نهضت و قیام عاشورا از دیدگاه امام خمینی(س)

‏‏نهضت و قیام عاشورا از دیدگاه ‏‏‏امام خمینی(س)‏‏ ‏

‏‏ سرکار خانم کشوادی‏

‏‏بنام خدای شهیدان و با توسل به محضر مبارک امام زمان(عج) ‏

‏‏عاشورا  نهضت و حرکتی که در عمق خفقان عصر اُموی و ظلمت و جهل مردم به ظاهر مسلمان آغاز شده همچون انفجار نوری بر فراز قله انسانیت و شرف و هدایت، تلألو گرفت و پیشاپیش راه انسانهای ره گم کرده و مسخ شده فروغ افزا شد تا همچون پیام پیامبران که حجت را بر بندگان ناآشنا و غافل و کافر تمام کرد، بر ما مسلمانان نیز حجت را تمام کند و تکلیف را روشن سازد و اسوه مظلومان در طول سده ها و قرنها برای مبارزه با طاغوتیان باشد. ‏

‏‏هنگامی که خمینی  عاشورایی و عاشوراییان زمان او پا به عرصه هستی گذاشتند، الطاف الهی باریدن گرفت. و آن پیر فرزانه عاشق حسینی و آکنده از عشق اسلام و سوخته دل از ظلم ظالمان و خشمگین از جهد کینه‏‏ ‏‏توزانه دشمنان به جهت دفع و نفی و هدم اسلام، و محّب و مدافع مظلومان، بپا خاست. او که در دل جز سوز دین و عشق عمیق خدایی و خشمی الهی از ستمگران و کافران و جباران نداشت براساس احساس تکلیف علیه رژیم طاغوتی زمان قیام کرد و پیام عاشورا  را زنده نمود و حجّت و تکلیف الهی را بازگو ساخت تا حجّت بر مردم و بر طاغوت تمام شود، تا هر که را در سر شور ‏
‏‎

‎‏حسین است و در دل نور ایمان، بپا خیزد و کار دفع دشمنان اسلام را تمام کند. و آنگاه حماسه 12 محرم (15 خرداد 42) و حبس و حصر منادی نور در بند و حصار ظلمت طاغوت و سپس تبعید او و هجران از وطن و بعدها شهادت فرزند برومندش که شعله آفرین دوره جدید انقلاب با حماسه های قم و تبریز و تهران و مشهد و کرمان و ... شد و در پی این حماسه ها و فداکاریها انفجار بود، انفجار آتشفشان انوار توحیدی که رژیم طاغوت را در گدازه های خشم و خروش خویش سوزاند و نظامی که قرنها آمال حق‏‏ ‏‏جویان و حق‏‏ ‏‏پویان بود برپا شد. و باز توطئه ها و کیدها و مکرها از جانب دشمن کینه‏‏ ‏‏توز و طماع و زخم خورده و آن منادی نور همچنان استوار و سُتوار، همچنان قیام به خدمت حق کرده، همچنان رحیم و مهربان بر مؤمنان و ضعفا و شدید و شجاع بر کفار و اقویا، تا آخرین دم حیات، تا واپسین دم زندگی ... همواره و همواره براساس احساس تکلیف حرکت کرد و این ندای نورانی را از خود باقی گذاشت که ما همواره باید به تکلیف عمل کنیم و به اسوه های بزرگ چون رسول اکرم(صلوات الله علیه و آله) و حضرت علی و امام حسین(علیهما السلام) بنگریم و سالک سیره نورانی آنان باشیم. ‏

‏‏او که همواره از حسین می گفت و از قیام او، و به قیام او چون یک حجّت و دلیل آشکار برای انجام تکلیف می نگریست تداوم‏‏ ‏‏بخش نهضت عاشورا شد و فریاد حق طلبی و ظلم‏‏ ‏‏ستیزی امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) را در سرتاسر بلاد اسلامی زنده کرد و شرافت و کرامت الهی انسان، انسان مسلمان را شکوفا نمود و از خود یک نظام نشأت گرفته از اسلام به جای گذاشت. ‏

‏‏برای ما پویندگان راه او و دوستداران او، سنت و سیره او که همان سنت و سیره رسول عزیز اسلام است یادگار مانده و اینک فرصتی است برای غوطه‏‏ ‏‏ور شدن در بحر پیامها و سخنرانیها و معارف او تا دُرّی از شناخت و معرفت را با خود به همراه آوریم. و نهضت عاشورا  را از دیدگاه امام خمینی  (ره) به کاوش بنشینیم. ‏

‏‏ابتدا معرفی عنوانهای بحث:‏

‏‏1- معرفی قیام عاشورا  به عنوان یک قیام اسلامی- سیاسی از دیدگاه امام خمینی(ره). ‏

‏
‏‎

‎‏2- علل قیام عاشورا  از دیدگاه امام خمینی(ره). ‏

‏‏3- اثرات قیام عاشورا  از دیدگاه امام خمینی(ره) بر نهضت اسلامی ایران. ‏

‏‏4- چگونگی بهره برداری امام خمینی(ره) از فلسفه و الگوی قیام عاشورا  برای شرایط عصر حاضر. ‏

‏‏5- دیدگاه امام خمینی نسبت به مجالس روضه و عزاداری امام حسین (علیه السلام). ‏

‏‏ ‏

‏‏1- معرفی قیام عاشورا  از دیدگاه امام خمینی(ره) ‏

‏‏آنگاه که امام سخن از عاشورا  و محرم ایراد می فرماید، نهضت عاشورا  را یک نهضت اسلامی- سیاسی معرفی می کند، نهضتی که آکنده است از:‏

