امام خمینی(ره) بیداری ملت ها و تحولات سیاسی جهان
دکتر مصطفی اولیایی
1 ـ وضعیت دین در جهان پیش از قیام امام خمینی(ره)
پیش از آنکه وارد اصل مطلب شویم ضروری می نماید نگاهی به وضعیت جهان قبل از قیام حضرت امام(ره) داشته باشیم؛ که چگونه جهان از دین و دیانت فاصله گرفته بود و به این باور رسیده بود که صحبت از خدا و دین و اخلاقیات مربوط به روزگاران گذشته بوده و امروز، زمان صنعت و تکنولوژی است و دین مانع پیشرفت بشر است و به قول لنین «دین افیون ملت هاست.»
بلوک به اصطلاح شرق، به کلی دین را کنار نهاد و رسماً با آن به مبارزه برخاست. بلوک غرب هم که خود را سردمدار تمدن جدید معرفی می کرد اگرچه دین و اخلاقیات را رسماً نفی نمی کرد ولی عملاً همه چیزهایی را که مربوط به دین می شد از صفحه زندگی مردم خارج کرده بود؛ اعتقادات مسیحیت موجود و باورهای واتیکان و اعمال مدعیان رهبری دین مسیح(ع) و سایر ادیان حاکم بر جهان (غیر از اسلام) نه تنها نمی توانست مردم را به سوی دین بخواند بلکه خود عاملی دیگر جهت گریز از دین به حساب می آمد. بلوک شرق (کمونیسم) که بر قسمت های مهمی از آسیا و اروپا و بخشی از آمریکا (کوبا) حکومت می کرد با دین، جز مبارزه با آن، کاری نداشت؛ جهان اسلام هم که از نظر اعتقادی می توانست مردم را به خدا نزدیک کند؛ متأسفانه به دست کسانی اداره می شد که یا سرسپرده شرق بودند و یا نوکر غرب. عامه مردم که اکثریت آن ها را طبقه بی سواد
کتابمجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س) خرداد 1373، تهرانصفحه 213
تشکیل می داد به طور سنتی از دین پیروی می کردند و از تعلیمات عالیه اسلامی و قوانین مترقی آن اطلاع دقیقی نداشتند و نمی توانستند در مقابل «به اصطلاح روشنفکران» که عموماً یا غرب زده بودند با شرق زده، به طور منطقی از اعتقادات مذهبی خود دفاع کنند. بیشترین تلاش علمای دین هم بر این مصروف بود که از بی دین شدن توده بی سواد و عامه مردم جلوگیری کنند و به همین دلیل، فرصت دست زدن به کارهای زیربنایی را پیدا نمی کردند. آن دسته از مردم هم که با توجه به اعتقادات اسلامی گاهی دست به مبارزاتی می زدند از آنجایی که نقاط ضعف و قدرت را خوب شناسایی نکرده بودند نمی توانستند موفقیتی به دست آورند. تقویٰ پیشگان هم جز بیرون کشیدن گلیم خویش از آب کاری انجام نمی دادند؛ ولی امام غیر از آنها بود؛ آری شخصیتی برتر.
2 ـ عوامل موفقیت حضرت امام(ره):
جهان دین و دیانت و اخلاق، بی صبرانه در انتظار زمینه سازی برای تجدید حیات دوباره بود؛ بالاخره این مرد بزرگ پیدا شد؛ و او کسی جز امام خمینی نبود؛ او در دعوت پیامبرگونه خویش به سوی دین، همان راهی را دنبال کرد که انبیای الهی ـ بخصوص رسول اکرم(ص) ـ دنبال کرده بودند. موجبات و اسباب موفقیت حضرت امام(ره) در پیاده کردن اهداف مقدسش را در موارد ذیل می توان خلاصه کرد:
الف - بر خلاف سیدجمال الدین اسد آبادی که فقط به اصلاح طبقه حاکمه چشم دوخته بود، امام به طبقه خاصی توجه خود را مبذول نداشت بلکه همه اقشار مردم مخاطب دعوت او بودند.
