امام خمینی، ولایت فقیه و انقلاب اسلامی
تحلیل دو کتاب خارجی
زهرا کریم بیگی
اشاره:
همان گونه که قبلاً به اطلاع خوانندگان گرامی رسیده است آراء و اندیشه های امام خمینی و انقلاب اسلامی ایران یکی از مهمترین عرصه های تحقیق و بررسی در عرصه جهانی است و کتابهای متعددی در این مقوله نوشته شده است که این سیر همچنان ادامه دارد. مجلۀ حضور در مقاطع مختلف نسبت به معرفی یا نقد و تحلیل بعضی از این کتابها پرداخته است و در این شماره نیز تحلیل دو کتاب «ولایت فقیه امام خمینی و انقلاب اسلامی» نوشته افضل حیدر و «امام خمینی روح الهام بخش اسلام» نوشته سید جعفر الساقون به نظر می رسد.
حضورج. 22صفحه 174
ولایت فقیه امام خمینی و انقلاب اسلامی
نویسنده: سید افضل حیدر
•ولایت فقیه امام خمینی و انقلاب اسلامی
•زبان انگلیسی
•نویسنده: سید افضل حیدر
•ناشر: GAUTAM لاهور پاکستان
•آشنایی با نویسنده:
سید افضل حیدر، وکیل عالی رتبه ی دیوان عالی پاکستان در پانزده آگوست 1947 میلادی سعادت مشاهده ی تشکیل کشور مستقل پاکستان را داشت. وی ناظر مبارزه های مختلفی، اعم از دموکراتیک و مذهبی، طی یک دوره ی چهل ساله در تاریخ سیاسی پاکستان بوده است. او در مقام رئیس منتخب کانون وکلای کشور پاکستان و عضو هیأت وکلای دیوان عالی لاهور نقش فعالی در مبارزه برای برقراری دموکراسی و تأمین قانون و احیای حقوق اساسی بشر داشته است. حرکت قهرمانانه ی مردم ایران به رهبری امام خمینی، تأثیر بسیار بر وی نهاد. آقای حیدر سخنرانی های متعددی در پاکستان و کشمیر آزاد درباره ی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی ایراد کرده است. بسیاری از مقالات ایشان درباره، انقلاب اسلامی طی دهه گذشته در مطبوعات داخلی پاکستان به چاپ رسیده است. مصاحبه های وی نیز در سطح ملی و بین المللی از رسانه ها پخش شده است.
کتاب «ولایت فقیه امام خمینی و انقلاب اسلامی»، حاوی بیست و سه فصل است و در آن مباحثی چون تفکر سیاسی اسلام، حکومت اسلامی، وراثت زمین، قانون اساسی و امام خمینی و عاشورا، جنگ تحمیلی، سفر آیت الله خامنه ای به پاکستان، چند روزی در ایران، نقش علما، جهاد اکبر، امام خمینی، نگاهی کوتاه به تاریخ ایران و... مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در مقدمه از تاریخ، فرهنگ و مذهب که دو ملت ایران و پاکستان را در یک پیمان برادری بهم پیوند می دهد یاد کرده و تاریخ را گواه این ادعا می داند. به نظر وی دو ملت به دفعات همبستگی و اتحاد خود را در بینش و نگرش نسبت به مسائل جهانی ابراز نموده اند و مبارزه سیاسی علیه حکومت غیر منتخب ظالم و ستمگر، میراث مشترک دو کشور است. با وجود این مردم پاکستان به نظر نویسنده، از علل، اهداف و تبعات رویداد عظیم انقلاب اسلامی که به رهبری قدرتمند امام روح الله الموسوی خمینی صورت گرفت به درستی آگاه نیستند. وی از تلاش آشکار دستگاه تبلیغاتی غرب به منظور دور نگه
حضورج. 22صفحه 175
داشتن مسلمانان سنی از درک ریشه ای جنبش اسلامی و در راستای اعمال نفوذ بر فعالان سیاسی کشورهای مسلمان ابراز تأسف کرده و متذکر شده است که این واقعیت به قوت خود باقی است که این جنبش – انقلاب اسلامی ایران – حرکتی در جهت تحقق اهداف انقلابی اسلام بر پایه اصول صریح اعلام شده در قرآن کریم و سنن بوده و هست و چنین افزوده: «ریشه تمایز انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی را باید در تاریخ جست. این جنبش، نه واکنش به تغییر قدرت و یا کوششی برای واپس گرایی ملت به زمانهای پیشین است، که تداوم و حیات دوباره بخشیدن به اصول و ارزش هایی است که 1400 سال پیش توسط اسلام معرفی و از طریق رسول اکرم(ص) ارائه شده است که به مقتضای مصلحت به فراموشی سپرده شده اند.» نویسنده سپس به علل و عوامل مؤثر در طرح پرسش های پیچیده ای پرداخته است که در ابعاد سیاسی و اقتصادی، علت و دلیل ظهور و خیزش جنبش ها و نهضت سیاسی و مذهبی در دنیای اسلام شده است.
