امام، همراه با مردم و شناور در دریای معرفت

‏‏امام، همراه با مردم و شناور در دریای معرفت‏

‏‏ سخنرانی جناب آقای دکتر بروجردی‏

‏‏بسم الله الرحمن الرحیم‏

‏‏پنجمین سال غم امت در فراق و هجران جانگذار رهبر و پنجمین سال وجد و سرور رهبر در وصال و لقاء حق را به محضر مقدس ولیعصر روحی فداه، رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای دامة برکاته، امت مشتاق و دلاور و وفادارمان، به بیت شریف و مقدس آن بزرگوار و شما حضار محترم تبریک و تسلیت عرض می نمایم و عظمت و جلال و درخشش اسلام را در این دنیای تاریک و ظلمانی از خدای متعال خواهانم. ‏

‏‏من بحث کوتاهی را پیرامون منشأ عظمت و شخصیت والای حضرت امام عنوان می کنم درباره آن، تبیین ها، تفسیرها و دیدگاههای مختلفی ارائه شد و اینکه امام در قلوب میلیونها انسان آزاده جا گرفت و تحولی جهانی را در ابعاد مختلف ایجاد کرد. هر کسی به دنبال انگیزه و فلسفه و علت این محبوبیت و این عظمت و این تحول و این جامعیت و این گستره وجودی بود. عده ای گفتند علت محبوبیت و عظمت امام، نفوذ کلام او بوده است. عده ای گفتند نگاه عمیق امام باعث محبوبیت او شد. عده ای گفتند سیمای معصومانه و پاک امام، و عده ای عظمت امام را در بیان ساده و صادقانه و مردمی او بیان داشتند. اما برای شناخت عظمت امام، باید در نور خدا و در وادی عظمت اهل بیت علیهم السلام، شناخت خدا را جستجو کرد. ‏

‏‏ ‏

‏‏دو بنیان فقاهت‏

‏‏در یک کلام امام، انسان الهی و ولایی و ملکوتی بود و آنچه که این مرد بزرگ به دست ‏
‏‎

‏‏موضوع، چیزی است در فقاهت و مرجعیت که حکم بر آن مترتب می شود. تمام شرایط و اجزاء و زمان و کیفیت و کمیت موضوع در حکم مرجع اثر دارد و هرگونه تغییر و تحولی در موضوع، تغییر و تحول در حکم را ایجاب می کند. امام با یک نگرش وسیع و نورانی به همه حقایق زندگی بشر، نیازمندی بشر، رویدادهای بشر، مسائل و موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مردم توانستند این قافله را در وادی نور به مقصدگاه خدا برسانند. ‏

‏‏ ‏

‏‏لزوم آشنایی فقیه با مسائل جامعه‏

‏‏اگر فقیه دید باز و روشن نسبت به مسائل سیاسی، اجتماعی و رویدادهای مردم و نوآوریها نداشته باشد. آیا می تواند به گونه ای واقعی و آنچنانکه بتواند نیاز انسان را تأمین کند مشکلات و گرفتاریهای مردم را سر و سامان دهد. خود حضرت امام دیدگاهش این است کسی که از زمان و ماجراهای آن دور باشد و از قدرت تصمیم گیری در زمینه مسائل مورد نیاز و درگیر جامعه بی بهره باشد اگر چه در علوم رایج حوزه ها اعلم باشد حق دخالت و فتوا دادن در این امور سیاسی و اجتماعی را ندارد. ‏

‏‏امام در این محورها تلاش کردند تفکیک دین از سیاست که - سالیان دراز سایه گرفتاری بر سر مسلمین افکنده بود و - اکنون در کشورهای اسلامی، استکبار با همین مستمسک که دین را از سیاست جدا کرده است رهبر مذهبی مردم را از مسائل سیاسی و اجتماعی به دور نگه داشته است و مردم در مسجدالحرام و در مسجدالنبی به جز ذکر و عبادت چیز دیگری را جایز نمی دانند. در زمینه مسائل سیاسی و اجتماعی بدین گونه استکبار سالیان سال بر ارزشها و میراث آنان تاخته و تاراج کرده است. امام بین دین و ‏
‏‎