‏‏1- شور الهی و احساس انجام وظیفه امر به معروف و نهی از منکر. ‏

‏‏2- خشم و شور علیه سلطان جائر زمان و مقابله با جباران و ستمگرانی که در هدف محو اسلام پیامبر اکرم(ص) هستند. ‏

‏‏3- عشق به اسلام و فنای در اسلام. ‏

‏‏4- شجاعت و فداکاری و ایثار. ‏

‏‏5- حرکتی اسلامی- سیاسی که باعث نجات اسلام و نابودی بنی امیه و بیداری مسلمین شد. ‏

‏‏«محرم ماهی است که عدالت در مقابل ظلم و حق در مقابل باطل قیام کرده و به اثبات رسانده است که در طول تاریخ همیشه حق بر باطل پیروز بوده است.»‏

‏‏مصاحبه امام در پاریس 14 / 9 / 1357‏

‏‏«ماه محرم برای مذهب تشیع، ماهی است که پیروزی در متن فداکاری و خون به دست آمده است، در صدر اسلام پس از رحلت پیغمبر ختمی پایه‏‏ ‏‏گذار عدالت و آزادی می رفت که با کجرویهای بنی امیه، اسلام در حلقوم ستمکاران فرو رود و عدالت در زیر پای تبهکاران نابود شود که سیدالشهدا(علیه‏‏ ‏‏السلام) نهضت عظیم عاشورا  را ‏
‏‎

‎‏برپا نمود و با فداکاری و خون خود و عزیزان خود، اسلام و عدالت را نجات داد و دستگاه بنی امیه را محکوم و پایه های آن را فرو ریخت.»‏

‏‏پیام 6 / 10 / 1357‏

‏‏«سیدالشهدا به داد اسلام رسید، سیدالشهدا اسلام را نجات داد.»‏

‏‏19 / 4 / 1358‏

‏‏«اگر عاشورا  و فداکاری خاندان پیامبر نبود، بعثت و زحمات جانفرسای نبی اکرم را طاغوتیان آن زمان به نابودی کشانده بودند، و اگر عاشورا  نبود، منطق جاهلیت ابوسفیانیان که می خواستند قلم سرخ بر سنت و کتاب بکشند و یزید یادگار عصر تاریک بت‏‏ ‏‏پرستی که به گمان خود با کشتن و به شهادت کشیدن فرزندان وحی امید داشت اساس اسلام را برچیند و با صراحت و اعلام ‏‏لا خبرٌ جاء و لا وحی نزل ‏‏بنیاد‏‏ حکومت الهی را برکند، نمی دانستیم به سر قرآن کریم و اسلام عزیز چه می آمد.»‏

‏‏16 / 3 / 1360‏

‏‏«سیدالشهدا به حسب روایات ما و به حسب عقاید ما از آن وقتی که از مدینه حرکت کرد می دانست که چه دارد می کند، می دانست شهید می شود ... وقتی که آمد مکه و از مکه در آن حال بیرون رفت، یک حرکت سیاسی بزرگی بود که در یک وقتی که همه مردم دارند به مکه می روند، ایشان از مکه خارج بشود- این یک حرکت سیاسی بود- تمام حرکاتش، حرکات سیاسی بود، اسلامی- سیاسی و این حرکت اسلامی- سیاسی بود که بنی امیه را از بین برد و اگر این حرکت نبود، اسلام پایمال شده بود.»‏

‏‏13 / 7 / 1362‏

‏‏«سیدالشهدا(سلام الله علیه) از همان روز اول که قیام کردند برای این امر، انگیزه شان اقامه عدل بود. می فرمود که می بینید که معروف عمل بهش نمی شود و منکر بهش عمل می شود انگیزه این است که معروف را اقامه کند و منکر را از بین ببرد ... قیامش، انگیزه اش نهی از منکر بود که هر منکری باید از بین برود. منجمله قضیه ‏
‏‎

‎‏حکومت جور باید از بین برود.»‏

‏‏30 / 12 / 1366‏

‏‏ ‏

‏‏2- علل قیام عاشورا  از دیدگاه امام خمینی(ره) ‏

‏‏در بررسی آثار امام خمینی(ره) برای یافتن علل قیام امام حسین(علیه السلام) به بیانات صریح و روشن ایشان برمی‏‏ ‏‏خوریم که می توان به طور فهرست‏‏ ‏‏وار اینگونه بیان نمود:‏

‏‏الف: مقابله با ظلم و جور حکومت وقت که تخلف از سنت رسول اکرم(ص) و غارت بیت المال مسلمین نموده و لزوم ایستادگی در مقابل سلطان جائر. ‏

‏‏ب: لزوم و وجوب انجام تکلیف الهی برای امر به معروف و نهی از منکر و قیام در مقابل یک رژیم ظالم. ‏

‏‏ج: تقویت اسلام. ‏

‏‏د: به دست گرفتن حکومت. ‏

‏‏«سیدالشهدا(سلام الله علیه) وقتی می بیند که یک حاکم ظالمی، جائری در بین مردم دارد حکومت می کند، تصریح می کند حضرت که اگر کسی ببیند که حاکم جائری بین مردم حکومت می کند، ظلم دارد به مردم می کند باید مقابلش بایستد و جلوگیری کند. هرقدر که می تواند. با چند نفر، با چندین نفر که در مقابل آن لشکر هیچ نبود لکن تکلیف بود آنجا که باید قیام بکند و خونش را بدهد تا اینکه این ملت را اصلاح کند، تا اینکه این عَلَم یزید را بخواباند و همین طور هم کرد و تمام شد. خونش را داد و خون پسرهایش را داد و اولادش را داد و همه چیزهای خودش را داد برای اسلام.»‏

