عاشورا از دیدگاه تاریخ

‏‏عاشورا از دیدگاه تاریخ‏

‏‏دکتر پرویز اذکایی‏

‏‏ ‏

‏‏قدیمی ترین مقتتل حسین (ع) از مخنف لوط بن یحیی ازدی اخباری کوفی شیعی (ا 157 ق) است.که علاوه بر ثقات راویان واقعه، از هشام کلبی اخباری معروف هم روایت کرده است.‏

‏‏عاشورا، کلمه ای است عبرانی معرب از ((عاسور)) (با پساوند آرامی) به معنای دهم ماه تشری یهود.‏

‏‏دربررسی های تاریخی لازم است به این نکته توجه شود که متون تاریخی دربرخی موارد با آنچه اکنون مشهور است، تفاوت دارد. به عنوان مثال، مسعودی اعتقاد دارد، روز عاشورا در روز جمعه اتفاق افتاده و امام حسین (ع) همراه با شش فرزند دیگر پدرش و جمعاً هشتاد و هفت تی در آن به درجه شهادت رسیده اند. ‏

‏‏اما همه مورخان اسلامی و محققان معاصر دراین خصوص اتفاق نظر دارند که خونخواهی امام حسین(ع) به نوبه خود، مبدأ جنبش های شیعی (سیاسی – اجتماعی) در تاریخ اسلام و ایران شد.‏

‏‏در اساطیر ایرانی سیاوش اسوه مظلومیت و پاکی است و افراسیاب اسوه قوی دست دنیادار و در نهایت پیروزی با حقیقت است. دنیای فانی، جنت افراسیاب و جهنم سیاوش است و آخرت باقی، به عکس. اما امروز دیگر او را درمقام آن برگزیده ای که با رسالتی آسمانی روزگار رادگرگون کند، نمی دانند و مسلمان ایرانی در آب و هوای سنتهای اساطیری و فرهنگی خود می روید.، متحمل است که سیاوش را درچنین مقامی احساس کند. این است که سیاوش بدل به حسین بن علی (ع) شهید کربلا می شود، زیرا سنت شهادت و سوگواری برای سیاوش، ظرفی بهتر از اسطوره حسینی(ع) نمی یافت.‏

‏‏واقعه عاشورا حسینی به مثابه یک ((تراژدی)) تاریخی بذاته متضمن قوانین عام و ‏

‏‏‎

‏‏درمورد عزاداری عاشورا نیز باید گفت، اساساً این گونه عزاداری منشأ بابلی دارد، به عبارت دیگر سرچشمه آیینی آن، عراق جنوبی یا همان ناحیه باستانی کلده وکربلا و کوفه است. تعزیت حسینی (ع) و رسم سوگواری شیعیانه، همانا از طرف کین خواهان و دوستداران امام شهید(ع) واقع شد، که اکثراً ایرانی تباران یا موالیان ایرانی شهر کوفه بودند. هم آنان بودند که ((خون)) سیاوش و حسین را به ((کین)) و ((کار)) ایشان را به ((ثار)) بدل کردند.‏