عاشورا مثل اعلای ابتلاء، انتخاب و ایثار در فلسفۀ وجودی انسان
دکتر مهدی دهباشی
بر سر آنیم که ابعاد تکوینی این حادثه را در رابطه با فلسفه وجودی انسان در جهان و نقشی که بازیگران اصلی آن تراژدی، در صحنه عاشورا ایفا کردند، با عنایت به فلسفه ابتلاء در قلمرو انسان و طریقۀ گزینش او در محدودۀ عرفان عملی سخن گوئیم و در جهت ارائه بعضی رموز و سمبل ها و آثار معنوی آن در اعتلا و تکامل معنوی انسان، طی قرون، به اجمال به تحلیل بپردازیم.
شاید بتوان گفت مهمترین شعار نهضت عاشورای حسینی (ع) اعتلای آیت الهی وحدت کلمه وحدت و توحید در جهت معرفی و تحقق همۀ ابعاد وجودی انسان در طی قرون گذشته و آینده باشد.
عاشورا در تاریخ انسانی،فلسفۀ علمی و عملی تاریخ را با ابعاد وجودی انسان در راه جهاد و مبارزه با موانع رشد و تکامل انسانها، به اندیشمندان جهان آموخته است. این موانع رشد می توانند هم بیرونی (در حوزه جهاد اصغر) و هم درونی(در میدان جهاد اکبر) باشند. حال در هر زمانی یا مکانی که باشد. «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا». به همین جهت کربلا و عاشورا، در فلسفۀ ابتلاء و نبرد انسان با تمام مظاهر ضد انسانی، مکان و زمان معهود نیست، بلکه این دو – که ظرف تحقق آرمانهای انسانی بوده و موقوف به شرایط خاص انسانی اند – می توانند توسعه یابند.
در تاریخ ابتلاء انبیاء و اولیاء، نه ذبح اسماعیل تحقق یافت و نه قتل مسیح، هر دو نمایشی از ذبح و تصویر نامرئی از قربانی بودند. اما شهادت حسین (ع)، هر دو تصویر را با سیر و سلوک معنوی و مجاهدت امام (ع) و یاران با وفایش، به منصۀ ظهور گذاشت.
از این است که حسین (ع) وارث همۀ انبیاء است و لذا کربلا مکان مطلق و عاشورا زمان مطلق ظهور و تجلی قیام انبیاء و اولیاء در برابر طاغوتیان همۀ مکانها و زمانها در
کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 78
تاریخ انسان است. با این بیان، عاشورا مثل اعلای ابتلاء، انتخاب و ایثار در فلسفه وجودی انسانها در طول تاریخ خواهد بود.
کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 79