سخنرانی دکتر همایون نعمتی

‏‏ سخنرانی دکتر همایون همتی‏

‏‏دکتر همایون همتی در سخنرانی خود دربارۀ پیوند دین و ادبیات به این‏‎ ‎‏موضوع اشاره می کند که در جامعۀ ما از دیدگاه شناخت شناسی، تحقیق و‏‎ ‎‏پژوهشی جدی صورت نگرفته است و به این خاطر برخی، دین را دشمن‏‎ ‎‏ادبیات دانسته اند و از عدم نسبت بین آن دو سخن گفته اند. فقط وابستگان‏‎ ‎‏پست مدرنیسم از نسبت سیاست و ادبیات یاد کرده اند؛ حال آنکه از پیوند‏‎ ‎‏عمیق دین و ادبیات صحبتی نکرده اند.‏

‏‏وی ادبیات را به معنی عام «هرگونه نوشته ای که تخیل، زیباشناسی و‏‎ ‎‏خلاقیت در آن وجود داشته باشد» می داند و شعر را «تخیلی پیراسته» تعبیر‏‎ ‎‏می کند و معتقد است که عارفان با قوۀ خیال می توانند چیزی را خلق کنند که‏‎ ‎‏نقش دین به عنوان مجموعه ای از «نمادها، آیین ها، اسطوره ها و ...» در این‏‎ ‎‏تخیل پیراسته و زیباشناسی بسیار بارز است. تا آنجا که امیرالمؤمنین‏‎ ‎‏حضرت علی(ع) می فرماید: «ما امیران ملک سخنیم».‏

‏‏‎

‏‏1- از صفات خداوند متکلم بودن است. در ادیان توحیدی خدا سخن‏‎ ‎‏می گوید و خطاب به کل مردم «یا ایها الناس» دارد و در قالب شریعت با‏‎ ‎‏پیامبران گفتگو می کند.‏

‏‏2- در ادیان مختلف، متون مقدسی وجود دارد که دارای استدلال و‏‎ ‎‏معناست و آدمی را مورد خطاب معنادار قرار داده است، به گونه ای که‏‎ ‎‏اتمام حجت می شود.‏

‏‏3- ما وحی را یک رویداد و یک تجربۀ نفسانی مانند مسیحی ها نمی دانیم.‏‎ ‎‏وحی یک رویداد درونی و تجربه ای در ارتباط انسان و خداست؛ اما در عین‏‎ ‎‏حال برای وحی یک بُعد معرفتی هم قائلیم که بینش ها و نگرشهای مبدأ‏‎ ‎‏شناسی، معادشناسی و حتی پیامبرشناسی را تفسیر می کند. وحی فقط‏‎ ‎‏عروج روح و اتصال روحانی نیست، بلکه تجربه ای قابل انطباق و تبیین‏‎ ‎‏است.‏

‏‏4- در کنار دین، تولید ادبیات و قطعات ادبی وجود دارد که ادبیاتی است‏‎ ‎‏نگارشی و بر دلالت سخن گفتن شکل می گیرد. کتابهای دینی و پندهای‏‎ ‎‏بزرگان؛ از قبیل نهج البلاغه از این گروه است.‏

‏‏5- در آخر اینکه مطالعه دین بدون مطالعۀ ادبیات محال است؛ زیرا‏‎ ‎‏بزرگان ما گاه در قالب شعر به تفسیر قرآن پرداخته اند. حال اگر زبان عربی‏‎ ‎‏را هم کنار بگذاریم، چگونه می توان بدون دانستن ادبیات به مطالعۀ دین‏‎ ‎‏پرداخت؟‏

‏‏دکتر همتی با اشاره به این موضوع که البته «دین بُعد فرا زبانی نیز دارد»‏‎ ‎‏سخنرانی خود را به پایان برد.‏