‏‏«لایلاف قریش ایلافهم رحلة الشتاء و الصیف فلیعبدوا رب هذا البیت الذی اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف»‏‏ تنها راه بشریت از ظلم و ستم استکبار، گسستن بندهای طاغوت و پذیرفتن بندگی حق است و این وظیفه ما مردم است که زمینه ساز چنین حرکتی در جهان باشیم. ‏

‏‏ ‏

‏‏مسئولیت منتظران در عصر غیبت‏

‏‏آنچه از لابلای متون و روایات در رابطه با مسئولیت منتظران در عصر غیبت به چشم می خورد به شرح ذیل است: ‏

‏‏1ـ انتظار فرج آل محمد علیهم السلام: شیعه باید همیشه منتظر ظهور دولت قاهره و سلطنت طاهره مهدی آل محمد علیهم السلام و پر شدن زمین از عدل و داد و غالب شدن دین اسلام بر سایر ادیان باشد، همان طور که خدای سبحان به نبی اکرم(ص)، بلکه به ‏
‏‎

‏‏السلام علی المهدی الذی وعد الله به الامم ان یجمع به الکلم و بلم به الشعث و یملا به الارض عدلا و قسطاً و ینجو به وعد المومنین»‏

‏‏سلام بر آن مهدی، که خداوند به او وعده داده که تمام امتها را به خاطر وجود او متحد و یکپارچه کند (اختلاف را از میان ببرد و دین یکی شود) و به واسطه او پراکندگیها را گرد آورد و زمین را از عدل و داد پر کند و به سبب او وعده فرجی که به مؤمنین داده است، تحقق بخشد. ‏

‏‏2ـ خودسازی و تزکیه نفس: از وظایف مهم دیگری که مشتاقان حکومت عدل پرور حضرت مهدی(عج) به عهده دارند، این است که خود را از طریق انجام دستورات الهی و ترک گناهان و تزکیه نفس و آراسته شدن به صفات پسندیده، اصلاح کنند و برای یاری دین حق با چشم پوشی از دنیا و لذایذ آن و تحمل سختیها آمادگی در خود ایجاد نمایند.‏

‏‏روشن است، در جامعه ای که فساد، ظلم و گناه و بی عدالتی رواج دارد و هر کس در فکر منافع خود و مقام و موقعیت بهتر است، نمی توان منتظر ظهور حضرت مهدی(عج) بود و خود را سرباز فداکار آن حضرت به حساب آورد. بنابراین هر فرد مسلمانی باید خود را اصلاح کند تا شایستگی زندگی در حکومت صالحان را به دست آورد، زیرا قومی که منتظر یک مصلح است، باید خود نیز صالح باشد. این مطلب را از روایات انتظار فرج به خوبی می توان دریافت. امام جعفر صادق(ع) فرمود: خودتان را برای ظهور و نهضت قائم ما آماده کنید، گرچه به ذخیره کردن یک تیر باشد. ‏

‏‏آن حضرت در روایت دیگری فرمود: هر کس تمایل دارد که از یاران و اصحاب قائم ما باشد، باید در انتظار فرج بوده، پرهیزگاری را برگزیند، به اخلاق نیک آراسته شود و در همان حال در انتظار قائم ما به سر برد. ‏

‏‏بنابراین، اصلاح خود، پرهیزگار بودن و به صفات نیک آراسته شدن از وظایف مهم ‏
‏‎

‏‏3ـ اصلاح جامعه: وظیفه مهم دیگری که به عهده عاشقان و علاقه مندان واقعی آن حضرت است- البته بعد از اصلاح خود- سعی و تلاش فراوان در راه اصلاح دیگران و مبارزه با کجرویها و فسادها و اهتمام به امر به معروف و نهی از منکر به منظور اصلاح جامعه و تربیت انسانهای صالح و شایسته است. ‏