‏‏3 / 8 / 1357‏

‏‏«سیدالشهدا قیام کردند بر ضد یزید ... برای همین معنی که بر ضد یک رژیم ظالم ‏
‏‎

‎‏قیام کنند ولو اینکه کشته بشوند.»‏

‏‏27 / 8 / 1357‏

‏‏«ابتدا با ذکر حدیث معروف ‏‏من رای سلطاناً مستحلا لحرام الله، ناکثاً عهده، مخالفاً لسنة رسول الله یعمل فی العباد الله بالاثم و العدوان ...‏‏ حسب این روایتی که نقل شده است از سیدالشهدا(سلام الله علیه) که به منزله علت قیام ایشان است بر ضد حکومت وقت، این است که می خواهند عمل به قول رسول الله بکنند که مبادا یک وقت تخلف بکنند و کسی که تخلف بکند جای او جای همان سلطان جائر است یعنی در هر طبقه ای از جهنم که سلطان جائر، یک همچو سلطان جائری جا دارد، این آدمی هم که ساکت است که این سلطان جائر هر کاری می خواهد بکند، ساکت است او، جایش جای همین سلطان جائر قرار دارد.»‏

‏‏18 / 9 / 1357‏

‏‏«سیدالشهدا ... همه جوانان خودش، همه مال و منال، هر چه بود و هر چه داشت (مال و منال که نداشت) هر چه داشت، جوان داشت، اصحاب داشت، در راه خدا داد و برای تقویت اسلام، مخالفت با ظلم، قیام کرد.»‏

‏‏30 / 7 / 1358‏

‏‏«سیدالشهدا(سلام الله علیه) تمام عمرش را صرف این کرد که این حکومت جور بسته شود و از بین برود، معروف در کار باشد، منکرات از بین بروند ... ایشان متوجه بوده است که چه دارد می کند، این جور نبود که آمده است ببیند که، بلکه آمده بود حکومت هم می خواست بگیرد، اصلاً برای این معنا آمده بود و این یک فخری است و آنهایی که خیال می کنند که حضرت سیدالشهدا برای حکومت نیامده، خیر، اینها برای حکومت آمدند، برای اینکه باید حکومت دست مثل سیدالشهدا باشد، مثل کسانی که شیعه سیدالشهدا هستند باشد، اصل قیام انبیا از اول تا آخر این بوده است.»‏

‏‏30 / 12 / 1366‏

‏
‏‎

‎‏3- آثار قیام عاشورا  بر نهضت اسلامی ایران از دیدگاه‏

‏‏امام خمینی (رحمةالله علیه) ‏

‏‏امام خمینی(ره) به دفعات طی پیامها و سخنان خویش به آثار مهم قیام کربلا بر نهضت اسلامی ایران اشاره می فرماید. این بیانات را از دو جهت می توان بررسی کرد:‏

‏‏الف: نقش و تأثیر الگویی قیام عاشورا به جهت ادای تکلیف و شناساندن وظیفه و تمام کردن حجّت بر مسلمانان (تأثیر فکر و ایده قیام عاشورا). ‏

‏‏ب: نقش و تأثیر الگویی قیام عاشورا  به جهت فداکاری و ایثار و پایمردی و صبر و شجاعت برای مسلمانان (تأثیر عمل قیام عاشورا). ‏

‏‏الف: امام خمینی(ره) از آغازین قدم با تمسک به حبل المتین قیام امام حسین (علیه‏‏ ‏‏السلام) نهضت عاشورا را به عنوان یک نمونه عالی برای سرمشق گرفتن مردم معرفی می فرماید و در این شناسایی به جنبه ادای وظیفه و تکلیف از جانب امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) و لزوم تبعیت پیروان صدیق امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) از فکر و ایده قیام عاشورا  تأکید فراوان دارد. می توان گفت از مهمترین فرازهای فکری امام خمینی(ره) در جهت مبارزه با طاغوت همین مسئله تعبد فوق‏‏ ‏‏العاده ایشان به انجام دادن تکلیف و بالنهایة تبعیت از امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) است، مبنی بر اینکه همان گونه که امام حسین(ع) تکلیف کردند که قیام در مقابل طاغوت و ظالم واجب است، آنگاه که کیان اسلام در خطر است باید قیام نمود ولو به قیمت از دست دادن خون و جان و مال. ‏

‏‏لذا امام خمینی(ره) در مبارزه با رژیم شاه لحظه ای درنگ نداشت و قاطعانه چون جد بزرگوارش دل از دنیای فانی بریده بر هر چه ظلم و ظالم است شوریده و تنها و تنها با احساس مسئولیت در مقابل خدا و احساس انجام تکلیف، سر بر آستان راه مقدس حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) ساییده است. او نه از جوّ ترور و ارعاب رژیم وحشتی داشت و نه از تنگ نظریهای برخی مقدس نماها و نه از سختیهای راه مبارزه سستی به خود راه داد. ‏
‏‎