ب - حضرت امام روشنگری های خود تنها به مسایل دینی اکتفا نمی کرد بلکه به تمامی جهات مسایل جهان اعم از: سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، همه جانبه توجه داشت و در هر مورد، نقاط ضعف و قوت را برمی شمرد.
ج - بیشتر از هر چیز، امام خمینی توجه خود را به بیداری نسل جوان و ساختن آنان از راه تقوای عملی معطوف داشت.
د - اگرچه امام، ملت ایران را به بیداری خواند ولی همیشه خطابش عام و برای تمامی عالم اسلامی و جهان بود.
هـ - امام، یک مرد دینی کامل خود ساخته بود و تمامی معیارهایی را که اسلام ملاک شخصیت معرفی می کند به طور کامل در او وجود داشت؛ با توجه به آیاتی که ذیلاً ذکر خواهد شد؛ اسلام ملاک برتری را در: دانش، جهاد و تقویٰ می داند که تمامی این
کتابمجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س) خرداد 1373، تهرانصفحه 214
خصوصیات در حضرت ایشان موجود بود.
یکی از میزان های برتری فردی بر فرد دیگر در آیه 9 سوره مبارکه الزمر (39) چنین بیان شده است:
«هل یستوِی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون ...» آیا دانشمندان و نادانان یکسانند؟
میزان دیگر در آیه 95 سورة مبارکه النساء (4) بدین گونه آمده است:
«فضل الله المجاهدین علی القاعدین أجراً عظیماً» خداوند جهادگران را بر خانه نشینان به وسیله پاداشی بزرگ برتری داده است.
و مهم ترین میزان را در آیه 13 سوره مبارکه الحجرات 49 به شکل ذیل بیان کرده است که:
«ان اکرمکم عند الله اتقاکم» گرامی ترین شما در نزد خداوند، پرهیزکارترین شماست. حال با در نظر گرفتن آیات فوق الذکر عرض می کنیم همان طور که کتاب آسمانی ما فرموده است: تردیدی نیست که دانایان بر نادانان برتری دارند و در آن شکی نیست؛ اما پیداست که به صرف دانش تنها، کمال مطلوب دست نمی دهد و بسیارند دانشمندانی که با علم صرف به جایی نرسیده اند و همین طور، جهادگری فاقد دانش و تقویٰ نیز به بی راهه کشیده می شود و به طغیان و یاغی گری می انجامد که شواهد آن در تاریخ بسیار است. وضعیت منافقین در زمان خودمان نمونه بارز آن است؛ تقوای بدون دانش و جهاد هم، اگر چه نجات دهنده است ولی بیشتر جنبه شخصی پیدا می کند؛ ولی آنجا که دانش و جهادگری و تقویٰ با هم جمع می شوند شخصیتی بارز، برجسته، کم نظیر، پیامبرگونه، علی صفت و بزرگی را چون امام خمینی به وجود می آورد که عالمی عامل، جهادگری کامل، پرهیزگاری شامل و بالاخره عارفی قابل از او می سازد و چون بر دقایق امور آگاه است و هدف را خوب می شناسد؛ هیچ مانعی نمی تواند سد راه او گردد؛ لذا تحولی بنیادین و
اساسی در جهان ایجاد می کند.
و - امام خمینی، پیامبرگونه از روان شناسی اجتماعی کاملی برخوردار بود و خوب می دانست که در کجا، چگونه باید عمل کرد.
حیات مجدد دین در جهان
امام در ابتدا، بیدارگری را از ملت ایران آغاز کرد. اما، این دعوت بیش از آن که بر اصول ملی و ناسیونالیستی متکی باشد؛ تکیه اش بر اصول مهم دیانت و اخلاق و تقویٰ و عدالت و معنویت و اصول پایدار اخلاقی، اجتماعی، عاطفی و حقوق مسلم بشری بود که
کتابمجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س) خرداد 1373، تهرانصفحه 215
هم ملت مسلمان ایران را بیدار می کرد و هم دیگر مسلمانان جهان و مظلومان و مستضعفان عالم را؛ لذا ضمن آگاه ساختن ملت مسلمان ایران و یاد دادن اصول عملی مبارزه علی فساد و تباهی به ایشان و از پا در آوردن حکومت طاغوت و جایگزین کردن حکومت عدل الهی به جای آن، نوید حیات مجدد دین، بخصوص آیین نجات بخش اسلام را با صدای بلند در جهان طنین انداز کرد؛ و این باور را در عالم به وجود آورد که تنها عامل نجات دهنده بشر از گرفتاری های آن، فقط و فقط دین است.
