاه استعمار رهایی یافت.»
امام اولین مرجع تقلیدی بودند که مجوز حمایت از مبارزان فلسطینی از محل وجوهات شرعی را صادر نمودند: «اکیداً شایسته و بلکه واجب است که قسمتی از وجوه شرعی مانند زکوات و سایر صدقات را به مقدار کافی به این مجاهدان راه خدا اختصاص داد.» از این رو حضرت امام در اوج قدرت نظام شاه به افشای روابط پنهان و آشکار شاه و اسرائیل می‌پرداختند تا آنجا که در یکی از سخنرانیهای مهم خود فرمودند «مگر شاه اسرائیلی است؟» اهمیت فلسطین در مبارزات امام به آن حد بود که خود بیان کرده‌اند: «یکی از جهاتی که ما را در مقابل شاه قرار داده است کمک او به اسرائیل است» و در عین آنکه آمریکا را دشمن اصلی و شیطان بزرگ نامیدند اسرائیل را نیز مانند آمریکا دشمن ملت ایران به حساب می‌آوردند. «ملت ایران به دلیل احساس
حضورج. 8صفحه 289
عمیق اسلامی خود از دست رفتن فلسطین را به مثابه از دست رفتن پاره‌ای از پیکر خود می‌دانست. به همین دلیل همیشه علیرغم همکاری شاه و دولت‌های دست‌نشانده او با اسرائیل عمیق‌ترین احساسات پاک خود را نثار مبارزین فلسطینی کرده است» به همین جهت در خلال جنگ تحمیلی، علیرغم پیکار خونینی که با صدامیان در جریان بود؛ امام پس از حمله اسرائیل به نیروگاه اتمی عراق، جهان اسلام را متوجه خطر عظیمی که از تفرقه مسلمین در مقابل صهیونیسم برمی‌خیزد، ساخته و تأسف خویش را ابراز فرمودند: «تأسف ما در این جنگ تحمیلی آنست که قدرت‌هائیکه باید حرف برانداختن اسرائیل و نجات بیت‌المقدس بزرگ شود با تبانی بین شیطان بزرگ و صهیونیسم جهانی بین حزب بعث عراق، حرف هجوم بر ضد مخالف سرسخت اسرائیل و آمریکا شد و می‌شود.» و «میلیاردها دینار عراقی و تومان ایرانی ... و آن سلاح‌هایی که باید در مقابل دشمن و در مقابل صهیونیسم و امپریالیسم به کار بیندازیم به روی هم بکشیم. این خیانتی است که صدام انجام داده است.» و بارها اعلام فرمودند: «ما در هر دو جبهه حاضریم بر اینکه جنگ بکنیم.»
آنچه در کتاب «فلسطین از دیدگاه امام خمینی» گردآوری شده، فرازهایی از مواضع امام خمینی است که در مقاطع مختلف تاریخ انقلاب اسلامی در سخنرانی‌ها،
پیامها و مصاحبه‌های آن حضرت منعکس گردیده است. مقدمه کتاب ابعاد نگرش حضرتش را در این باب چنین برشمرده است:
1_ تحریم اسرائیل:
«کمک به اسرائیل چه فروش اسلحه و مواد منفجره و چه فروش نفت، حرام و مخالف با اسلام است.»
2_ لزوم بازیابی هویت اسلامی:
«ما تا به اسلام برنگردیم مشکلاتمان سر جای خودش هست. نه می‌توانیم قضیه فلسطین را حل بکنیم، نه افغانستان را».
3_ افشای نقشه اسرائیل بزرگ:
«هدف دولت‌های بزرگ از ایجاد اسرائیل تنها با اشغال فلسطین پایان نمی‌پذیرد. آنها در این نقشه‌اند که تمامی کشورهای عربی را به همان سرنوشت فلسطین دچار کنند.»
4_ تفکیک یهود از صهیونیسم:
«امام صهیونیسم را جریانی سیاسی که با اصل دیانت و اهداف الهی انبیا در ستیز است، می‌دانند. «قیام بر ضد مستکبرین طریقه حضرت موسی(س) بوده است و درست این معنی برخلاف آن چیزی است که این طایفه و صهیونیست‌ها برنامه دارند. اینها اتصال به متکبرین پیدا کردند.»