‎‏او همچنان غلبه رعب و وحشت رژیم را در دلها، با پیامهای خود می شکست و با روشنگریهای خویش فرا روی راه مردم مبارز را روشن می نمود و از طرف دیگر با رفاه‏‏ ‏‏طلبان و عافیت‏‏ ‏‏جویان مذهبی‏‏ ‏‏نما مقابله می فرمود:‏

‏‏«شما قدری به فکر باشید اینجا ننشینید تکلیف شرعی مخصوص خودتان درست کنید. شما قدرت دارید و در مردم نفوذ دارید ... امام حسین(علیه السلام) نیروی چندانی نداشت و قیام کرد او هم اگر نعوذبالله تنبل بود می توانست بنشیند و بگوید تکلیف شرعی من نیست که قیام کنم.»‏

‏‏نجف اشرف 6 / 3 / 1350‏

‏‏به هرحال همین روحیه خاص امام اگر نبود شاید بتوان گفت که انقلاب  هم به این قاطعیت و عظمت پیش نمی رفت. امام خمینی(ره) به کرات الهام پذیری و تبعیت قیام ملت ایران از قیام عاشورا  را متذکر می شوند و قیام امام حسین را یک دلیل و حجّت کافی و واضح برای مقابله علما و توده مردم با رژیم ضد اسلامی شاه معرفی می کند و خود نیز به پیروی از این حجّت سخنرانیها و مواضع بسیار صریحی را در قبال ظالمان زمانه اتخاذ می فرمایند. و صراط مستقیم انقلاب  اسلامی ایران را از سازش‏‏ ‏‏پذیری و انحراف به چپ و راست حفظ می نمایند. ‏

‏‏«نهضت 12 محرم و 15 خرداد در مقابل کاخ ظلم شاه و اجانب به پیروی از نهضت مقدس حسینی چنان سازنده و کوبنده بود که مردانی مجاهد و فداکار تحویل جامعه داد که با تحرک و فداکاری روزگار را بر ستمکاران و خائنان سیاه نمودند ...»‏

‏‏2 / 11 / 56‏

‏‏«حجت ما الان بر این نزاعی که بین، بر این مبارزه ای که بین مسلمین و بین این دستگاه فاسده است ... عمل سیدالشهدا(ع) است ... ما حجّتمان بر این است که اگر چنانچه این مبارزه را ادامه دهیم ... برای دفع ظلم اینها و برای اینکه دست آنها را از مملکت اسلامی کوتاه کنیم ارزش دارد. حجتمان هم کار حضرت امیر(سلام الله علیه) و ‏
‏‎

‎‏کار حضرت سیدالشهدا(سلام الله علیه) است.»‏

‏‏14 / 8 / 1357‏

‏‏ب: نقش و تأثیر الگوی عملی امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) بر انقلاب  اسلامی ایران. در این زمینه هم امام رهنمودهای مشروحی دارند که در پی می آید و آنچه که روشن می شود تبعیت مواضع انقلابی امام خمینی(ره) با مواضع امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) است، در قاطعیت انقلابی، سازش نداشتن با ظالمین، اخلاص و خداجویی و اسلام خواهی تحمل سختیها و صبر و استقامت، رشادت و شجاعت و نهراسیدن از دشمن و جنود او، افتخار به شهادت کردن، و طبیعتاً امت مقلد امام هم همین گونه قاطع و انقلابی و خالصانه صحنه های پیروزی را یکی پس از دیگری پشت سر می گذارند. ‏

‏‏«روزهایی که بر ما گذشت عاشورای مکرر بود و میدانها و خیابانها و کوی و برزنهایی که خون فرزندان اسلام در آن ریخت، کربلای مکرر.»‏

‏‏17 / 6 / 1358‏

‏‏«ملت ایران ... رمز پیروزی اسلام بر کفر جهانی را در این قرن که پانزدهم خرداد 42 سرآغاز آن بود، در دوازدهم محرم حسینی جستجو کند که انقلاب  اسلامی ایران، پرتوی از عاشورا و انقلاب عظیم الهی آن است.»‏

‏‏15 / 3 / 1362‏

‏‏«بهرحال قلم و بیان ما عاجز است که مقاومت عظیم و گسترده میلیونها مسلمان شیفته خدمت و ایثار و شهادت را در این کشور صاحب الزمان(ارواحنا فداه) ترسیم نماید و از حماسه ها و رشادتها و خیرات و برکات فرزندان معنوی کوثر، حضرت فاطمه (سلام الله علیها) سخن بگوید که همه اینها از هنر اسلام و اهل بیت و از برکات پیروزی امام عاشورا سرچشمه گرفته است.»‏

‏‏16 / 11 / 1365‏

‏‏«این خون سیدالشهدا است که خونهای همه ملتهای اسلامی را به جوش می آورد و ‏
‏‎

‎‏این دستجات عزیز عاشورا است که مردم را به هیجان می آورد و برای اسلام و حفظ مقاصد اسلامی مهیا می کند.»‏

‏‏4 / 8 / 1360‏

‏‏«سیدالشهدا و اصحاب او و اهل بیت او آموختند تکلیف را، فداکاری در میدان، تبلیغ در خارج میدان.»‏

‏‏25 / 7 / 1361‏

‏‏ ‏

‏‏4- چگونگی بهره برداری امام خمینی(ره) از فلسفۀ قیام و الگوی‏

‏‏نهضت عاشورا  برای شرایط عصر حاضر‏

‏‏در سبک و سیره امام خمینی(ره) به خوبی می توان مشخصات فکری و روحی و اخلاقی و دینی امام را تشخیص داد. امام همواره با صلاحیت خاص، شجاعت کم نظیر، و استدلال قوی و متین و دلسوزی شدید بر ضعفا به دفاع از اسلام و بیان صریح احکام اسلام می پردازد. ‏