امام با پیام تاریخی و همیشه جاوید خود به رهبری شوروی «گورباچف» جهان کمونیسم را لرزاند، با متلاشی شدن حکومت سردمدار الحاد و بی دینی، با گذشت اندک مدتی بعد از نامه تاریخی حضرت امام و روی آوردن ملت ها به دین، جهان ناگهان دریافت که امام خمینی، چه نقش مهم و حساسی را در تاریخ عهده دار بوده است.
و ما امروزه شاهدیم که تمامی عالم اسلام ندای تجدید حیات دین سر داده و آن مردمی که سال ها تحت حکومت فشار الحاد، از دین کنار نگاه داشته شده بودند امروز از آسیای میانه گرفته تا قلب اروپا در بوسنی و هرزه گوین، به خاطر حمایت از اسلام جهاد می کنند و در سراسر جهان، مسلمانان بیدار با حکومت های فاسد به مبارزه بر می خیزند. شمال آفریقا یک پارچه شور و اسلام گرایی شده، فلسطین به پا خاسته، کشمیر ملتهب است، ازبکستان بی قرار و افغان و هند نا آرام، حجاز و اردن چشم به راه و بالاخره تمامی جهان اسلام بیدار شده است.
امام در سخنان دانشمندان عالم اسلام
3 ـ تأثیر بیدارگری حضرت امام(ره) در میان مسلمانان و آزادی خواهان جهان از دیدگاه دانشمندان متدین عالم: در اینجا ضروری می داند به سخنان دانشمندان عالم اسلام از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب جهان، در تأثیر امام خمینی در بیداری ملت های مختلف عالم اشاره ای داشته باشیم.
در نهمین کنفرانس اندیشه اسلامی که چهل و هشت ملیت از تمامی نقاط روی زمین در آن شرکت داشتند اندیشمندان بزرگ در این مورد چنین اظهار نظر کردند:
الف - شیخ محمد الکفراوی امام جمعه مسجدالاقصی از فلسطین اشغالی سخنان خود را بدین گونه آغاز کرد: «آقایان فضلا و دانشمندان، درود و رحمت و برکات خداوند بر شما باد. سلام بر شما از مردم فلسطین، تمام فلسطین از رودخانه تا دریایش، از شمالش تا جنوبش. سلام بر شما باد از کودکان فلسطین تا زنان و پیران و مردان
کتابمجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س) خرداد 1373، تهرانصفحه 216
و جوانان آنجا. درود بر شما باد از کودکان شهرهای فلسطین یعنی: حیفا و یافا و نابلس و حنین و طولکرم و از قلب جهان اسلام، شهر قدس زادگاه سرور ما حضرت مسیح، شهر بیت الّحم و سرزمین پدر پیامبران و خانه خلیل الرحمن، تا هر سنگی که با افتخار و عزت از بازگشت امت به شریعت شریف و نیک اسلام سخن می گوید و بر تحقق وعده حق در پیروزی دینش و عزت لشکریانش و به اهتزاز در آمدن بیرقش حکایت دارد؛ گویی که من اکنون در میان مسجدالاقصی و در جشن پیروزی نزدیک و طلوع آفتاب فرج موعود و آزادی نزدیک (به یاری خدا) برای شما سخن می گویم؛ من اکنون در تهران پایتخت عالم اسلام، خود را بین افراد خانواده خویش احساس می کنم.»
ایشان بعد از بحث در مورد فلسطین افزود: «از آن هنگام که حضرت امام(ره) جمعه آخر ماه رمضان را به عنوان روز جهانی آزادی قدس اعلام کردند؛ این آرزو در میان مردم فلسطین زنده شد که قضیه فلسطین، قضیه کلی جهان اسلام است و از آن به بعد موج اسلامی شروع شد و بیرق های سیاهی که از خراسان به یاری اسلام می آیند در افق ها ظاهر شد و در سایه انقلاب اسلامی ایران نسل ایمانی جدیدی در میان ملت فلسطین پرورش یافت.»
