مبانی عقیدتی و زمینه های اجتماعی و سیاسی نهضت عاشورا

‏ ‏

‏ مبانی عقیدتی و زمینه های اجتماعی و سیاسی نهضت عاشورا

‏ ‏

‏احمد الواسطی‏

‏ ‏

‏نهضت عاشورا به دلیل ویژگیهای خاص خود، به مثابۀ مشعلی است که راه جاویدان رسالت ما روشن و مشخص می کند، این نهضت دارای سه بعد به هم پیوسته عقیدتی، اجتماعی و سیاسی است. هر کدام از این ابعاد سه گانه، نیازمند بررسی عمیق تاریخی است.‏

‏در بعد عقیدتی نهضت عاشورا، آنچه باید توجه داشت، این است که بر خلاف تصور عده ای، واقعۀ عاشورا دنبالۀ یک خصومت تاریخی بین بنی هاشم و بنی امیه نیست، بلکه ریشه ای عقیدتی و دینی دارد. مسلمانان در مسئله تحلیل نهضت امام حسین(ع) از بعد اعتقادی دو دسته می شوند:‏

‏دسته اول مسلمانانی هستند که اعتقادی به ولایت کامل معصومین(ع) ندارند، ایشان به علاقۀ حضرت رسول اکرم(ص) به امام حسین(ع) اقرار می کنند و امام را متقی ترین و متعبد ترین مردم نسبت به سنت رسول اکرم(ص) می دانند و در روایاتی از حضرت رسول(ص) پیش بینی واقعۀ طف را تأیید می کنند.‏

‏دستۀ دوم معتقدین به ولایت کاملۀ معصومین هستند. این دسته رفتار و عملکرد ائمه هدی و از جمله امام حسین(ع) را بر اساس تکلیف ایشان می دانند. تک تک جزئیات این حادثه معنی دار بوده و هر امامی نیز که در شرایط امام حسین(ع) بود دقیقاً چنین عمل می نمود. حرکت و قیام امام حسین(ع) جهت احیای امر به معروف و نهی از منکر بود و حکومت را نمی خواست الّا برای اصلاح امور و دعوت به حق و دفع باطل.‏

‏در بعد اجتماعی و انسانی نهضت عاشورا به عنوان یک الگو و درسی برای مبارزات ظلم ستیزانه، حتی در عصر حاضر مطرح است. پاکی و تقدس نیت قیام، پرسوز و گداز بود.وفایع آن و فطری و انسانی بودن دعوتش آن را به یک واقعۀ دائمی و جاویدان تبدیل کرده است. ‏


کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 185
‏و نهایتاً در بعد سیاسی، ایجاد یک انحراف اساسی در حکومت اسلامی و تبدیل شدن آن به یک حکومت موروثی انگیزه ای دیگر برای این قیام است. سرپیچی از بیعت با کسی مانند یزید بن معاویه و تن ندادن به ذلت به عنوان یک اصل اساسی در این قیام مطرح است. به علاوه مشروعیت خلافت بنی امیه در نظر عموم مسلمین باید زیر سؤال برود.‏

‏این قیام روح مخالفت با نظام حاکم، مقاومت و پایداری را در مسلمین ایجاد نمود. مرکز این قیام باید در جایی در قلب حکومت اسلامی باشد و این محل عراق و شهر کوفه است، باید احساس مسئولیت مبارزه با ظلم در مردم مسلمان ایجاد شود و چنین مقصودی در ابعاد گسترده با یک چنین قیامی ممکن شد.‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

 

کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 186