‏‏روشهای امام در عین روشنی و قابل درک بودن برای فهم عموم مردم، به خاطر قوت نفس و صفای باطن و آگاهی عمیق ایشان از اسلام و از اوضاع سیاسی- اجتماعی روز بسیار کوبنده، غیر انفعالی و قاطع است. امام عزیز با آن تیزبینی و ژرف نگری خاص خویش در تحلیل عاشورا و محرم همواره با هشیاری متوجه بهره‏‏ ‏‏برداری از قیام شکوهمند کربلا در جهت آگاهی دادن توده مردم از ظلم ظالمان و مستولی شدن سیطره کافران (اسرائیل) بر مقدرات ملت مسلمان و تبعیت از حجّت قاطع و صریح امام حسین(ع) - که این حجّت قیام علیه ظلم و مقابله با کمر بستگان به هدم اسلام است- می باشد. ایشان همواره مجالس روضه و عزاداری را یک حربه برنده که به صورت امتیازی الهی که بر اثر خون سیدالشهدا در اختیار شیعه قرار گرفته است، می دانند و تلاش دارند که علما و خطبا را متوجه این نعمت الهی (وجود مجالس همگانی ‏
‏‎

‎‏عزاداری و آمادگی مردم در ماه محرم برای شنیدن حرف حق) بنمایند تا از این مجالس در جهت آگاهانیدن مردم استفاه کنند. ‏

‏‏امام ثواب فراوان این مجالس و عزاداریها، حتی تباکی را به جهت سیاسی آن می دانند و همواره سعی دارند از همین عزاداریها تشکلات مردمی برعلیه رژیم شاه ایجاد نموده و با تظاهرات و راهپیمایی احقاق حق ضایع شده ملت به دست جهانخواران و اسرائیل و عمال شاه و خود شاه را بنمایند. لذا در بررسی چگونگی استفاده امام از قیام عاشورا  می توان دو دوره را مشخص کرد:‏

‏‏الف: دوران پیش از پیروزی انقلاب  اسلامی از سال 42 تا 57. ‏

‏‏ب: دوران بعد از پیروزی انقلاب  اسلامی از سال 1357 تا 1368. ‏

‏‏الف: بررسی پیامهای پیش از انقلاب، ما را متوجه نکاتی می نماید؛ امام با توجه به ویژگیهای خاص ماه محرم که نام و یاد حسین بر زبان و دلهاست محرم را یک فرصت خدادادی برای جهشی بیشتر در مبارزه علیه رژیم می دانند و با دو گونه خطاب خود در پیامهایشان یکی خطاب به علما و خطبا و دیگر به مردم شور تازه ای را در جهت رشد انقلاب  ایجاد می نمایند. خطابهای ایشان برای خطبا و روحانیت، آنها را متوجه مسئولیت عظیم خویش می نمودند و از آنها می خواستند که از رژیم نهراسند و تنها از سخط الهی بیمناک باشند. ‏

‏‏«حضرات مبلغین عظام، هیئات محترم و سران دسته های عزادار متذکر شوند که لازم است فریضه دینی خود را در این ایام در اجتماعات مسلمین ادا کنند و از سید مظلومان، فداکاری در راه احیای شریعت را فراگیرند و از توهم چند روز حبس و زجر نترسند ‏‏لا تهنوا و لا تحزنوا و انتم الا علون ان کنتم مؤمنین ...‏‏ در نوحه های سینه زنی از مصیبتهای وارده بر اسلام و مراکز فقه و دیانت و انصار شریعت یادآور شوید سکوت در این ایام تأیید دستگاه جبار و کمک به دشمنان اسلام است. از عواقب این امر بترسید از سخط خدای تعالی بهراسید.»‏

‏‏پیام، اردیبهشت 1342‏

‏
‏‎

‎‏و خطاب دوم نسبت به مردم بوده که با شرکت در مجالس بر مسببین خیاناتی که بر ملت ایران می شود نفرین شود و با پیشرفت انقلاب، از مردم می خواهند با تأسی به امام حسین همانگونه که او اسلام را با فداکاری و ایثار از چنگ امویان نجات داد، امروز نیز مردم برای نجات اسلام از چنگ اسرائیل و شاه سرسپرده امریکایی فداکاری نمایند. ‏

‏‏«من در مورد محرم به دوستانم دستور داده‏‏ ‏‏ام و به آنان گفته‏‏ ‏‏ام که مجالس را هر چه بیشتر باید برپا نمایند و مراسم این ماه را بدون اجازه از دولت انجام دهند و اگر دولت جلوگیری کرد و در خیابانها و کوچه ها و خارج تکایا مسائل روز را بگویند و نهضت را ادامه بدهند.»‏

