پژوهشی دربارۀ یک شعار معروف «انّ الحیاة عقیدة و جهاد»
عنایت الله مجیدی
عبارت آشنای « انّ الحیاه عقیده و جهاد » به صورت یک شعار در آمده است و گروههای مختلف با ایدئولوژیهای متفاوت از آن سود جسته اند. باید روشن شود که آیا ابتساب این جمله به امام (ع) مبنای استواری اری یا خیر؟ و اینکه آیا مفهوم این عبارت منطبق بر مبنای و اعتقادات اسلامی هست؟
در ابتساب این قول آرایی وجود دارد مبنی بر اینکه این قول به فرد خاصی منسوب نیست، یا اینکه بدون ارائه سند به امام (ع) منسوب می شود، یا اینکه قطعاً این قول از امام نیست و در نهایت اینکه این عبارت از یکی از نویسندگان مصری است.
آنچه مسلم است این است که این عبارت فاقد سند تاریخی است و قطعاً از امام (ع) نیست بلکه مصراع یک بیت است :
قِق دون رأیک فی الحیاه مجاهداً انّ الحیاه عقیده و جهاد
که به شوقی، شاعر مصری منسوب است و به این معناست که : در زندگی نسبت به عقیده خود استوار و پابرجا باش و به جهاد نیز برخیز که زندگی عقیده (آرمان مقدس) و جهاد است.
در باب انطباق آن با موازین اسلامی دو گونه برداشت متمایز وجود دارد. اول آنکه با توجه به معنای اصطلاحی « جهاد » مراد گویندۀ این عبارت از عقیده، «عقدۀتوحید» و از جهاد، «جهاد دینی» بوده است. دوم آنکه بر اساس معنای لغوی کلمات «عقیده» و «جهاد»، عقیده و مبارزه به طور عام منظور است، نه عقیده ای خاص. اما در اسلام مفهوم زندگی، با ایمان داشتن به خداوند یگانه و تلاش در راه جلب رضای او «مقدس» است و لا غیر.
کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 146