در این کتاب برای درک نقش امام خمینی در مقام رهبری انقلابی بر پایه ی اصول اسلام تلاش شده است. نویسنده انگیزه خود را در نوشتن این کتاب چنین بیان می کند: «فقدان تحقیق و تحلیل جدی پیشرفت های سیاسی ایران در طول سده گذشته و کمبود مطالب چاپ شده درباره امام خمینی و انقلاب اسلامی در پاکستان و نیاز به اظهارنظر درباره این واقعه مهم در تاریخ معاصر مرا به طرح مطالبی در قالب این کتاب – برای خوانندگان علاقه مند – بر انگیخت. این کتاب نه تاریخی درباره انقلاب اسلامی و نه گزارش و شرح دقیقی از نقش امام خمینی در جنبش ایدئولوژیک است، که تقدیری خاضعانه از امام است.»
تردیدی نیست مجموعه مقالات حاضر گواه روشنی بر این مدعاست. این مجموعه شامل بیست و سه مقاله است. در این کتاب افزون بر مقالات، فهرستی از شاگردان امام تدوین و ضمیمه شده است. همان گونه که مؤلف و ناشر اشاره کرده اند، بدان جهت که کتاب از مجموعه ای از مقالات تشکیل یافته است، دارای مطالب تکراری اجتناب ناپذیری است. از کاستی های دیگر کتاب، پراکنده گویی در بعضی مقالات است که در پاره ای اوقات موجب مغشوش شدن مطالب شده است. ولی در مجموع، حاوی مطالبی صحیح در مورد انقلاب و ایران است.
علاقه ی نویسنده به اسلام، امام خمینی، ایران و اتحاد مسلمانان قابل لمس است. اجتناب نویسنده از انتقاد سازنده یا ناشی از محافظه کاری وی است و یا به علت علاقه ی وافر او به اسلام و انقلاب اسلامی است. اطلاعات داده شده درباره پاکستان و احزاب سیاسی آن بسیار کم و در حد کلی گویی
حضورج. 22صفحه 176
است، ولی در مجموع، تصویری روشن از اوضاع مذهبی و سیاسی زمان ارائه مقالات به دست می دهد. نویسنده از نثری ساده، ولی قوی، برای بیان منظور خود استفاده کرده است. متن انگلیسی آن رسا و روان است که ریشه در تحصیلات وی دارد. اگر پراکنده گویی در پاره ای از مقالات را نادیده انگاریم، برای خوانندگان انگلیسی زبان جذاب است. در این کتاب سعی بر بررسی جوانب متفاوت شده است.
خلاصه مقالات کتاب
مقاله اول:
این مقاله با یاد امام خمینی که طی حیات پر برکت خویش – به نظر نویسنده – شاهد به تحقق پیوستن ولایت فقیه بر مبنای حکومت اسلامی از طریق جنبشی ایدئولوژیک طی یک دوره ی پانزده ساله بود آغاز شده است. نویسنده درک و شناخت و ارزیابی صحیح وقایعی را که در ایران اتفاق افتاده است را با تعمق و بازنگری بنیاد فکری انقلاب اسلامی ایران از طریق تأمل در زندگی و کار امام خمینی میسر دانسته است.
