‏‏کرامت انسانی در اندیشه امام خمینی‏ ‏‏و مقایسه آن با قرآن‏

‏‏سرکار خانم سیده زکیه میرمهدی‏‎[1]‎‏ ‏

‏‏در کلام برخی مفسران این نکته به چشم می خورد که وجه تمایز و برتری انسان بر سایر حیوانات، عقل انسان است؛ یعنی این عقل است که او را بر دیگر موجودات تفضیل داده است؛ اما باید دید این انسان از عقل خویش چگونه بهره جویی می کند؟ آیا آن را در مسیر کمال و رسیدن به ملکوت اعلی مورد استفاده قرار می دهد یا از آن برای رسیدن به خواهش ها و تمنیات نفسانی بهره می جوید. سرّ تفاوت انسان ملکوتی با انسان ملکی و دنیوی، همین است. از این رو، انسان ملکوتی به اعلی علیین دست می یابد؛ جایی که ملائکه به آن دست نمی یابند؛ چنانکه در آیه شریفه 13 و 14 سوره نجم: ﴿‏‏وَ لَقَدْ رَءَاهُ نَزْلَةً أُخْرَی عِندَ سِدْرَةِ المُْنتَهَی‏‏﴾ و نیز در حدیث شریف معراج به این معنا اشاره شده است؛ «‏‏فَلَمَّا بَلَغَ إِلَی سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی فَانْتَهَی إِلَی الْحُجُبِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ تَقَدَّمْ یا رَسُولَ الله لَیسَ لِی أَنْ أَجُوزَ هَذَا الْمَکانَ وَ لَوْ دَنَوْتُ أَنْمُلَةً لَاحْتَرَقْت‏‏ »؛ در معراج پیامبر اکرم(ص)، جبرئیل امین همراه ایشان بود تا وقتی که به سدرة المنتهی که منتهی به حجب می شد رسیدند، جبرئیل عرض کرد: ای رسول خدا! جلوتر برو که من اجازه ورود به این مکان را ندارم و اگر به اندازه مورچه ای جلوتر بیایم خواهم سوخت. ‏

‏‏و در مقابل، انسان ملکی به جایی می رسد که از حیوانات هم پست تر می شود، ﴿‏‏أُولئِک کالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِک هُمُ الْغافِلُون‏‏﴾. ‏

‏‏در این نوشتار، کرامت انسان به دو نوع ذاتی و اکتسابی تقسیم گردیده است. کرامت ذاتی، همان کرامتی است که خداوند آن را بالقوه در وجود همه انسانها به ودیعت نهاد؛ ‏

‏
‏‎

‏‎ ‎

‏‎

• ٭. محقّق و پژوهشگر.