‏‏بنابراین، براساس مسئولیت همگانی، باید در برابر فسادها و ناهنجاریها ایستاد و سکوت را شکست و حتی در موقعیت مناسب، پرخاش کرد و از سرزنش دیگران نهراسید. ‏

‏‏کسانی که خود را از صحنه اجتماع کنار می کشند و می گویند: ما به خیر و شر دیگران کار نداریم و به عبادت خود می پردازیم و تنها به این بسنده می کنند که خود را دوستدار حضرت ولی عصر(عج) می دانند به وظایف خود در زمان غیبت عمل نکرده اند و جزو منتظران واقعی آن حضرت به حساب نمی آیند، هر چند روزی صدها مرتبه بگویند: ‏

‏‏«اللهم عجل لولیک الفرج»‏

‏‏بطور کلی، مسلمان کسی است که به مشکلات و گرفتاریهای مسلمانان اهمیت بدهد و در زمینه رفع آنها از هیچ کوششی دریغ نورزد. پیامبر اکرم(ص) در این باره فرمود: ‏

‏‏«من اصبح لا یهتم بامور المسلمین فلیس منهم، و من سمع رجلا ینادی یا للمسلمین فلم یحبه فلیس بمسلم»‏

‏‏هر کس صبح کند و به امور مسلمانان اهتمام نورزد، مسلمان نیست و کسی که بشنود فریاد انسانی را که از مسلمانان کمک می طلبد و به ندای او پاسخ مثبت ندهد، مسلمان نیست. ‏

‏‏در جایی که هدف تمام انبیاء و اولیاء و ائمه معصومین علیهم السلام اصلاح جامعه و مبارزه با فساد و ترک گناه بوده است، آیا می توان تصور کرد که انسانی خود را مسلمان و عاشق حضرت مهدی(عج) بداند و برای اصلاح جامعه تلاش نکند؟ آری، برای هیچ مسلمانی پذیرفتنی نیست که گناه و انحراف و مخالفت با محبوب خود را ببیند و مهر ‏
‏‎

‏‏4ـ استمداد از حضرت مهدی(عج) در سختیها و مشکلات: ‏

‏‏انسان به هنگام سختی و گرفتاریهای شدید، نیاز به پناهگاه روانی دارد و خود را ناگزیر از پناه بردن به قدرتی می داند که بتواند او را از آن گرفتاریها نجات بخشد. شیعه در مواقع بحرانی، پناهگاههای فراوانی دارد: از جمله: وجود مقدس حضرت صاحب الامر (عج) که واسطه فیض عالم ماده و ملکوت و حجت خدا بر خلق است. انسانهای وارسته ای که خود را به زینت ولایت ائمه معصومین(س) آراسته اند، در موقع هجوم گرفتاریها از حضرت مهدی(عج) استمداد می جویند و آن حضرت نیز به اقتضای اشراف نسبت به تمام موجودات و لطف و محبت نسبت به انسانها بخصوص شیعیان به یاری آنها می شتابد. ‏

‏‏بسیار از علماء و صالحان به هنگان شدت گرفتاری و ناراحتی که تمام راهها به روی آنها بسته می شد، از آن حضرت کمک می طلبیدند و مشکل آنها حل می شد، زیرا ایشان از حال هر کس که در هر جا، دانا و بر اجابت خواسته اش تواناست و پیوسته، فیض وجودش به هر کس به اندازه قابلیت و استعداد و مراعات مصلحت نظام رسیده و می رسد و از توجه به امور رعایای خود از مطیع و عاصی و عالم و جاهل و قوی و ضعیف، غفلت نکرده و نمی کند. ‏