ب - پرفسور دکتر کلیم صدیقی از انگلستان چنین می گوید: «در ژانویۀ 1989، کمتر از شش ماه قبل از رحلت حضرت امام(ره) ایشان ضربه دیگری به پیشروی تمدن مادی زدند؛ در نامه ای به گورباچف رهبری شوروی، امام مرگ کمونیسم را پیش بینی کردند؛ در عرض یکسال امپراطوری پهناور کمونیسم، همچون یک بسته کارت سقوط کرد.
خشونت امام نسبت به کمونیسم، به طور مساوی نسبت به دموکراسی اجتماعی کاپیتالیسم نیز به کار می رفت؛ کمونیسم سرنگون شد... عواملی که منجر به سرنگونی کمونیسم شدند همگی در نظام های به اصطلاح کاپیتالیست و دموکراتیک نیز موجودند... بزرگ ترین پیروزی امام دین است که شوق و حرارت اصلی انقلابی اسلام را به آن برگردانده است؛ امام فقید هم چنین باعث شد افکار سیاسی مکاتب شیعه و سنی به هم نزدیک شود؛ هم اکنون اسلام در مقام شامخ تاریخ قرار دارد و غرب در حالت تدافعی است.»
ج - علامه محمدحسین فضل الله می گوید: «ضمن این که حضرت امام(س) در اجتهاد، به حفظ چارچوب فقه سنتی تکیه دارند؛ مع الوصف با درایت خاص خویش، افق های تازه ای از فقه اسلامی را به ما نشان داد و قیام به انقلابی عظیم در فقه حوزه های علمی کرد... او در فتوای بزرگ خویش نشان داد که اسلام دینی است شامل جهت زندگی
کتابمجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س) خرداد 1373، تهرانصفحه 217
انسان و حکومت عادلانه در چارچوب قانون خداوند، که به دور از استبداد و وضع قانون غیر خدایی، قادر به اداره جامعه است.
د - شریف لانگ از لهستان چنین می گوید: شیعیان لهستان در صدد تشکیل کتابخانه و مرکز ترویج دین هستند. وی می افزاید: ما مسلمانان، موفقیت های خود را مدیون پیروزی انقلاب اسلامی ایران هستیم.
هـ - عبدالهادی آونگ نایب رئیس حزب اسلامی مالزی و عضو پارلمان مرکزی مالزی می گوید: «مسلمانان مالزی در یک مسیر رو به تکامل و ترقی از فهم صحیح اسلامی حرکت می کنند و به این درک رسیده اند که هیچ عزتی برای مسلمانان نیست مگر آن چه خدا می خواهد... جمهوری اسلامی ایران، ندای دعوت به اسلام را در جهان دوباره طنین انداز کرد و این ندا به دیگر کشورها، از جمله الجزایر رسیده است و صدای انفجارآمیز آن به سراسر جهان خواهد رسید؛ مالزی به عنوان بخش جداناشدنی از جهان اسلام بی تأثیر از کل جهان اسلام نیست. در این کشور م ندای دعوت به اسلام بلند شده است و تعداد زیادی از نیروهای جوان به آن لبیک گفته اند. این ندای پیروزی اسلام در دوره معاصر است.»
و - استاد عبدالکریم الاشتر از سوریه در کنفرانس اسلامی چنین گفت: «انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی، با کمونیسم و امپریالیسم همان رفتاری را داشت که اسلام در صدر اسلام با حکومت های ساسانی و بیزانس داشت؛ زیرا اصل اسلام کی است و فراعنه هم اصلشان یکی است؛ گسترس اسلام نمایانگر پیام خداوند به عوام بود و انقلاب اسلامی ایران نیز دنباله همان است؛ اسلام در ایران حیات دوباره یافت و امام خمینی نشان داد که اسلام می تواند یک مکتب عملی باشد.»