نویسنده سپس به مفهوم دین و تفاوت آن با شریعت پرداخته است. بدان جهت که بدون این ویژگی اسلام – آخرین پیام الهی خداوند – همسان دیگر مذاهب شده و حوزه آن محدود به آیین های عبادی خواهد شد. حال آنکه شکوه وحی و مکاشفه دین در ارزشهای بنیادینی که این رشته آیین های محدود عبادی القا و اعمال می کند نهان شده است. ارزش هایی که شایستگی ذاتی انتقال به نسل های آینده را بدون کوچکترین تغییر به واسطه ی شرایط گوناگون را دارند. و یاد آور می شود که، شریعت رابطه بین بشر و خالق وی را به گونه ای کلی در بر نمی گیرد، بر عکس، اسلام، بشریت را با دیدی کلی می نگرد و نجات و رهایی بشر را محتمل دانسته و خواهان پیشرفت بشریت بسوی اهداف عالی است و چنین ادامه می دهد، فلسفه سیاسی ای که توسط امام خمینی اعلام شد پایدار و مترقی است. ایشان در مقام یک مجتهد، اسلام را از بعد اصول سیاسی – اجتماعی آن به گونه ای ترجمه و تفسیر نموده که متفاوت از مکاتب و حوزه های فکری دیگر است. امام خمینی متفکری سیاسی و متمایز در تاریخ اسلام است که تفسیر ایشان تأیید اکثریت قریب به اتفاق مردم ایران را همراه با پذیرش گسترده جهانیان به دنبال داشت. در نتیجه برای درک تفکر امام خمینی، نویسنده نگاهی اجمالی به آنچه که مکاتب و حوزه های فکری در یک هزار سال گذشته عرضه داشته اند و معرفی مختصر برخی از افراد برجسته ای که جهان اسلام به دنیا عرضه داشته همچون فارابی (870 - 950 م)، نظام الملک طوسی (1017 – 1091 م)، کیاکاوس (1021 – 1801 م)، غزالی (1050 – 1111 م)، ابن
حضورج. 22صفحه 177
خلدون، شاه ولی... سید احمد خان، جمال الدین افغانی اسد آبادی (1839 – 1897 م)، علامه محمد اقبال (1877 – 1938 م) را ضروری شمرده و نظریات ایشان درباره ولایت فقیه را مطرح کرده است. نویسنده در پایان به امام خمینی (1902 – 1989 م) که یکی از دانشمندان برجسته، در زنجیره متفکران سیاسی مسلمانان است، و برداشت ایشان از حکومت اسلامی – که در جمهوری اسلامی ایران جایگاه خویش را یافت – پرداخته و برای درک بهتر و اهمیت موضوع بخش هایی از کتاب «حکومت اسلامی» امام خمینی را ضمیمه نموده است.
مقاله دوم: «حکومت اسلامی» صفحات (31 – 41)
نویسنده در این مقاله حکومت اسلامی را مورد بررسی قرار داده و بحث را چنین آغاز می کند نظام حکومتی بر مبنای احکام اسلام افکار اندیش مندان مسلمان را در دوران های مختلف تاریخ به خود جلب کرده است. در این راستا، امام خمینی معتقد است، باور داشتن هر نظام اجتماعی – سیاسی که بر مبنای قرآن کریم و سنن معصومان نباشد به منزله رد اصول حکمرانی اسلامی است. امام خمینی همچنین ایمان به این اصل قرآنی دارد که سنت های اسلامی محدود به دوره ای خاص نیست و احکام اسلام قابلیت اجرا در هر زمانی را داشته و برای نسل خاصی، ملت یا محدوده مرزی ویژه ای، وضع نشده اند. نویسنده بر ارزش بسیار این وجه اسلام تأکید ورزیده و در مبحث ختم نبوت و پیامبری چنین ادامه می دهد: حضرت محمد(ص) علاوه بر ارائه احکام اسلام، اصول و رهنمودهایی برای دستیابی به اهدافی از جمله: پیشرفت بشر، ترقی، صلح جهانی، رهایی از فقر و نیازمندی، نابودی و محو هراس های اجتماعی – سیاسی و تفاوت های
حضورج. 22صفحه 178