‏‏8 / 9 / 1357‏

‏‏ب: دوران بعد از پیروزی انقلاب  اسلامی. ‏

‏‏در دوره دوم یعنی دوران بعد از پیروزی انقلاب  اسلامی که حکومت اسلامی جایگزین نظام طاغوتی شاه گشته است امام در پیامها و سخنان خویش به مواردی مورد لزوم، همچنان مجالس عزاداری نهضت عاشورا  را منبع ایجاد شور و اشتیاق حسینی در قلوب توده مردم می دانند و تأکید بر حفظ مجالس دارند. بخصوص با آغاز جنگ تحمیلی که جوانان به سوی جبهه ها رهسپار می شوند عاشورا  و مصائب و سختیهای آن سرمشق رزمندگان و خانواده های مسلمان است که با سرمشق گرفتن از فداکاریهای امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) و زینب کبری(سلام الله علیها) و اصحاب امام حسین، حسین‏‏ ‏‏وار در جبهه ها و پشت جبهه ها می رزمند و به جهاد فی سبیل الله می پردازند، پس از وقوع فاجعه مکه باز امام نیز از محرم و مجالس عزاداری جهت آگاهی بخشیدن به مردم و شناساندن تکلیف مردم استفاده می نمایند. ‏

‏‏«این را باید همه گویندگان توجه بکنند و ما باید همه متوجه این معنا باشیم که اگر قیام سیدالشهدا(سلام الله علیه) نبود، امروز هم ما نمی توانستیم پیروز شویم، تمام این وحدت کلمه ای که مبدأ پیروزی ما شد، برای خاطر این مجالس عزا و این مجالس سوگواری و این مجالس تبلیغ و ترویج اسلام شد. سید مظلومان یک وسیله ای فراهم ‏
‏‎

‎‏کرد برای ملت که بدون اینکه زحمت باشد برای ملت، مردم مجتمعند. اسلام مساجد را سنگر قرار داد و وسیله شد از باب اینکه از همین مساجد، از همین جمعیتها، از همین جمعات، از همین جمعه ها و جماعات، همه اموری که اسلام را به پیش می برد و قیام را به پیش می برد مهیا باشد و بالخصوص حضرت سیدالشهدا از کار خودش به ما تعلیم کرد که در میدان وضع باید چه جور باشد و در خارج میدان وضع چه جور باشد و باید آنهایی که اهل مبارزه مسلحانه هستند چه جور مبارزه کنند و باید آنهایی که در پشت جبهه هستند چطور تبلیغ بکنند ... اینها چیزهایی است که حضرت سیدالشهدا به ملت آموخته است و اهل بیت بزرگوار او و فرزند عالیمقدار او هم فهماند که بعد از اینکه آن مصیبت واقع شد باید چه کرد. باید تسلیم شد؟ باید تخفیف در مجاهده قائل شد؟ یا باید همانطوری که زینب(سلام الله علیها) در دنباله آن مصیبت بزرگ که ‏‏تصغر عنده المصائب ‏‏ایستاد و در مقابل کفر و در مقابل زندقه صحبت کرد ... آخر مطلب شهادت است و وصول به لقاءالله و حضور در محضر سیدالشهدا و امثال او، و این غایت آمال اشخاصی است که عشق به خدا دارند و ما می بینیم در جبهه‏‏ ‏‏ها، ... این جوانهای عزیز شب چه حالی دارند، چه ذکر و فکر و دعایی دارند و نمازی و روز با چه نشاطی به جبهه ها می روند.»‏

‏‏25 / 7 / 1361‏

‏‏«ملت عظیم ایران لازم است ... رمز پیروزی اسلام بر کفر جهانی را در این قرن که 15 خرداد 42 سرآغاز آن بود، در 12 محرم حسینی جستجو کند که انقلاب اسلامی ایران، پرتوی از عاشورا  و انقلاب  عظیم الهی آن است. ملت بزرگ ما باید خاطره عاشورا را با موازین اسلامی هر چه شکوهمندتر حفظ نماید و به برکت آن و ارزش بی‏‏ ‏‏حساب ثارالله با حضور در صحنه، انقلاب  عظیم خود را هر چه پایدارتر نگه دارد و از پشتیبانی قوای مسلح در جبهه و پشت جبهه، دست جنایتکاران را از میهن خویش قطع نماید ...»‏

‏‏15 / 3 / 1362‏

‏
‏‎

‎‏«آنچه لازم است زنده نگهداشتن این روز است (6 ذیحجه) آن روزی که این خیانت شد به اسلام و الآن ماه محرم نزدیک می شود، ماه محرم برای ما خیلی عزاست، لکن سیدالشهدا(سلام الله علیه) هم فدا شد برای اینکه در مکه نماند که نبادا به ساحت قدس مکه جسارت بشود، همه فدای مکه هستند. مکه جایی است که همه انبیا خدمتگزار او بودند ... مسلمانها خودشان تکلیف خودشان را می دانند، مسأله را باید زنده نگه داشت. در ماه محرم تمام کسانی که منبر می روند واعظ هستند، نوحه‏‏ ‏‏خوان هستند. تمام دستجات باید در رأس امورشان این مسأله (فاجعه مکه) قرار داده شود. سیدالشهدا برای این بود شهادتش، برای این بود که اقامه بشود عدل الهی اقامه بشود خانه خدا ...»‏

‏‏1 / 6 / 1366‏

‏‎ ‎

‏‏5- دیدگاه امام خمینی نسبت به مجالس روضه و عزاداری ‏

‏‏امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) ‏

‏‏امام مجالس روضه را یک موهبت الهی که خود بخود باعث هماهنگی و اجتماع مردم می شود، می دانند و با رهبریهای آگاهانه خویش از ابتدای نهضت ایران سعی در استفاده صحیح و بجا از این مجالس داشته اند که چگونه خطبا و علما و مردم از این جلسات استفاده نمایند که بحث آن در بخش چهارم آمد. ‏