ز - استاد فتحی یکن از لبنان می گوید: «متفکران جهان امروز، اسلام را به عنوان جایگزین قدرت های جهان و امام خمینی(ره) را از پیش گامان این قضیه می دانند. طرح اسلام به عنوان یک دین جهانی بعد از متلاشی شدن شوروی و از خلال دگرگونی های جهان اسلام از جمله قضیه فلسطین و افغانستان و لبنان و الجزایر روز به روز بیشتر به چشم می خورد... امروز در جهان غیر اسلام، مردم اسلام را می خواهند... در اسپانیا بعد از پنج قرن حکومت مسیحی، حرکت های اسلامی شروع شده است.»
ح - پرفسور جعفر رضا از هندوستان می گوید: «با اعلام پشتیبانی از امام خمینی و تشکر از مردم ایران باید بگویم که یکی از ویژگی های امام خمینی(ره) این بود که می توانست تمامی مناطق عالم اسلام را به حرکت درآورد؛ قیام امام و مردم ایران بدون دخالت قدرت های جهان، می تواند الگویی برای جهانیان، به منظور ایستادن در مقابل
کتابمجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س) خرداد 1373، تهرانصفحه 218
ابرقدرت ها باشد؛ کار امام ریشه اش در تاریخ اسلام است؛ و دنباله کار پیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) و شهدای کربلا بود؛ من عاجز از بیان ویژگی های انقلاب اسلامی بزرگ ایران هستم که الگویی از تاریخ صدر اسلام است.»
ط - حجت الاسلام شیخ عبدالمنعم الزین از سنگال چنین می گوید: «مردم از خیزش الام در زمان ما سخن می گویند و جز کوران و کران، همه این حقیقت را درک کرده اند؛ مسلمانان در خواب بودند تا اینکه رژیم غاصب صهیونیسم در قلب کشورهای اسلامی به وجود آمد؛ اما امام خمینی زنگ خطر را به صدا درآوردند و مسلمانان را از خواب طولانی بیدار کردند؛ وی فریاد کشید که ای مسلمانان شب تاریک شما پایان پذیرفته و سپیده دم سعادت شما طلوع کرده است؛ امام حکومت طاغوت را در ایران از بین برد و حکومت اسلامی را در ایران پایه گذاری کرد. الان نقش مسلمانان در جهان روشن است، جهان چشم به انقلاب اسلامی ایران دارد و برای حفظ آن با تمام توان می کوشد و امپریالیسم هم کوچکتر از آن است که به انقلاب ضربه بزند.»
ی - سلیم منصور از کانادا می گوید: «من از پایگاه صهیونیسم و امپریالیسم می آیم. ما تلاش های امام خمینی را در رهبری جهان اسلام مشاهده کرده ایم که چگونه لرزه بر اندام جهان غرب انداخته است و افتخار می کنم که به مرکز جهان اسلام (ایران) آمده ام. در میان جهان غرب هستند کسانی که سنت امام را درک کرده اند و کاملاً از آن پیروی می کنند... یکی از دانشمندان و استادان دانشگاه آمریکا می گوید: بیایید در مورد تأثیرگذاری اسلام تحقیق کنیم. زیرا اسلام بر خلاف ادیان دیگر، قدرت حکومت و سیاست دارد.»
ا ـ ی - حجت الاسلام صمدی از افغانستان می گوید: «وقتی در شب 22 بهمن رادیو اسراییل گفت: زلزله ای در ایران ایجاد شد که اسرائیل را در خطر انداخت ما را بسیار شاد کرد، هنوز بامداد بیست و دوم بهمن نشده بود که مردم افغانستان قیام مسلحانه کردند و از آن روز تا سه ماه بعد قدرت کمونیسم را در قسمت هایی از افغانستان درهم شکستند... وقتی شهید حاجی محمدعمر با شمشیر به کمونیست ها حمله می کرد به زبان پشتو گفته بود: «شما فکر کرده بودید که خمینی کسی و یاری ندارد.»
کتابمجموعه مقالات چهارمین سمینار بررسی سیره نظری و عملی حضرت امام خمینی(س) خرداد 1373، تهرانصفحه 219