فرهنگ عاشورا در شخصیت امام از دیدگاه اریکسون
دکتر احمد بخشایشی اردستانی
نام امام خمینی(س) قرین با واژه های عمیق همچون مقولۀ وجدان کار، آزادیخواهی و مقولۀ همسانی اخلاق فردی با اخلاق اجتماعی است. عصارۀ پیام امام، هماهنگ سازی وجهه ذهنی و مطلوب جامعه با وجهه عینی آن، یعنی ایجاد بسیج در بین توده ها به مدد تیپ شخصیتی قیام گر، می باشد. این دیدگاه در چند فراز تحلیل شد است:
1- امام(س) با توجه به تیپ مدیریتی خود در جهت معنایی بخشیدن به وجهه ذهنی جدید، شکافی افقی بین فرهنگ عمومی با حکومت پهلوی ایجاد نمود که بحران مشروعیت نام دارد.
2- حضرت امام(س) ولایت فقیه را به صورت یک رهیافت ایدئولوژیکی معرفی می کند.
3- امام با احیای سنت گسستۀ عاشورا، نشان می دهد که دین می تواند ابزاری به نام حکومت را در دست داشته باشد.
به این گونه امام(س) به گونۀ رهبر، الگو و نمونه برای یک ملت ظهور می کند. اسوه و مقتدی بودن برای نظام و مملکت و مردم در گرو وجود نوعی شخصیت سالم است که تجلیات آن از دیدگاه «اریکسون» آرامش درونی، احساس کارایی، امیدواری، وفاداری، احساس عشق و ارادۀ هدفمند می باشد؛ این موارد در شخصیت امام(س) به روشنی هویدا است.
همسان سازی مقولۀ دین و سیاست از جمله ویژگیهای اندیشه ها و سلوک امام در این وجهه نظر است. امام در واقع با ایجاد جمهوری اسلامی به نوعی سیاست را مهر شخصیتی و هویتی می زند، تا جامعه ای هماهنگ و با هویت دینی تبدیل نماید.
4- کنار آمدن امام با مرگ به عنوان یک پدیده خودآگاه با حالتی آرام وقلبی مطمئن از ویژگیهای یک نوع شخصیت آرمانی است که به سیاست جامعه مهر شخصیتی می زند.
کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 208