ارزش و کرامت انسان از سه دیدگاه اسلام، مسیحیت و بودیسم
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید محمد ثقفی
طرح و بررسی اصالت انسان و داوری درباره ویژگی های او، از دیر زمان، در عرصه معرفتی بشر مطرح بوده است. علم و فلسفه و مذهب، سه منبع معرفتی اند که در آن مورد به داوری نشسته اند.
جز این که مذهب، نخستین منبع معرفتی است که در مورد انسان به داوری پرداخته است. از آنجا که در یک تقسیم بندی ارزشی، مذاهب به دو دسته تقسیم می شوند؛ اثبات گرا optemism و منفی گرا pessimism، در نتیجه داوری آنها در مورد انسان نیز متفاوت بوده است.
اسلام، نسبت به انسان خوشبینانه نگاه می کند و او را موجودی شریف و دارای کرامت و آزادی می داند که می تواند سرنوشت خود را تعیین کند و در تاریخ و زندگی، نقش اساسی ایفا نماید.
درحالی که مسیحیت، انسان را موجودی شکست خورده، شرمنده از گناه ذاتی، فاقد اراده آزاد می بیند که تنها از طریق ایمان به بنده خدایی(مسیح) که به زعم آن، خود را فدای گناه انسان کرده است، نجات می یابد و در نتیجه، انسان از ساختن خود و جامعه، عاجز است و باید همواره در پس تقدیر الهی بنشیند که آینده چطور خواهد شد.
اما از دید گاه سوم(بودیسم) اساساً انسان و زندگی او، سراپا شر است و انسان موجودی حقیر و شکست خورده است. او باید با مرارتها و ریاضت های زیاد راه ذلت و خواری را در پیش گیرد، تا از دست این شر مسلط نجات یابد و به رهایی برسد.
در این مقاله، به طور اختصار، بحث انسان دینی مورد مطالعه قرار می گیرد و به طور تطبیقی، انسان از سه دیدگاه ارزیابی می شود. طبیعی است که نظر امام خمینی(ره) در دیدگاه نخست [اسلام] مطرح خواهد شد.
کتابمجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین«کرامت انسان»: مجموعه مقالات، تهران: خرداد 1386صفحه 158