حلقه های مفقوده در جامعه پذیری انسان جهانی
جناب آقای مجتبی سپاهی
علی اسماعیلی٭٭
جهانی شدن، دارای جهان بینی خاصی است که با استفاده از مبانی و اصول خود، به تفسیر جهان، جامعه و انسان می پردازد. جهانی شدن، به طور قطع پدیده ای است کارکردی و نمی توان از آثار آن بر ابعاد مختلف جامعه غافل شد. مهمترین ویژگی جهانی شدن، در تعریفش از انسان است. گیدنز جهانی شدن را استمرار مدرنیسم می داند و معتقد است که مبانی و اصول مدرنیته در عصر جهانی شدن نیز جاری است. شناخت جهانشناسی و انسانشناسی مدرنیته ما را در درک درست انسانشناسی جهانی شدن یاری خواهد کرد. نکته دیگری که باید بدان اشاره کرد، شیوه های زندگی و برنامه ریزی زندگی است که جهان بینی جهانی شدن برای انسان ارائه می کند. چارچوب شیوه زندگی که در عصر جهانی شدن برای انسانها معرفی شده است، از چهار محور مهم تشکیل شده است که عبارتند از: سودمحوری، مصرف گرایی، لذت طلبی و بی تفاوتی.
اما انسانگرایی در اندیشه اسلام بی ارتباط با خداشناسی ،جامعه شناسی ، اخلاق و آرمانگرایی نیست. اسلام در کنار احترام به همه تواناییها و استعدادهای انسان، معتقد است که شخصیت او همراه با علم، تجربه و در سایه عبودیت و معنویت است که به کمال دست می یابد. در نگاه اسلام بین روح و جسم جدایی وجود ندارد؛ بلکه با تعامل این دو بخش است که شخصیت انسان تکامل می یابد. در انسانشناسی اسلام برای انسان مطلوب معیارهای بسیاری مطرح شده است. از مهمترین این معیارها می توان به
کتابمجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین«کرامت انسان»: مجموعه مقالات، تهران: خرداد 1386صفحه 145
عقلانیت، اخلاص، عملگرایی، علمگرایی، آرمانگرایی و ایمان اشاره کرد. ایمان، محور ویژگیهای انسان از نگاه اسلام می باشد. ایمان به ابعاد شناختی، عاطفی ، اخلاقی و اجتماعی انسان جهت داده و او را در محدوده محاسبات دنیاطلبانه یا سودمحوری محصور نمی کند. این امر، باعث گسترش ظرفیت و اعتلای وجودی انسان در مسیر کمال خواهد بود.
در این پژوهش، ضمن بررسی دیدگاه اندیشمندان غرب درباره شخصیت انسان، جامعه و مبانی جهانی شدن به مقایسه آن با اندیشه اسلام در این زمینه پرداخته شده است.
کتابمجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین«کرامت انسان»: مجموعه مقالات، تهران: خرداد 1386صفحه 146