‏‏آن حضرت در توفیقی به شیخ مفید فرمود: پس به تحقیق، علم ما به خبرهای شما محیط است و هیچ چیز از اخبار شما و بلایی که به شما می رسد از علم ما پوشیده نیست. پس حضرت بقیة الله(عج) نسبت به همه گرفتاریها آگاه و به قدرت الهی بر رفع آن تواناست و اگر مصلحت فرد اقتضاء کند، آن گرفتاری را برطرف می نماید. ‏

‏‏5ـ صدقه دادن برای حفظ وجود آن حضرت: هر اندازه که انسان به خاطر وجود مبارک امام عصر(عج) صدقه بدهد، نشان از محبت و ارادت، نسبت به آن حضرت است و موجب نزدیکی به این خاندان می شود. چون صدقه ای که انسان می دهد، برای هر فایده و غرضی که باشد یا برای نفس خود است یا برای محبوب عزیزی که نزد او گرامی ‏
‏‎

‏‏رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: کسی از شما ایمان نیاورده است، مگر اینکه من و اهل بیتم نزد او از جان و فرزند و تمام مردم محبوب تر باشد. و چگونه چنین نباشد، در حالی که وجود، حیات، دین، عقل، سلامتی و سایر نعمتهای ظاهری و باطنی تمام موجودات از پرتو آن وجود مقدس و جانشینان اوست. پس چون ناموس عصر، مدار دهر، روشنی بخش آفتاب و ماه، صاحب این قصر و بارگاه، سبب آرامی زمین و باعث گردش افلاک و رونق دنیا در این عصر حضرت حجة بن الحسن(عج) می باشد لازم است بیش از پیش برای سلامتی آن وجود مقدس، صدقه داده شود که این خود نوعی اظهار ارادت نسبت به آن حضرت است امید آنکه مورد قبول حضرتش واقع شود. ‏

‏‏6ـ دعا کردن برای آن حضرت: لازم است برای حفظ وجود مبارک امام عصر(عج) از شرور و شیاطین انسی و جنی و تعجیل ظهور ایشان و غلبه بر کافران و منافقان دعا شود که این خود نوعی اظهار بندگی و شوق و ابراز زیادتی محبت نسبت به آن حضرت است. دعاهای وارد شده از ائمه معصومین در این باره بسیار است که از آن جمله دعایی است که حضرت رضا علیه السلام امر کرد برای حضرت ولی عصر(عج) خوانده شود: ‏‏«اللهم ادفع عن ولیک و خلیفتک و حجتک ...»‏

‏‏این دعا در کتاب مفاتیح الجنان، باب زیارت حضرت صاحب الامر(عج) ذکر شده است. دیگری دعای زیر است که علاقمندان به حضرت مهدی(عج) آن را می خوانند: ‏

‏‏«اللهم کن لولیک الحجة بن الحسن صلواتک علیه و علی آبائه فی هذه الساعه و فی کل ساعه ولیا و حافظاً و قائداً و ناصراً و دلیلا و عیناً حتی تسکنه ارضک طوعاً و تمتعه ‏
‏‎

‏‏مرحوم سیدبن طاووس در کتاب فلاح السائل این گونه نوشته است: وقتی که دعا کردن به برادر دینی این همه فضیلت و اجر دارد و آن قدر نسبت بدان سفارش شده است معلوم می شود که فضیلت دعا کردن برای سلطان تو چقدر خواهد بود، سلطانی که سبب وجود توست و به اعتقاد تو اگر نبود آن جناب، خداوند تو را و هیچ کس از مردم را  نمی آفرید. همانا لطف وجود او سبب هر خیری است که به انسان می رسد. پس حذر کن و باز حذر کن از اینکه خود را با کسی از بندگان خدا در دعا کردن بر آنجناب مقدم داری، همچنین قلب و زبان خود را برای دعا کردن به این سلطان بلند مرتبه، حاضر کن و بپرهیز از اینکه تصوّر کنی که من این کلام را برای این گفتم که آن جناب نیازمند دعای ماست. پس هرگاه برای آن مولا دعا کردی، امید است خداوند به جهت آن وجود مقدس درهای اجابت دعا را برایت بگشاید. ‏