کلی اقتصادی، عرضه نموده اند. از جوانب خاص قرآن کریم در مقایسه با سایر مذاهب عصر معاصر، توجه عمیق قرآن کریم به اصول اصلاح اجتماعی، در قیاس با اعمال احکام مذهبی فردی و یا رستگاری فردی دیگر مذاهب است. اسلام پیروان خود را به تفکر و ژرف اندیشی، سؤال و تحقیق و تحلیلِ، نه تنها واقعیت های تاریخی که دعوت به تلاش برای تسخیر کهکشان ها و ناشناخته ها می کند، قرآن کریم پیام خود را محدود به آیین های عبادی یا رستگاری فردی نکرده است این مسئله در سوره ی اعراف به روشنی درک و احساس می شود. نویسنده از آیات مختلف سوره های رعد و آل عمران کمک جسته و چنین ادامه می دهد. رسول اکرم در بیانیه مدینه یک سلطنت یا حکومت شخصی را بنیان ننهاد. ایشان نمونه ای قابل تحسین و دلگرم کننده برای نوع بشر به جای گذارد که همبستگی و اتحاد را جلوه گر ساخت. نویسنده در اینجا با یاری آیات مختلف بر بحث خود صحه گذاشته و بحث را با اعتقاد امام خمینی در عمل به وعده ی خداوند سبحان مبنی بر وراثت مستضعفان بر زمین ادامه می دهد و می افزاید این باور و ایمان به آن، انگیزه امام خمینی در بنیاد گذاری نظامی بر مبنای اصول اسلام شد. عصر حاضر در زنجیره ی دوستداران انسانیت خدمتگزاری چون امام خمینی را به بشریت تقدیم کرده است که نه تنها تحلیل علل انحطاط امت را به عهده گرفت که افزون بر آن راهی مطمئن جهت آینده ای روشن برای امت را عرضه کرد. امام خمینی انقلاب اسلامی را به پیروزی رهنمون شد. کار و زندگی ایشان در نهاد حکومت اسلامی نشان می دهد مقصود از ایدئولوژی اسلام، حفظ منافع طبقه روحانی و رجال یا یک طبقه ممتاز در جامعه نیست، اسلام خواستار رهبری بشریت به صورت متشکلی، به سوی خداوند است و مسائل مملکتی باید به اشخاصی دانا و عالم سپرده شود که قادر به درک و تشخیص حق و منطبق با اراده خداوند هستند.
مقاله سوم: «وراثت زمین» صفحات (42 – 52)
نویسنده پیرامون «وراثت زمین» چنین می نویسد: خداوند کریم، بارها در زبور حضرت داود، انجیل حضرت عیسی، لوحه های حضرت موسی یا آیه های وحی شده بر حضرت محمد(ص) وعده ی خود مبنی بر وراثت مظلومان و مستضعفان بر زمین را اعلام کرده و این نکته را با نوشته و گفتار ظریف و متین پیامبران در دوران های مختلف تاریخ بشر به تصویر کشیده است. تأکید قرآن کریم تنها برای آگاهی دادن نیست که برای تشویق درست کاران است تا دریابند، جد و جهد ایشان علیه ستم کاران و ظالمان مؤثر خواهد بود. قرآن کریم قابلیت های گروهی را که موظف به آغاز
حضورج. 22صفحه 179
جنبش و در نهایت حکومت هستند، به روشنی بیان کرده و مکرراً به مشخصات کسی که باید رهبری جنبش را به عهده گیرد اشاره می نماید و از ایشان می خواهد که خدا را پرستش کنند و خدمتگزار خداوند باشند و یاور خدمتگذاران خداوند باشند. نویسنده با یاری جستن از آیه های قرآن و سنت حضرت محمد(ص) سعی بر روشن کردن بحث اختیار بشر و زمان مناسب برای رهبری سیاسی کرده و موضوع رهبری سیاسی بشر توسط حضرت ابراهیم(س) نیای پیامبران را مطرح می کند. معرفی این اصول با واقعه ساختن اولین خانه خدا و با مفهوم رهبری سیاسی بشر و رفتار اجتماعی مطلوب و صلح طلب ارتباط دارد. در آن مقطع خاص از پیامبری حضرت ابراهیم(س)، بشریت آماده ی پذیرش بینشی فراتر از زندگی قبیله ای و مرزهای قومی می شد. در اینجا نویسنده با یاری جستن و توسل به آیه های 35 تا 41 سوره ی ابراهیم و آیات دیگر سؤال وراثت زمین و رهبری سیاسی انسان برای ارشاد نوع بشر را مطرح کرده و در ادامه می افزاید: مردمی که خواهان امامت هستند باید از عهده ی آزمایش های لازم برآیند. وی از تلاش های محمد اقبال و محمد علی جناح در خصوص احیای ارزش های اسلامی یاد کرده و سپس به امام