‏‏اما آنچه که باعث می شود مجالس روضه از دیدگاه امام بررسی شود، توطئه ها و نقشه های خزنده و پنهان و آشکار و مخالفتهای آنان با مجالس عزاداری بوده گاهی چون سرکوبیها و مانع‏‏ ‏‏تراشیهای شدید رضاخان و گاهی نیز تبلیغات ملی‏‏ ‏‏گراها که دیگر احتیاج به گریه زاری نداریم، بوده است. ولی امام هشیارانه در مقابل این توطئه ها با اتخاذ مواضع قوی و صریح و با تشریح علت این مخالفتها که از ابتدا چون دشمنان اسلام متوجه شدند برای تحقق هدف نابودی اسلام باید از اصل شروع کنند- و آن اصل ‏
‏‎

‎‏روحانیت و مجالس ذکر امام حسین(ع) و عزاداری است- و بخاطر این هدف با برگزاری مجالس روضه و عزاداری مخالفت می کنند، توطئه ها را رسوا و خنثی کردند. ‏

‏‏و با رهنمودهایی مبنی بر اینکه مردم و دستجات بایستی هر چه بهتر و بیشتر این مجالس را برپا کنند، سعی در تشویق مردم در این جهت داشته‏‏ ‏‏اند. ایشان با تذکر ابعاد روضه و عزاداری اعم از ثواب فراوان عزاداری بر امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) سیاسی بودن آنها و کمک به وحدت اقشار ملت و زنده نگه داشتن قیام عاشورا، مردم را از توطئه ها آگاه و تشویق به برگزاری صحیح این مراسم می کنند. گذشته از آنکه خود مجالس و ذکر مصائب اهل بیت‏‏ ‏‏(علیهم‏‏ ‏‏السلام) عامل مهمی برای تقویت روحیه رزمندگان و الگوپذیری این جان بر کفان برای نبرد در صحنه های حق علیه باطل از رشادتها و حماسه های قیام عاشورا  بوده است. ‏

‏‏«اسلام را تا حالایی که شما می بینید ... سیدالشهدا زنده نگه داشته است ... ما که دنبال او هستیم و مجالس عزا از آن وقت به امر حضرت صادق‏‏ ‏‏(علیه‏‏ ‏‏السلام) به سفارش ائمه هدیٰ(علیهم‏‏ ‏‏السلام)، ما بپا می کنیم این مجالس عزا را، ... مقابل ظلم است. مقابل ظلم ستمکاران، ما زنده نگه داشتیم، خطبای ما زنده نگه داشتند قضیه کربلا را و قضیه مقابله یک دسته- یک دسته کوچک ولی با ایمانی بزرگ- در مقابل یک رژیم طاغوتی بزرگ، گریه کردن بر شهید، نگه داشتن، زنده نگه داشتن نهضت است، اینکه در روایت است که کسی که گریه بکند و یا بگریاند یا به صورت گریه‏‏ ‏‏دار خودش را [در بیاورد] این جزایش بهشت است، این برای این است که حتی آنی که با صورت گریه دار خودش را [درمی آورد]، این نهضت را دارد حفظ می کند، این نهضت امام حسین(علیه‏‏ ‏‏السلام) را حفظ می کند. ملت ما را این مجالس حفظ کرده. بیخود نبود که رضاخان، تمام مجالس را قدغن کردند، این همین طوری نبود. رضاخان همچو نبود که اصل مخالف با این مسائل بشود، رضاخان مأمور بود ... آنهایی که کارشناس بودند ... دشمنهای ما که مطالعه کرده بودند در حال ملتها و ملت شیعه، می دیدند آنها که تا این مجالس هست و تا این نوحه سراییهای بر مظلوم است و تا آن افشاگری ظالم هست، ‏
‏‎

‎‏نمی‏‏ ‏‏توانند برسند به مقاصد خودشان، زمان رضاخان قدغن کردند بطوری که تمام مجالس در ایران قدغن شد، کارهای خودشان را انجام دادند، دست اهل منبر را، دست علما را بستند و نگذاشتند که اینها تبلیغات خودشان را بکنند و آنها تبلیغات را از آن طرف شروع کردند و ما را به عقب راندند و تمام مخازن ما را به چپاول بردند، در زمان محمد رضا هم به همین معنا منتها با فرم دیگر ... نه با آنطور سرنیزه، نه یک جور دیگر این طایفه را می خواستند کنار بگذارند ... حالا یک دسته ای آمده اند می گویند که نه، دیگر روضه نخوانید، نمی فهمند اینها که روضه یعنی چه، اینها ماهیت عزاداری را نمی دانند چیست ... نمی دانند که گریه کردن بر عزای امام حسین، زنده نگه داشتن نهضت و زنده نگه داشتن همین معنا که یک جمعیت کمی در مقابل امپراتوری بزرگ ایستاد. دستور است این، دستور عمل امام حسین(سلام الله علیه)، دستور است برای همه:‏‏ کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا‏‏ دستور است به اینکه هر روز و در هر جا باید همان نهضت را ادامه بدهید، همان برنامه را.»‏

‏‏30 / 7 / 1358‏

‏‏«ما باید در مقابل آنها (مخالفان اسلام) هر روز کوششمان را، دفاع از حق و حقیقت را افزون کنیم. باید ماها و شماها در گفتاری که داریم و خصوصاً در این ماه محرم و صفر که ماه برکات اسلامی است و ماه زنده نگه داشتن اسلام است باید ماه محرم و صفر را زنده نگه داریم به ذکر مصائب اهل بیت(علیهم‏‏ ‏‏السلام) که با ذکر مصائب اهل بیت(علیهم‏‏ ‏‏السلام) زنده مانده است این مذهب تا حالا، با همان وضع سنتی، با همان وضع مرثیه سرایی و روضه‏‏ ‏‏خوانی.»‏

