کرامت انسان در نهج البلاغه
جناب آقای علی اکبر عالمیان
کرامت انسانی، یکی از مهمترین شاخصه های ماهیت انسان به شمار می رود و همان است که خداوند به فرشتگان امر فرمود در مقابلش به خاک بیفتند. شیطان نیز به دلیل استنکاف از این امر، به خشم الهی دچار شد. اصل کرامت انسانی، مورد تأکید فراوان نهج البلاغه قرار گرفته است و حضرت علی(ع) با آسیب شناسی این اصل، کرامت انسانی را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است و بی شک، آموزه های نهج البلاغه، می تواند فراروی عمل و اندیشۀ همه آزادگان جهان در جهت نهادینه کردن اصل کرامت انسانی قرار گیرد.
در این تحقیق، سعی شده است تا ابتدا جلوه هایی که در نهج البلاغه برای کرامت انسانی ذکر شده است، مطرح گردد. این جلوه ها عبارتند از: برابری و مساوات، رعایت عدالت از منظر اجتماعی و اقتصادی و قضایی، رعایت اصل آزادی و حقوق انسانها. از مهمترین جلوه های کرامت انسانی، رعایت حقوق انسانها است. از دیدگاه نهج البلاغه، حقوق انسانها چند نوع می باشد: یکی حقّ حیات، و دوم پرهیز از تجاوز به حقوق دیگران، و سوم رعایت حقوق زنان می باشد و نهایت آنکه حقوق اقلیت و حتی مخالفان نیز در دایرۀ این امر قرار می گیرد. از منظر حضرت علی(ع) در نهج البلاغه، رعایت این حقوق، موجب پاسداشت مقام انسانی و رعایت «کرامتِ» آنان می شود.
علاوه بر ذکر این موارد، حضرت علی (ع) به آسیب شناسی «کرامت انسانی» پرداخته اند. از دیدگاه ایشان آسیب های پیش روی کرامت انسانی عبارتند از: استبداد و دیکتاتوری، استحمار و تحقیر ملت، اسارت و لغو آزادیهای مشروع انسانها. همچنین آن حضرت زمینه های انحطاط بشر را در مواردی از قبیل: تبعیض و نابرابری، فقر، جهل و هوای نفس ذکر می کنند و دچار شدن انسانها به این امور را موجب مخدوش شدن کرامت و حرمت آنها قلمداد می کنند.
کتابمجموعه آثار همایش امام خمینی و قلمرو دین«کرامت انسان»: مجموعه مقالات، تهران: خرداد 1386صفحه 100