اصول روش شناخت نهضت عاشورا و علم امام (ع) به فرجام خویش
علامه محمدتقی جعفری
کشتی نجات آدمیان بر روی قطره اشکی مقدس که برای حسین (ع) ریخته می شود می گذرد. عاشورا حادثۀ بزرگی است در تاریخ انسان که برای شناخت و داوری صحیح در مورد آن باید اطلاعات کافی از وقایع آن، اصول ثابت و کلی حاکم بر آن و توان دریافت طعم واقعی آن اصول و ارزشها، داشت. اما متأسفانه محققان و تحلیلگران تاریخی حق اهمیت و عظمت آن را به جای نیاوردند، که می توان علل عمدۀ آن را، ابعاد بسیار متنوع آن، عوامل تاریخی و رویدادهای همزمان مرتبط با آن و لزوم تجدید نظر در معتقدات شخصی محقق در صورت شناخت همه جانبۀ حادثه کربلا دانست.
به علاوه در این واقعه، یک طرف (امام حسین (ع) و یاران او) حق محض و طرف دیگر (یزید و یزیدیان) باطل محض بودند. در این حالت بی طرف ماندن برای یک محقق امکان ناپذیر به نظر می رسد.
آیا امام حسین (ع) می دانست که در این قیام بزرگ شهید می شود ؟ برخی معتقدند در ابتدا ایشان نمی دانست، و برخی می گویند امام (ع) از شهادت خویش خبر داشتند. آنچه معلوم است این که مواردی که رسول اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) از غیب خبر داده اند، بسیار فراوان است. در مورد نظریۀ دوم دو سئوال وجود دارد : با وجود علم به شهادت آیا ورود به آن حادثه مشروع است ؟ و آیا علم به کشته شدن در یک حادثه، چگونه می تواند با فعالیت و اندیشه های مربوط به زندگی و رسیدن به هدف در آن حادثه سازگار باشد ؟
علم یک انسان رشد یافته به بقای زندگی رد یک زمان معین، یا علم او به مرگ یا شهادت در یک زمان معین، علم مطلق نیست چرا که این نوع از آگاهی مختص خداوند است.
با احتمال مربوطۀ فوق، امام حسین (ع) به مدد علم امامت خویش (یعنی علم مخزون
کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 43
الهی که منشأ بداء است) اسلام را در خطر نابودی به وسیلۀ خدانشناسان ضد بشر می دید، اگرچه از دست دادن حیات قانونی (شهادت) هم مطلوب حسین (ع) بود، ولی بدیهی است که مطلوبیت شهادت در درجه بعد از به ثمر رساندن قیام که با حیات قانونی صورت می گرفت، قرار داشت.
کتابچکیده مقالات کنگره بین المللی امام خمینی(س) و فرهنگ عاشورا 11 تا 12 خرداد 1374، تهرانصفحه 44