‏‏ ‏

‏‏حج، جلوه ای از جامعه مهدی موعود‏

‏‏7ـ انجام حج به نیابت حضرت مهدی(عج): روش بزرگان، دانشمندان و صالحان از زمانهای بسیار دور چنین بوده که به نیابت از حضرت مهدی(عج)، حج به جا می آورند. این شیوه، دلیل آن است که آنان برای عمل خود دلیل و برهان روشن و مسلمی داشته اند. معمول است انسانها در مراسم سیاسی عبادی حج بعد از آنکه اعمال واجب خود را به جا آورند، سعی می کنند اعمال حج را به نیابت از طرف محبوب ترین افراد خود نیز انجام دهند، حال این نیابت یا به خاطر خویشاوندی است مانند پدر، مادر، فرزند و غیره یا به خاطر علاقه دینی و مذهبی است. چنان که در زمان ما رسم است که عده ای به نیابت از رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی (قدس سره) حج انجام می دهند، زیرا او از هر جهت حق بزرگی بر گردن ما دارد، از جمله پیاده کردن حکومت اسلامی و گستردن سایه عدالت اجتماعی بر سر عموم طبقات جامعه، بنابراین، حضرت مهدی(عج) که محبوبترین افراد نزد شیعیان است، از هر کسی شایسته تر است ‏
‏‎

‏‏8- دعا برای حفظ ایمان خود در زمان غیبت چون در زمان غیبت، خطرات فراوانی مردم را احاطه می کند، لازم است که انسان ضمن توجه کامل به خداوند، با حالت تضرع و خضوع از حضرتش بخواهد که عقیده و ایمانش را از وسوسه های شیطانی و شبهات مخالفین حفظ کند، چون دشمنان اسلام همیشه منتظرند که از کوچکترین بهانه ای استفاده کرده، مردم مسلمان و دیندار را نسبت به عقاید مذهبی سست و متزلزل کنند تا تعهد آنها نسبت به دستورات دینی و احکام الهی کم شود. یکی از مصداقهای این سخن، تهاجم فرهنگی و به تعبیر رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای مدظله العالی شبیخون فرهنگی دشمنان اسلام است که با تمام توان و امکانات سعی در اجرای آن ‏
‏‎

‏‏در روایت چنین آمده است: خوب است انسان در زمان غیبت این دعا را بخواند: ‏‏«اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ظللت عن دینی.»‏

‏‏خدایا خودت را به من بشناسان، زیرا اگر خودت را به من معرفی نکنی، پیامبرت را تخواهم شناخت، خدایا رسولت را به من بشناسان، چون اگر رسولت را به من معرفی نکنی، حجت تو را نخواهم شناخت، خدایا حجت خود را به من بشناسان، چون اگر رسولت را به من معرفی نکنی، حجت تو را نخواهم شناخت، خدایا حجت خودت را به من بشناسان، چون اگر حجت خود را به من معرفی نکنی، در دینم گمراه خواهم شد. ‏

‏‏9ـ محزون و ناراحت بودن از عدم دسترسی به حضرت مهدی(عج): روشن است که حضور آن حضرت در اجتماع مسلمانان، خیر و برکت و موجب آرامش خاطر تمام بندگان صالح خداوند است و محروم شدن از این نعمت بزرگ، خود حزن و اندوه بزرگی است. شیعیان در زمان غیبت آن حضرت، بی صاحب بوده، درمانده، سرگردان و پریشان حال هستند، زیرا تبلیغات گمراه کننده بیگانگان و شبهاتی که آنها در اذهان مردم بوجود می آورند، هر انسان پاکدامنی را متأثر و ناراحت می کند. ‏

‏‏امام جعفر صادق(ع) از اینکه شیعیان در زمان غیبت، سرگردانند و از طرف مخالفین در دل آنها شبهه ایجاد می شود اشک می ریزد و شبها به خواب نمی رود. ‏