5_ اتحاد امت اسلامی تنها راه نجات فلسطین:
«اگر همه مسلمین مجتمع بودند و هر کدام یک سطل آب می‌ریختند اسرائیل را
حضورج. 8صفحه 290
سیل می‌برد»
6_ اعلام روز جهانی قدس و برائت از مشرکین:
«جمیع مسلمانان جهان را دعوت می‌کنم که آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می‌تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد به عنوان روز قدس انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین‌المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم فلسطین اعلام نمایند.» مطالب کتاب از مجموعﮥ «صحیفه نور»، کتاب «ولایت فقیه» و برخی استفتائات و سخنرانی های منتشر نشده حضرت امام گرد آمده و در چهار بخش تنظیم شده است.
بخش اول – ماهیت اسرائیل
بخش دوم – روابط ایران و اسرائیل در رژیم شاه
بخش سوم – امام و انقلاب اسلامی، سنگر مقاومت علیه اسرائیل
بخش چهارم – تلاشهای دشمنان برای بازداشتن جمهوری اسلامی از پیشتازی در مبارزه. این بخش به نقش اسرائیل در جنگ تحمیلی عراق و اتهامات بی‌پایه مثل ارتباط جمهوری اسلامی با اسرائیل پرداخته است. «خود اسرائیل هم این مطلب را احراز کرده است که اگر انگشتش را به بحر محیط بزند، نجس می‌شود. چون این را احساس کرده است. می‌خواهد با اینکه من کمک کرده‌ام، ایران را بدنام کند.»
کتاب با دو ضمیمه پایان می‌یابد. ضمیمه اول تاریخچه سرزمین فلسطین است و سرگذشت فلسطین قدیم قبل از ظهور اسلام، بیت‌المقدس پس از اسلام، پیدایش دولت اسرائیل، جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل تا انتفاضه، قیام مردمی فلسطین و سازش غزه و اریحا را به اختصار شرح داده است.
ضمیمه دوم کتابشناسی فلسطین، مشخصات کتابشناختی 178 عنوان کتاب فارسی یا ترجمه شده به فارسی دربارۀ فلسطین را دربردارد.
□ گلبرگ شکوفه‌ها
تعداد نامه‌هایی که در ایام زندگی امام راحل برای حضرتش فرستاده شده است حدوداً به یک میلیون می‌رسد که در آرشیو مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)
حضورج. 8صفحه 291
نگهداری می‌شود. این نامه‌ها تحت عناوین مختلفی چون: سئوالات فقهی، پیشنهادات و شکایات، اعلام وفاداری، اظهار ارادت، تقاضای کمک مالی، تقاضای دعا برای شهادت، تقاضای ملاقات و ... ثبت و ضبط شده است. از میان این مجموعه، تعداد زیادی حرف دل بچه‌های انقلاب است که در آن سالها به صورت نامه‌های کوتاه و بلند برای امام فرستاده شده و ایشان به معدودی از آنها پاسخ داده‌اند. از سری نامه‌های بچه‌ها به امام تاکنون چهار دفتر منتشر شده است. دفتر چهارم که اخیراً به بازار آمده، 36 صفحه دارد و به صورت چهار رنگ با قیمت 800 ریال در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است. نقاشیهای این دفتر کار آقای «حمید آقایی» است. برای آشنایی بیشتر، بخشی از دو نامﮥ چاپ شده در دفتر چهارم گلبرگ شکوفه‌ها را انتخاب کرده‌ایم که می‌خوانید: «امام عزیزم من بچه‌ای ده ساله هستم، من درسم را با جدیت می‌خوانم و الان کلاس چهارم هستم و هر سال شاگرد اول کلاس هستم. امیدوارم با دعای شما فرد خوبی شوم و پاسدار خوبی برای اسلام شوم. از شما خواهش دارم که امضای خود را برای من در جواب نامه بفرستید تا هر وقت دلم برای شما تنگ شد، به امضای شما نگاه کنم. جان‌نثار شما (عباس خلیلی) از گیلان، مدرسﮥ شهید علی کاظمی»
«... امام، شما چرا خانﮥ خود و شهر
قیامتان را ترک کرده و به تهران رفته‌اید؟ از آن وقتی که شما از قم رفته‌اید، دیگر این شهر خون و قیام مثل همیشه نیست ... من از شما خواهش می‌کنم هر چه زودتر به شهر خود بیایی. از آن وقتی که شما از قم خارج شدید، دیگر من روی مدرسﮥ فیضیه را هم ندیدم ...» از قم (زهرا حسنی) 12 ساله 10 / 6 / 1360
□ «امام راحل و فقه سنتی»
اثری محققانه و متتبعانه از حضرت آیت‌الله گیلانی با عنوان «امام راحل و فقه سنتی» از سوی مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی انتشار یافته است. موضوع کتاب «فقه جعفری» است که حضرت امام خمینی(ره) شیعیان جهان را به حفظ و ترویج و گسترش آن همواره سفارش مؤکد می‌فرموده‌اند.
