‏‏کرامت انسان و اومانیسم‏

‏‏حجت الاسلام و المسلمین محمد آصف محسنی (حکمت)‏^‎[1]‎

‏‏با شعار احیای جایگاه از دست رفته انسان در قرون وسطی، اومانیسم در غرب ظهور کرد و به جهت زمینه های مساعدی که داشت، با پشتوانه فلسفه جدید، به سرعت در همه عرصه های زندگی فردی و اجتماعی مردم غربی نفوذ کرد. محتوای اصلی اومانیسم، انسان محوری در مقابل خدامحوری است و مبنای اصلی آن خودبنیادی انسان در همه ابعاد هستی شناسی، معرفت شناسی و ارزش شناسی و تأکید بر اصالت فهم و آزادی انسان و بالاخره، طبیعت گرایی است. مهمترین پیامدهای آن، بحران معنویت، از خود بیگانگی، پوچی، اباحی گری، نسبی گرایی و سبعیت مدرن است. اومانیسم ایرادهای فراوانی دارد، از جمله اینکه احساساتی و غیر عقلانی است. هیچگونه پشتوانه معقول و منطقی ندارد و از حقانیت برخوردار نیست. همچنین اومانیسم ابزاری در دست استثمارگران و استعمارگران برای نابودی اخلاق، ارزشها و تاراج سرمایه های مادی و معنوی ملتها گردید.‏

‏‏به اعتقاد نگارنده، نظریه کرامت می گوید انسان در میان مخلوقات برترین است و دلیل آن سرمایه ها و مقامات بی مانند، همچون: خلافت الهی، علم به همه اسما، تحمل امانت الهی، مسخر بودن همه آنچه در زمین و آسمان است برای انسان، و اعطای فطرت الهی می باشد، که همه اینها را خداوند به انسان عطا کرده است. اما اعطای این سرمایه ها دلیل نمی شود که هر انسانی به صورت بالفعل برترین مخلوق باشد؛ بلکه رسیدن به کمالات و درجات بی مانندی که خداوند برای انسان در نظر گرفته، در گرو ایمان و عمل صالح است. مهمترین مبنای نظریه کرامت، خدامحوری، اعتقاد به تجرد و جاودانگی نفس، فطرت الهی و نیاز بشر به وحی است و بزرگترین پیامد آن، بندگی انسان، اطاعت از وحی و معنویت گرایی است.‏

‏‎ ‎

‏‎

• ٭. محقّق و پژوهشگر.