‏‏10ـ برخاستن به محض شنیدن اسم مبارک آن حضرت به قصد تعظیم، بخصوص اگر لفظ «قائم» به کار رود. در بین شیعیان، معمول است که به منظور احترام و بزرگداشت مقام آن حضرت از جای خود برمی خیزند. در این رابطه روایاتی در کتابهای معتبر شیعه ثبت و ضبط است، نظیر روایت زیر: ‏

‏
‏‎

‏‏«اللهم عجل فرجه و سهل فرجه»‏

‏‏این عمل در زمان امام جعفر صادق(ع) نیز معمول بود. کسی خدمت آن حضرت عرض کرد: علت چیست که مردم در موقع ذکر کلمه «قائم» قیام می کنند، ایشان در جواب فرمود: حضرت صاحب الامر(عج) غیبتی بسیار طولانی دارد و هر کس وی را به لقب «قائم» که اشاره به دولت او و اظهار تأثر نسبت به غربت اوست، یاد کند آن جناب نیز به خاطر محبت زیادی که به دوستانش دارد، نظر لطفی به او خواهد کرد. سپس چون در این حال مورد توجه امام واقع می شود، سزاوار است که به خاطر احترام ایشان به پا خیزد و تعجیل فرجش را از خدا بخواهد. ‏

‏‏ ‏

‏‏عرفان زنده و مثبت امام ‏

‏‏از محورهایی که در زندگانی امام مورد توجه بود عرفان زنده و مثبت بود. عده ای فکر می کنند که یک عارف باید به گوشه ای بنشیند و مشغول ذکر باشد و بگوید من کاری به مسائل سیاسی و اجتماعی ندارم من دارم خودم را می سازم. امام در دریای معرفت و محبت و عشق خدا شناور بود و در بطن و متن اجتماع نیز با مردم خویش بود. سرمست محبت تو هستم و در بحر محبت تو غرق شده ام. تو دستم را بگیر و بالا بیاور. تو در مناجات عشق با خدای خود چه گفته ای که غایب از نظر، اما همچنان در دل و جان جاودانه نهفته ای. ‏

‏‏تدوین و تفسیر حکومت اسلامی و ولایت فقیه و حدود و اختیارات ولایت فقیه نیز از ویژگیهای حضرت امام بود. احیاء شخصیت زن و اینکه سهم زنان در پیشبرد اهداف انقلاب بیش از مردان است. احیاء شخصیت جوانان و حجت دادن به قوه ها و استعدادها و نیروهای نسل جوان در جهت الهی و همچنین جهت مثبت دادن به هنر و نوآوریها و خلاقیت، اینها همه فرصتها و محورهایی است که می توان روی آن کار کرد. اما در رابطه ‏
‏‎

‏‏آیت الله گلپایگانی فرموده بودند اگر همان دید و نگرش وسیع امام را من هم داشتم فتاوای من هم مانند امام بود. ‏

‏‏ ‏

‏‏لزوم آشنایی مرجع با زندگی مردم‏

‏‏مرحوم علامه حلی وقتی که می خواهد نسبت به یک موضوع فقهی نظر و فتوا بدهد چاه آبی که در بیت ایشان بوده از خاک پر می کند برای اینکه نفس را از همه وابستگی ها آزاد کند و با دیدی پاک در یک فضای الهی و به دور از همه زنجیره ها فتوای به حق بدهد. علامه امینی وقتی که از سفر هندوستان برگشتند با زندگی مردم، سیره مردم و فرهنگ و آداب و رسوم و محاورات مردم مواجه شدند. وقتی که آمدند گفتند اگر من مرجع بودم و وجوهات شرعی به دست من می رسید من وجوهات شرعی را به طلاب می دادم و به آنها می گفتم این هزینه سفر، شما سفر بکنید و جهان و انسان را بشناسید. برای اینکه یک مرجع در فتوا دادن و پیدا کردن حکم هر اندازه احاطه داشته باشد به زندگی مردم اجتماعات و محاورات مردم و الفت و انس با مردم، به همان نسبت می تواند فتوای ‏‏صحیح بدهد و در رابطه با حدود و اختیارات ولی فقیه این مطالب قابل دقت و توجه است. ‏