خمینی که برای اولین بار بحث حکومت اسلامی بر اساس اصول صریح قرآن کریم و سنن را بطور جدی مطرح کردند پرداخته است. و بر این حقیقت که هدف امام خمینی از حکومت اعمال خواست الهی و در نتیجه حکومت حق و نه امیال یک فرد و یا یک گروه خاصی است تأکید بسیار کرده و می افزاید: «امام خمینی با تمرکز و توسعه این محور که مسلمانان تمایل به احکام الهی دارند پیش رفته و پیش بینی می کند که امت مسلمان تحت لوای حکومت اسلامی واحدی متّحد خواهند شد. به باور ایشان در صورت اتحاد، مسلمانان قادر به تبدیل و تغییر تصویری که در دنیا از اسلام ارائه شده است خواهند بود و در نهایت از چنگ استثمار رها خواهند شد. در این مقطع امام مبحث ولایت را مطرح می کنند.» نویسنده در خاتمه به قانون اساسی ایران و خصوصیات و شرایط لازم برای انتخاب رهبر اشاره و استناد کرده و معتقد است که این مبحث مستحق تقدیر و درک و فهم قابل توجهی است.
مقاله چهارم: صفحات (53 – 61)
نویسنده در این مقاله بحث حکومت الهی را مورد بررسی قرار داده است. محور مقاله بر آنچه که اسلام از مسلمین انتظار دارد می باشد. وی چنین ادامه می دهد: حکومت اسلامی، گر چه تفسیر و توجه بیشتری را می طلبد. اما برقراری آن، هدفی غیرممکن نیست، امام خمینی نه تنها موفق به بنیان گذاری حکومت اسلامی شد، بلکه قادر
حضورج. 22صفحه 180
به اعمال ارزش های اسلامی در جامعه شد. پس با پیروی از الگوی امام خمینی دانشمندان مسلمان می توانند با هم به توافق نسبی برسند و به هدف خود نزدیکتر شوند.
مقاله پنجم: صفحات (62 – 65)
نویسنده این مقاله را نیز با به تحقق پیوستن رویای امام خمینی در بنیاد نهادن حاکمیت الهی آغاز کرده و این نکته را یاد آوری می کند که تلاش مجدانه و مجتهدانه امام خمینی و همراهی و همیاری ملت مصمم ایران – در حیطه ی روشنفکری – از اهمیت بسیاری برخوردار است. به نظر وی شخصیت امام خمینی چهار وجه مشخص دارد. اولین و مهم ترین آن از این قرار است که امام اهل علم، عمل و فلسفه است. ایشان نویسنده ای با سبک خاص خود هستند و اشعار پر مفهوم و لطیف امام خمینی مملو از عشق به خداوند است. نویسنده سپس شرح کوتاهی از زندگی امام را آورده و می افزاید: در کنار آموزش های متداول امام خمینی مراتب گوناگون تزکیه ی نفس را طی نمود و آن چنان صاحب نامی شد که پس از فوت استاد خویش به جانشینی وی برگزیده شد. در اینجا بود که قابلیت های ایشان شناخته شد. در طول تدریس بیش از دوازده کتاب نگاشت و در نتیجه ی تلاش های امام خمینی بود که مدرسه ی قم نه تنها محل آموزش های عمیق در الهیات شد که به
حضورج. 22صفحه 181
صورت مرکزی برای تزکیه ی نفس درآمد. وجه دوم از شخصیت امام در تفسیر ایشان از حکومت حق و حاکمیت الهی نهفته است که وجه تمایز امام با دیگر علما نیز می باشد. در دوران تبعید امام خمینی تئوری ولایت فقیه را توسعه وتعمیم داد. در تفکر وی جایی برای پادشاهی موروثی یا سلطنت مشروطه نبود و جمهوری از آن فرزندان پروردگار بود. وجه سوم از شخصیت پربار امام خمینی، در نقش ایشان به عنوان رهبر انقلابی مردمی منعکس است. ایشان تماس خود را حتی در تبعید با مردم حفظ کردند. وجه چهارم از شخصیت امام، ایشان را عالمی دین دار، پرهیزگار و خویشتن دار معرفی می نماید. پس از پیروزی انقلاب امام دفتری سیاسی نداشت و تغییری در روش زندگی خود نداد. نویسنده در خاتمه به عادات حسنه امام پرداخته و یادآور می شود که امام خمینی به آنچه می گفت ایمان داشت.