حضورج. 8صفحه 292
جناب آیت‌الله گیلانی در این تحقیق در مقام آن برآمده‌اند که به طور مستدل و با مدارک و گواهان مستند محرز گردانند که جز به فقه جعفری، یعنی فقه موروث از ائمﮥ تشیع، به فقه دیگری اعتماد روا نیست، چه اخذ محکم این فقه از شارع اسلام و پیوند مستقیم آن به وحی و الهام ربانی به مدارک روشن تاریخی و دلایلی بس قوی و انکارناپذیر متکی است چندانکه کسی در این باب مجال شبهه و انکار نخواهد یافت. و همین بوده است سبب آنکه امام راحل آن همه بر این فقه تأکید می‌کرده‌اند.
مطالب کتاب در باب 3 نکته یا محور اساسی است؛ مبنی بر اینکه اولاً حضرت امیر(ع) پیشوای اول شیعیان، در میان صحابه به برخورداری از علاقه و عنایت خاص پیامبر اکرم(ص) مخصوص و ممتاز بوده است. و این امری مسلم و مورد اتفاق همه سیره‌نویسان و علمای فریقین است. هم در تواریخ از قول دیگران مضبوط است و هم در کلام خود آن حضرت است که او در خلوت و جلوت ملازم پیامبر بوده و نزدیکترین کس به وی و برادر و رازدار ظهیر و امین او بوده است. از نشانه‌های این عنایت خاص تعلیم ویژۀ حقایق دین به حضرت امیر از سوی پیامبر است. در کلامی که از خود آن امام بزرگوار، که در دست داریم و در صحت صدور آن فریقین اتفاق دارند، مصرح است که پیامبر به او حقایق کتاب
آسمانی و شریعت خدا را می‌آموخته و بر وی املا می‌کرده و علی علیه‌السلام، آن فرموده‌ها را به دست خود می‌نوشته و نزد خویش حفظ می‌کرده است. و این فرموده‌ها در کتابهایی به نامهای «صحیفۀ جامعه» و کتاب «جفر» و نیز «مصحف فاطمه» دخت گرامی پیامبر اکرم(ص) ضبط است. و بنا بر مدارک قطعی و دلالت بی‌خدشﮥ آنها همین صحف به فرزندان علی(ع) به میراث رسیده است و کثیری از دوستداران و شیعیان آن بزرگواران از زبان مبارک آنان احکام و موضوعات آن کتب را می‌شنیده و شنیده‌های خود را به قید کتابت در می‌آورده‌اند و سپس از آنها رسالاتی کوچک تألیف می‌کرده‌اند که هر یک به نام «اصل» خوانده می‌شده و مجموع را «اصول» می‌گفته‌اند. و «اصول اربعمأة» عنوان برای مجموع این رسالات و دفاتر کوچک بوده که بالغ بر چهارصد «اصل» می‌شده است. و همین رسالات پایﮥ فقه شیعیان را نهاده و سرانجام در کتب روایی و جوامع حدیثی شیعه جمع آمده است: «کتب اربعه» که در میانﮥ آنها «کافی» شریف به لحاظ اشتمال بر کثیری از احادیث پیشوایان شیعه، و بیشتر و مهمتر، از آن حیث که به شرف تصویب واپسین حجت شیعیان، قائم آل محمد، حضرت ولی عصر(عج) رسیده است (و این مطلب را آیت‌الله گیلانی در کتاب خود به طور مشروح مطرح و مبرهن گردانیده‌اند)
حضورج. 8صفحه 293