‏‏4 / 8 / 1360‏

‏‏«روضه سیدالشهدا برای حفظ مکتب سیدالشهدا است ... با این روضه‏‏ ‏‏ها، با این منبرها و با این مصیبتها و با این سینه زنیها ما را حفظ کردند. تا حالا آوردند اسلام را. این عده از جوانهایی که اینطور نیستند که سوءنیت داشته باشند، خیال می کنند حالا باید حرف روز را بزنیم. حرف سیدالشهدا، حرف روز است. همیشه حرف روز است، ‏
‏‎

‎‏اصلاً حرف روز را سیدالشهدا آورده دست ماها داده و سیدالشهدا را این گریه ها حفظ کرده است مکتبش را، این مصیبتها و داد و قالها حفظ کرده، این سینه زنیها و این دستجات اینها حفظ کرده. اگر فقط مقدسی بود و توی اتاق و توی خانه می نشست برای خودش و هی زیارت عاشورا  می خواند و هی تسبیح می گرداند، نمانده بود چیزی، هیاهو می خواهد، هر مکتبی هیاهو ... باید پایش سینه بزنند، هر مکتبی تا پایش سینه زن نباشد، تا پایش گریه کن نباشد، تا پایش تو سر و سینه زدن نباشد، حفظ نمی شود ... ما باید یک شهیدی که از دستمان می رود علم بپا کنیم، نوحه‏‏ ‏‏خوانی کنیم، گریه کنیم، فریاد بکنیم ... این یک میتینگ و فریادی است برای احیای مکتب سیدالشهدا ... همین‏‏ ‏‏هاست که نهضت را پیش برده. اگر سیدالشهدا نبود، این نهضت هم پیش نمی برد، سیدالشهدا همه جا هست. ‏‏کل ارض کربلا‏‏ همه جا محضر سیدالشهدا است ... اگر سیدالشهدا نبود، یزید و پدرش و اعقابشان اسلام را نسی کرده بودند، اگر نسیان شده بود، یک رژیم طاغوتی در خارج منعکس شده بود ... اگر حال من و تو هم بودیم مُسلِم طاغوتی بودیم نه مُسلِم امام حسینی ... نه این است که من باب اتفاق رضاخان آمد منبرها را نگذاشت و محرابها را جلویش را گرفت و روحانیون را متحدالشکل کرد. نخیر مسئله نقشه بود نقشه اینکه این قوه را بکوبند، این قوه محراب و منبر را که از آن می آید یکدفعه یک ملت را هُل بدهد به یک طرف و یک همچو سلطنتی را از بین ببرد، این را از بین ببرند. این قدرت را از دست ما بگیرند. نمی دانند این قشرهای سیاسی که چه خدمتی این منبر، این محراب به این کشور کرده.»‏

‏‏19 / 4 / 1358‏

‏‏اینک که به انتهای مقاله رسیده‏‏ ‏‏ایم با درود فراوان بر آن منجی انسانها در عصر جاهلیت کنونی که خالصانه در راه خدا قیام کرد و همانگونه که دهها سال قبل بیان فرموده بود که عمل به آیه ‏‏شریفه اِنما اَعِظکُمْ بِواحِدَة أنَ تَقَومُُوا لله مَثْنٰی و فُرادا‏‏ تنها راه نجات ملت اسیر و دربند از سلطۀ اهریمنی مستبدین و سلطه‏‏ ‏‏گران داخلی و خارجی و ‏
‏‎

‎‏چپاولگران می باشد، خود نیز خالصانه قیام لله کرد و با تَحمّل زحمات بسیار و رنجهای فراوان و مشقّات گوناگون، بصیرت و وحدت و آزادی و استقلال و نظامی مبتنی بر احکام نورانی اسلام را به ارمغان آورد و بعد از سالیان دراز جهاد فی سبیل الله، با قلبی مطمئن و دلی آرام به نزد خدای رحمان و رحیم که همۀ این برکات و نعمات از سر لطف بی انتهای اوست، شتافت و نفس مطمئنّه اش در جوار رسول گرامی اسلام(صلواة الله علیه و علی آله) و ائمه اطهار(علیهم‏‏ ‏‏السلام) ‏‏فی مَقْعَدِ صِدْقٍ عند ملیکٍ مقتدر‏‏ به ابدیت پیوست. ‏

‏‏و اینک بر ما بازماندگان او این تکلیف است که چون جد عزیزش امام حسین(علیه السلام) در عینیت بخشیدن به شعار ‏‏کل یوم عاشورا، کل ارض کربلا‏‏ برای عمل به تکلیف در مقابل ظلم و ظالم بایستیم و در جهاد فی سبیل الله فروگذار نشویم و در مقابل ابرقدرتهای ظاهری تسلیم نگردیم و در صراط مستقیم الهی، بدون انحراف به چپ و راست و حفظ وحدت و تبعیت از رهبری آیت الله خامنه ای، و در تلاش همیشگیمان که تحقق آرمانهای پاک و الهی امام خمینی(ره) است، از اسلام و کیان اسلامی دفاع کنیم و امر به معروف و نهی از منکر را وظیفه همیشگی خود بدانیم. ‏

‏‏با آرزوی توفیق برای پویندگان راه حق و پیروزی جمهوری اسلامی. ‏