مقاله ششم: صفحات (65 – 72)
این مقاله پیرامون قانون اساسی و امام خمینی است. رفعت و برتری قوانین اسلامی، کانون تفکر و تعالیم امام خمینی بود. زمانی که امام اداره ی امور را بدست گرفت ایشان وظیفه خطیر وضع قانون اساسی کشور را عهده دار شد تا اصول پایه و احکام و فقه – پس از تایید مردم – تحت پوشش قانونی قرار گیرد. از این رو مجلس خبرگان خاص قانون اساسی از متخصصان و متفکران تشکیل شد و چهار چوب و پایه ی قوانین کشور در پرتو قرآن کریم و سنن را تعیین نمود. این تجربه ای بی نظیر در تاریخ بشر است. قانون اساسی ایران آخرین قانون اساسی مدون در دنیا است و البته که تاریخ قضاوت کننده نهایی خواهد بود. قانون اساسی ایران و ضمیمه قانون اساسی، با یاری جستن از اصول ذکر شده در سوره های قرآن تدوین شده است. نام این سوره ها و آیات در مقاله ذکر شده است. نویسنده بر مسئولیت سنگینی که عبارت «اسلامی» در قوانین اساسی ایران و پاکستان بر دوش فقها در معنی کردن گسترده ی ایدئولوژی نهاده، تأکید ورزیده است. اختتام مقاله شامل تکرار بخشی از مقالات پیشین است، بعلاوه بخشی دیگر که قانون اساسی مکتوب در مدینه را مطرح کرده و سپس به پرسش حق و حقوق غیر مسلمان در جامعه اسلامی پرداخته است.
مقاله هفتم: «عواقب ایدئولوژی» صفحات (73 – 77)
نویسنده در این مقاله به رسالتی که امام خمینی بر دوش گرفت پرداخته که عبارت از تفسیر ایدئولوژیک یک فلسفه مذهبی است که اعمال حکومتی غیر دمکراتیک بر مردم در این تفکر بیگانه می باشد. و ارزش مقام انسان را محفوظ نگاه می دارد. و نهاد آن
حضورج. 22صفحه 182
حکومتی مبتنی بر حاکمیت قوانین خداوند است. جامعه ای است که الگویی برای امت مسلمان و مردم جهان خواهد بود. در خاتمه نویسنده تجربه جماعت اسلامی پاکستان و شکست آن را متذکر شده است.
مقاله هشتم صفحات (79 – 83)
نویسنده در این مقاله به تحقیق بسیار دقیق، عمیق و روشن گر استاد مرتضی مطهری در مورد کتاب سوزی عمر، خلیفه دوم – که فاصله ی میان مسلمانان را کم می کند – پرداخته است. دقت نظر و پرهیز از تعصب استاد مطهری در تحقیق مزبور تحسین برانگیز است. نویسنده هشدار امام خمینی در مورد امپریالیست ها و توطئه های ایشان را یادآوری کرده و می افزاید: کتاب استاد مطهری و تحقیق وی درباره کتاب سوزی دلیل روشنی است که هراس امام خمینی به حق بوده و باید همه ی مسلمانان را به تعمق وا دارد.
مقاله نهم: «امام خمینی و عاشورا» صفحات (84 – 88)
محور این مقاله جنبه ی قابل توجه و مهم رسالت پیامبر گرامی(ص) است، که عبارت از فعال کردن استعدادها و قابلیت های شخصی افراد و ارشاد ایشان به راه راست – در جهت تحقق آگاهی جمعی و هدایت مردم – می باشد. امام خمینی همواره زندگی امام حسین(ع) را الگوی خود قرار داده و اعتقاد راسخ داشت که امام حسین(ع) با کردار و شهادت خویش، تقدس اطمینان رسول اکرم را که فرموده بودند: «حسین از من است و من از حسین هستم» را به ثبوت رساندند. امام خمینی به فلسفه عاشورا ایمان داشتند و واقعه کربلا و عاشورا را برای حفظ
حضورج. 22صفحه 183
اسلام ضروری می شماردند.