دارای امتیاز خاص بلکه برتری مسلم است. و چنانکه گفتیم وجودِ آن صحف حضرت علی و حضرت فاطمه علیهما السلام، محل هیچ تردیدی نیست؛ چه نه تنها شیعیان به آن اقرار دارند، بلکه بجز آن عده از اهل سنت و جماعت که در روزگار ائمه می‌زیسته‌اند و در شمار از عالمان و فقیهان بوده‌اند و آن کتب را به چشم خود دیده و از بعضی مندرجات آن آگاهی یافته‌اند و در کتب خویش از آن یاد کرده و آورده‌اند. کسانی دیگر نیز از علمای عامه، در دوره‌های متأخر، در آثار خود به وجود این صحف و کتب تصریح کرده‌اند: «قاضی عضدایجی در مواقف به مناسبتی از «جفر» و «جامعه» نام می‌برد. شارح مواقف، جناب سید شریف جرجانی، در شرح آن می‌گوید: جفر و جامعه دو کتاب است از علی رضی الله تعالی عنه، که در آن دو کتاب به طریقﮥ علم «حروف» همﮥ حوادثی که تا انقراض عالم پدید می‌آید ذکر فرموده‌اند. و ائمﮥ معروف از اولاد آن حضرت با آن دو کتاب آشنا بودند و بر طبق آنها حکم می‌نمودند.»
ثانیاً، کسانی که با تاریخ صدر اسلام آشنا هستند این نکته نزد ایشان مسجل است که اهتمام و مراقبت و جد و جهدی که مسلمانان عصر بعثت در کار گردآوری و حفظ و ضبط آیات قرآن کریم، چه در صدور و چه در سطور، می‌نموده‌اند در خور قیاس با رغبت و تمایل آنان به ثبت و ضبط سخنان
و احادیث پیامبر نبوده است. آن حساسیت و دقت و علاقه‌ای که در حفظ کتاب آسمانی خود نشان می‌داده‌اند هرگز در نگهداشت و تدوین احادیث نبوی به کار نمی‌برده‌اند. و مؤلف محترم توضیح داده‌اند که سبب چه بوده است. نتیجه‌ای که به طور خلاصه از این گفتار تحصیل کرده‌اند اینکه اگر فرمانی از سوی پیامبر دایر بر نوشتن سخنان او به صحابه رسیده بود، بیقین آنان در اجرای این فرمان می‌کوشیدند و سخنان پیامبر خود را جمع‌آوری می‌کردند، و آنگاه هیچ سببی برای اهمال آنان در این کار – که تاریخ بر آن گواهی می‌دهد – در تصور نمی‌توانستیم آورد؛ چه در آن صورت می‌باید مهاجر و انصار را بی‌مبالات نسبت به رأی و فرمان پیامبر، و در واقع بی‌مبالات به امری مهم از امور دینی خود، بشناسیم؛ و چون چنین اسنادی به آنان به هیچ وجه جایز نیست، پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که چنان فرمانی به اعتراف خود آنان در میان نبوده است. خصوصاً که روایاتی از قول پیامبر موجود است که در آنها پیامبر از مکتوب ساختن و نوشتن حدیث منع فرموده است. البته روایاتی هم در جواز کتابت از قول ایشان نقل کرده‌اند، اما به شهادت تاریخ در آن روزگار روایاتی که تعیین کننده واقع شد و اندیشﮥ مسلمانان را سخت به خود معطوف ساخت روایات منع بوده است؛ چنانکه به موجب همین روایات نوشتن حدیث تا دیرگاهی
حضورج. 8صفحه 294
ممنوع بود؛ و بیش از یکصد سال بعد، یعنی در اواخر عصر تابعان، مسلمانان با احتیاط به این کار نزدیک شده و جرئت آن را در خود یافتند. به طوری که مؤلف محترم بیان کرده‌اند، در صدر اول بعضی از صحابﮥ مشهور (همچون ابوبکر و عمرو ابن مسعود) که احادیثی از پیامبر، به خط خود آنان یا دیگری، نزد خود داشتند، یا بر وجود چنین مکتوباتی در نزد مسلمانان دیگر آگاهی می‌یافتند، چندان خاطر نگران بودند که مبادا آن روایات از پیغمبر نباشد، یا در آنها تغییری به لحاظ معنا و مفهوم راه یافته