‏‏در دوران قاجار، شرایط ویژه ای برای حضور مراجع و فقهای اسلام در امور سیاسی و اجتماعی، به وجود آمده بود. از سویی اندیشه نیابت عامه فقیه و نقش مجتهدین در مسأله رهبری و حکومت مطرح گردید که به فقیه اجازه می داد مستقیماً و با پشتوانه و پشتگرمی مردم، تدبیر امور را عهده دار گردد و از سویی حکومت قاجاریان، در دیدگاه عالمان و فقیهان عصر، مشروع نبود و نمی توانست مورد تأیید قرار بگیرد. ‏

‏‏ ‏

‏‏مشروعیت سلطان قاجار در گرو تنفیذ ولی فقیه‏

‏‏در این مقطع تاریخی به نگرشی برمی خوریم که فقیه به سلطان ولایت می دهد تا در ‏
‏‎

‏‏ملا احمد نراقی، از جمله فقیهانی بود که در عصر فتحعلی شاه در کاشان می زیست و حاکم و والی ستمگر و ظالم آن سامان را به خاطر ظلم و تعدیش به مردم از آن دیار بیرون راند.‏‎[2]‎

‏‏یکی دیگر از چهره های درخشان والا مقامی که علماً و عملاً در عصر قاجار وارد صحنه های سیاسی اجتماعی و حتی نظامی شد، مرحوم آیت الله سید محمد مجاهد است. هنگامی که سردودمان سلسله قاجار، آغامحمدخان، به قتل رسید و ایران دچار بی نظمی و هرج و مرج شد، روس، به بهانه حمایت از سلطان گرجستان، قسمتی از قفقاز را اشغال کرد. فتحعلی شاه که در این هنگام حاکم بر ایران بود، عزم فتح دوباره گرجستان را کرد.‏‎[3]‎‏ آتش جنگ بین روس و ایران، شعله ور شد. برتری با روسها بود. از این روی مردم هراسان و بیمناک از عاقبت کار، برای حل قضیه به مرحوم آیت الله آقا سیدمحمد طباطبایی – سید مجاهد)، که از علمای اعلم وقت و ساکن شهر مقدس کربلا بود، متوسل شدند و از وی خواستند که با صدور فتوای جهاد، دست روسیه متجاوز را از سر مردم کوتاه سازد. آن فقیه مجاهد نیز ضمن صدور فتوای جهاد با جماعت بسیاری از علما و طلاب و مردم متعهد، به طرف جبهه جنگ روانه شد. ‏

‏‏البته بر اثر سوء تدبیر حکومت این جنگ به شکست انجامید و موجب تبلیغات سوء علیه علما و از جمله این فقیه عالیقدر و نستوه گردید که بر اثر این واقعه دق کرد و به لقای ‏
‏‎

‏‏مسأله حیات و بقای اسلام و حفظ نظام جمهوری اسلامی که در تمام مراحل مورد عنایت و توجه خاص امام بود اکنون در جایگاه فقاهت و ولایت رهبر بزرگوار ما حضرت آیت الله خامنه ای قرار گرفته است که با همان دید زنده، با همان عرفان و با همان روشن نگری و با همان ویژگیهایی که در حضرت امام بود در ایشان و وجودشان به تجلی درآمده است و خداوند ایشان را حفظ کند و مردم را در مسیر ایشان و در هر زمان در تجدید عهد و میثاق با رهبر معظم انقلاب موفق بدارد. ‏

• ـ «امل الآمل»، ج 2، ص 205.
• ـ «همان مدرک».
• ـ «امل الآمال»، ج 2، ص 250.