مقاله دهم: «رستگاری و آزادی زنان» صفحات (89 – 94)
نویسنده در این مقاله به مقام زنان پرداخته است. تاریخ اسلام گواه این واقعیت است که زنان بیت پیامبر(ص) نقش فعالی در همراهی با ایشان در رسالت رسول اکرم(ص) داشتند، و به هنگام بحران ها هم چون صخره ای محکم بر پا ایستادند و در جنبه های مالی نیز کمک های زیاد و به گاهی نمودند. حضرت خدیجه مقام شاخص خود را در اسلام دارد. مقام خدیجه در حدی بود که حضرت محمد(ص) سال فوت وی را سال سوگ نامید. قرآن کریم بسیاری از سنت ها را تغییر داد و در حقوق زنان و مردان و همسران تغییرات اساسی داد. امام خمینی به نقش حضرت زهرا بارها اشاره کرده است. انقلاب اسلامی ایران بدون همکاری زنان امکان پیروزی را نداشت. در پیروزی انقلاب نسل جدیدی با نگرشی نوین متولد شد که حقوق جنس به اصطلاح ضعیف تر را رعایت کرده و با این تحول اجتماعی، استحکام انقلاب خود را تضمین می نماید. امام خمینی هیچ فرصتی را در گفت و گو با زنان از دست نداد. و به تحصیلات ایشان توجه خاص مبذول داشته و آنان را به شرکت فعال در فعالیت های اجتماعی تشویق کرد. نویسنده در اینجا به حقوق زنان پرداخته و چنین ادامه داده است: «انقلاب ایران مدیون زنان است، آنان در طراحی و سرانجام آن شرکت مستقیم و غیر مستقیم داشته اند. ثمره ی اتحاد زنان را در طول مبارزه و شجاعت و صبوری آنان را در طول جنگ تحمیلی با عراق شاهد بوده ایم که از قدرت قلم و کلام خارج است.»
مقاله یازدهم: صفحات (95 – 110)
با توجه به نیروی نهانی فوق العاده ایدئولوژی اسلامی و تبعات احتمالی، اجتماعی – اقتصادی انقلاب، اداره کنندگان کشورهای مسلمان با غربی ها هم دست شدند تا استراتژی مؤثری برای جلوگیری از انتشار افکار انقلابی – با توسل به نام گذاری هایی هم چون انقلاب شیعی، انقلاب ایران و یا ارتجاع سیاه – پی ریزی کنند. اما مسلمانان جهان با انقلاب اسلامی دست مودت دادند. ایران پیش از انقلاب و پس از آن آزمایشگاه منحصر به فرد و بی نظیری برای تحقیق و بررسی است. فضلای مکاتب گوناگون فکری می توانند رویدادها را بررسی و تحلیل نمایند. این پژوهش دقیق و عمیق می تواند مسیر آینده ی دنیای اسلام را تغییر دهد. دقیقاً بخاطر این مسئله، میلیون ها دلار صرف ایجاد مشکلات و معضلات برای دولت ایران همراه با تلاشی پی گیر برای خدشه دار کردن رهبری انقلاب شده است و می شود. از جوانب مهم این جنبش غیر مسلحانه انگیزه اتحاد و مقاومت
حضورج. 22صفحه 184
مردم در مقابله با نظام ظالم شاه است. تنها سلاح مردم، ایمان ایشان به خداوند و باور عمیق آنان به رهبری امام خمینی بود.
این مقاله از جامع ترین فصل های کتاب است.