باشد، و نیز به حدی صحّت روایات منع نزد آنان مسلم بود که آن احادیث را به دست خویش از میان می‌بردند؛ و یا اگر بدانها دسترس نداشتند، دیگران را به تأکید تمام سفارش می‌کردند که آن نوشته‌ها را محو سازند، امام آنچه از سوی رؤسای فرق چهارگانه تدوین شده و در دست مانده، مشهورترین آنها «صحیحین» است و راجح آنها «موطّأ» مالک است – که به گفتﮥ قاضی ابوبکر بن العربی «اصل اول و لباب در این باب است» - هیچیک شایستﮥ اعتماد نیست، زیرا «موطّأ»، که مدرک اصلی برای جوامع روایی بعدی اهل سنت بوده، همان خود بارها از سوی مالک در معرض نقد و آزمایش واقع شده و بسیار از آن کاسته شده است. و از آنجایی که اساساً پایﮥ کار بر نقل به مضمون احادیث نهاده شده بوده است – به عللی که مؤلف محترم کتاب مشروحاً بیان
کرده‌اند – می‌توان گفت که حتی بنا بر نظر خود صاحبان این آثار نیز احادیث مروی در جوامع روایی ایشان را به طور قطع و مسلم نمی‌توان از رسول خدا دانست: «و از عتیق بن یعقوب نقل کرده که گفت: مالک در موطأ حدود ده هزار حدیث نهاده بود و همواره در هر سال در آنها تأمل و نظر می‌کرد و از آنها برمی‌داشت تا اینکه همین مقدار که اکنون هست باقی ماند. آیا ثبت ده هزار حدیث از یکصد هزار مروی در موطأ دلالت ندارد بر اینکه مرویات یکصد هزارش همه دارای صبغﮥ اعتبار و احتجاج نبوده؛ و تازه همین ده هزاری که در جامع موطأ مضبوط گردیده از شائبﮥ بی‌اعتباری منزه نبوده است؟» مولف گرامی در همین گفتار، بحث کم‌سابقه و روشنگری پیش کشیده‌اند در باب «الوضّاعون الصالحون». یعنی کسانی که از پیش خود حدیث می‌ساخته‌اند و بر ساختﮥ خود را به پیامبر نسبت می‌داده‌اند! و عجب آنکه در این کار خود را مشکور و مأجور نیز می‌شمرده‌اند! و عجیبتر آنکه اینان غالباً یا همگی از زهاد و عباد و وجهای زمان خود بوده‌اند.
ثالثاً، و به طور نتیجه‌گیری، با توجه دقیق به دو مطلب فوق – که مفصلاً در کتاب مورد بحث قرار گرفته است – می‌توان یقین کامل به دست آورد که تنها راویان معتمد و پاسداران امین شریعت در درجﮥ اول علی علیه‌السلام و سپس اولاد امجاد او بوده‌اند و
حضورج. 8صفحه 295
بس. به عبارت دیگر، سنت پیامبر اسلام(ص) یعنی قول و فعل و تقریر یا اقرار او (سخن یا کرداری که پیامبر از آن آگاه گردیده و منعش نفرموده و از این راه آن را امضا فرموده است) بی هیچ کم و کاست و به طور کامل و جامع نزد ائمﮥ شیعیان محفوظ مانده و از آنان به ایشان افاضه گردیده است.
این شرح کوتاه منحصر بوده به ذکر کلیاتی از این کتاب. خوانندگان، بسیاری از نکات
مهم تاریخ اسلام و سیر تاریخ تدوین حدیث و مطالب مهم دیگر را خود از کتاب استفاده خواهند کرد. کتاب «امام راحل و فقه سنتی» با ویرایش دقیق فنی و رسم الخطی همراه با فهرست تفصیلی موضوعات و فهرست اعلام چاپ شده است. مطالعﮥ این کتاب را به همﮥ علاقه‌مندان به معارف اسلامی توصیه می‌کنیم.
حضورج. 8صفحه 296