مقاله دوازدهم صفحات (111 – 131)
نویسنده در این مبحث «تهاجم و دفاع» را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
مقاله سیزدهم صفحات (132 – 140)
این مقاله به جنگ تحمیلی اختصاص دارد. نویسنده این مقاله را با تاریخچه ایجاد عراق کنونی توسط دولت انگلیس در 1921 میلادی آغاز کرده و به شرح آغاز جنگ تحمیلی از سوی عراق پرداخته و از همکاری حکومت ها و دولت های غیر منتخب منطقه از عراق انتقاد کرده است که از ترس گسترش تفکر و اندیشه ی اسلامی انقلاب ایران راهی برای منحرف کردن افکار ملت های خود می جستند و یاد آور می شود که معاون نخست وزیر عراق در ژانویه 1981م اعلام کرد: «تهاجم عراق و جنگ ایران و عراق نه بخاطر چند کیلومتر زمین و نه برای حفظ مرزها و معاهده ی الجزایر که به خاطر آنچه ایران معرفش است یعنی انقلاب اسلامی صورت گرفت و آغاز شد.» مقاومت و ایستادگی مردم ایران در طول جنگ تحمیلی، جماعت انقلابی را با اطلاعات و نیرویی مجهز کرد که قابل پیش بینی نبود. سپس نویسنده به تجربه سفر خود به ایران جهت شرکت در کنفرانس بین المللی سال 1984 م و بازدید از مناطق جنگ زده اشاره کرده و از سخنان رئیس جمهور وقت حضرت آیت الله خامنه ای و رئیس مجلس وقت آقای حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی یاد کرده است.
مقاله چهاردهم صفحات (141 – 143)
نویسنده این مقاله را به وحدت کلمه و این که وحدت کلمه در اسلام از توحید ناشی می شود، اختصاص داده است. به نظر نویسنده، دعوت به انسانیت چیز تازه ای نیست. و امام خمینی به تعالیم قرآن کریم و اسلام عمل کرده و وظیفه ی خود را به عنوان یک مسلمان انجام داده است. و امام خمینی با ترویج ارزش های اسلامی در حقیقت این وظیفه را به نحو احسن و با انگیزه برقراری حاکمیت الهی انجام داده است و در این راستا امام به واسطه ی احساسات بشر دوستانه ای که داشت مردم دنیا را به اتحاد کلمه، جهت پایان دادن به بدبختی محرومیت و بی عدالتی نوع بشر در این دنیا دعوت کرد. نویسنده می افزاید، این مبحثی است که تفکر و اندیشیدن درباره آن به صلاح مادی و معنوی همه ی ما است. وحدت کلمه ضامن پیروزی بشر است. همان گونه که توحید و بندگی خداوند تضمین رهایی معنوی ما
حضورج. 22صفحه 185
انسان ها است. دعوت امام به وحدت کلمه جای تأمل و تعمق دارد و به مسلمانان یادآوری می کند که به گستره و حوزه ی توحید و اسلام بیندیشند.
مقاله پانزدهم: «نگاهی کوتاه به حکومت شاه» صفحات (144 – 157)
در این مقاله نویسنده به صورت فشرده اما نسبتاً جامع به وقایع زمان حکم رانی شاه پرداخته است.
مقاله شانزدهم: «مبارزه با بهتان» صفحات (158 – 169)
این مقاله، پیرامون زنان و جنگ تحمیلی می باشد که با نگارشی متفاوت تکرار مطالب مقالات پیشین است.
مقاله هفدهم: «به سوی حکم رانی مطلوب و صحیح» صفحات (170 – 186)
بحث جالبی است ولی این مقاله نیز حاوی مطالب تکراری در مقالات پیشین است.
مقاله هجدهم: «گزارش سفر آیت الله خامنه ای به پاکستان» صفحات (187 – 190)
گزارش سفر آیت الله خامنه ای به هنگام ریاست جمهوری ایشان به پاکستان و نیز راجع به سیاست های خارجی ایران است.
مقاله نوزدهم: «در چند روزی در ایران» صفحات (191 – 201)
گزارش سفر نویسنده و برداشت ایشان از انقلاب و ایران پس از انقلاب است.
مقاله بیستم: «نقش علما» صفحات (202 – 213)
نویسنده در این مقاله به ویژگی ها و انتظاراتی که از علما می رود پرداخته که جالب و نسبتاً جامع است.
مقاله بیست و یکم: «جهاد اکبر» صفحات (214 – 224)
نویسنده در این مقاله بخشی از کتاب جهاد اکبر امام خمینی را آورده است.
مقاله بیست و دوم: «امام خمینی، شرح زندگی» صفحات (225 – 232)
این بخش شرح حال امام خمینی است.
مقاله بیست و سوم: «نگاهی کوتاه به تاریخ ایران» صفحات (233 – 245)
روز شمار وقایع مهم تاریخ ایران است.
و صفحات (246 – 250) فهرست شاگردان امام خمینی است.
صفحات (251 – 258) به مراجع اختصاص دارد.
حضورج. 22صفحه 186